33
zeker lijkt bestaat de mogelijkheid met premie de kas
sen af te breken.
Nederland heeft voor een aantal kasprodukten een
overheersende positie op de Westeuropese markt.
Enige vermindering van de produktie kan gunstig uit
werken op de prijsvorming. Of dit erin zit hangt niet al
leen van ons land af. De tuinbouw in ons omringende
landen heeft evenzeer te maken met de gestegen ener
gieprijs. Een erg onzekere factor is de concurrentie
vanuit de warmere streken. De produktie daar is wat
de stookkosten betreft in het voordeel, maar daar spe
len extra kosten voor koeling en de lange transportlij
nen naar de Westeuropese markt een belangrijke rol.
Het is moeilijk te voorspellen hoe de concurrentiever
houdingen er uiteindelijk uit zullen zien.
Voor de individuele tuinder komt het erop aan dat hij
een goed produkt blijft leveren en zo zuinig mogelijk
omspringt met energie. Ook moderne uitrusting, zoals
elektronische klimaatbeheersing in de kassen kan hem
daarbij helpen.
Afzetorganisaties zullen alle krachten moeten bunde
len om het maximale uit de markt te halen. Teelten die
minder energie vragen bieden wellicht perspectieven.
Meer nog dan tot nu toe komt het erop aan dat de
glastuinbouw de ijzers uit het vuur haalt, zoals de goe
de organisatie van de produktie, de levering van een
kwalitatief hoogwaardig produkt en een goed uitgerust
afzetapparaat.
Van zowel de overheid, het bedrijfsleven als de dienst
verlenende activiteiten rond de glastuinbouw zal dit
meer dan normale inspanning vragen.
Energie-efficiency
Toenemende inspanning is er ook in andere produktie-
takken van de landbouw om tot energiebesparing te
komen. Goede isolatie van bedrijfsgebouwen is in de
veehouderij en bij de opslag van bijvoorbeeld aardap
pels en fruit vanzelfsprekend.
Een klein onderdeel van een werktuig vervangen of la
ten repareren betekent vaak 40 tot 50 kilometer rijden
naar een servicecentrum. Dat kost extra energie.
Technisch is het mogelijk en soms al rendabel, om de
vrijkomende warmte bij de koeling van melk terug te
winnen. Deze energie wordt benut om water te ver
warmen dat gebruikt kan worden voor het schoonma
ken van de melkmachine, verwarmen van het kalver-
voer of in de huishouding. Het gaat daarbij om appara
tuur die het bedrijf 5 tot 7000 gulden aan investeringen
vraagt. In Wageningen is berekend dat wanneer alle
veehouderijbedrijven cflt systeem zouden toepassen,
zo'n 100 miljoen kubieke meter gas per jaar bespaard
kan worden. Een kleine financiële stimulans zou tot
een versnelde invoering van deze apparatuur kunnen
leiden.
Een andere technische verbetering die energie oplevert
is een betere afstemming van het motorvermogen van
een trekker op de benodigde trekkracht voor een werk
tuig. Moderne computertechniek kan daarbij een be
langrijk hulpmiddel zijn. Bij het Instituut voor Mechani
satie en Arbeid in Wageningen vinden op dit terrein
onderzoekingen plaats. Niet alleen door technische
aanpassingen kan het energieverbruik in de landbouw
worden verminderd. Een goede organisatie van de toe
levering van bijvoorbeeld veevoer en kunstmest kan
onnodig transport voorkomen.
In sommige gebieden kan er nog wel wat verbeterd
worden aan de situatie dat buikwagens van diverse le
veranciers kriskras het platteland doorkruisen.
Transportkosten en daarmee het gebruik van energie
kunnen ook verminderd worden wanneer de versnip
pering van de landerijen wordt teruggebracht en het
land dichter bij de boerderij komt te liggen. Ruilverka-
