48-jarige golfbewegingen van de waarde: 'Welvaart' in Democra
tische (groen) en Republikeinse (zwart) verkiezingsprogramma's
van 1844-1964.
12
De Democratische waarnemingen zijn aangegeven door een groene punt, de Repu
blikeinse door een zwarte punt.
Uit: Namenwirth, 'Wheels of Time', J. of Interdisciplinary Hist. III: 4 Spring 1973)
649ff
economische lange golf
putermethoden in een kwantitatieve be
schrijving verwerkt. De gedachte is een
voudig:
Hoe meer woorden een programma
wijdt aan bijv. het begrip 'Welvaart', hoe
hoger deze waarde wordt geacht. Nadat
op deze wijze de belangstelling voor een
groot aantal waarden is geschat, kan
men de verschuivingen daarin bestude
ren. Gewoonlijk onderkent men daarin
twee golfbewegingen, nl. een beweging
van ongeveer 150 jaar, die hier onbe
sproken blijft, en een tweede, die onge
veer 48 jaar duurt. Grafiek 1 beschrijft
een van deze bewegingen, zoals wij die
bij ons onderzoek naar het begrip wel
vaart vonden.
Ons onderzoek leerde ons bovendien,
dat de golfbewegingen die een groot
aantal waarden vertonen, met elkaar sa
menhangen. In grafiek 2 wordt dit aan
schouwelijk voorgesteld. Men ziet daar
uit dat, wanneer de belangstelling voor
bijvoorbeeld de waarde 'Welvaart'
maximaal is, de belangstelling voor het
begrip 'Naties' (dat wil zeggen de na
men van verschillende landen) minimaal
wordt. Wanneer we nu deze waardesa-
menhangen interpreteren en ze in ver
band brengen met de economische
golfbeweging, kunnen we tot de volgen
de uitspraken komen:
a Wanneer de economische lange golf
haar dieptepunt bereikt (1884, 1932,
1980 volgens voorspellingen van 1968)
dan zullen de 'Parochiale' waarden
overheersen. D.w.z., er bestaat uitslui
tend belangstelling voor de, nationaal
geziene, problemen der economie;
b Wanneer de economie weer opleeft
wordt het maatschappelijk denken 'Pro
gressief' en ontstaat er grote aandacht
voor structurele veranderingen in de ge
hele samenleving;
c Wanneer de lange golf haar hoogte
punt bereikt, worden de waarden veel
eer 'Kosmopolitisch' en ontstaat er rui
me belangstelling voor wetenschap,
kunsten en de wereld en veel minder in
teresse voor de politiek. Het begrip 'Im
perialistisch' is een minder positieve be
naming voor deze fase;
d Ten slotte, wanneer de voorspoed
vermindert en in tegenspoed overslaat,
worden de waarden conservatief zodat
'Gezag', 'Behoud', 'Tering naar de Ne
ring Zettende trefwoorden zijn;
e In de daarop zich herhalende 'Paro
chiale' tijden worden zulke trefwoorden
gemeengoed. Dan ziet men zelden ver
der dan zijn neus lang is en haalt men
ouwe koeien uit de sloot. De voorkeur
voor een conjuncturele politiek, voor
Colijns fouten van de jaren dertig, die nu
weer braaf herhaald worden, zijn daar
slechts voorbeelden van. Zo zullen daar
om onze parochiale waarden als zinvol
gelden totdat deze in een volgende pro
gressieve periode weer als zinloos on
derkend zullen worden. Daardoor komt
men ook tot de trieste conclusie, dat al
hoewel nu structurele maatregelen ge
boden zijn, onze parochiale waarden
