TIME DGTW65N
INVCNTION ANP MA56
PROPUCTION
PHOnrO&RAPHV
112 Y€ARS
TCtCPHONC
56 YSARS
RADIO
35 VBARS
RADAR
15 YtARS
TGOSVWON
TRAN6I6T0R
INTCORATCD
CIRCUIT
12 V5ARS
5 y&ARs
3 xCARs
en in de Gouden Eeuw verheven tot een
deugd, omdat ze de mensheid hielp in
haar streven naar zelfverwerkelijking. Zij
bleef echter wel duidelijk onderworpen
aan de hogere waarden van het leven.
Ten tijde van de industriële revolutie
werd de technologie voor het eerst op
praktische wijze toegepast in het pro-
duktieproces. De hoeveelheid geprodu
ceerde goederen nam aanzienlijk toe. Er
vonden dramatische veranderingen
plaats in produktiemethoden, in de soci
ale verhoudingen en in de stijl van le
ven. Er ontstonden fabrieken waarin om
technische en economische redenen ar
beidsverdeling werd toegepast en waar
bomen niet tot in de hemel groeien en
realiseerden we ons met een zekere
schok dat de technologische ontwikke
ling wellicht uit de hand was gelopen.
Vandaag de dag 'schalt de stem van de
technologie over de aarde.' Technologie
reguleert het netwerk van onze maat
schappij. Goede voorbeelden daarvan
zijn de massa-communicatie en het we
reldomspannend transportnet. Maar er
zijn ook negatieve aspecten, zoals dui
delijk werd door het uitvallen van de
elektriciteit in New York, door proble
men met de kernenergie, door milieu
problemen.
Ondanks meer mogelijkheden tot com
municatie, lijken steeds meer individue-
Drs. R. B. J. van Eldik
lid van de
Hoofddirectie van
de centrale bank
bij de arbeiders werden gedegradeerd
tot loonslaven.
Verstedelijking en verpaupering leidde
tot vijandigheid tussen de maatschap
pelijke klassen. Meermaals ontlaadden
'machine breakers' hun fustraties door
fabrieksapparatuur kapot te slaan. Het
was duidelijk dat technologie voor een
meerderheid van de bevolking niet lan
ger bijdroeg tot een grotere mate van
zelfverwerkelijking. Het onderlinge wan
trouwen nam toe, de sociale en econo
mische verschillen leidden niet alleen
tot oproer en revoluties, maar zelfs tot
wereldoorlogen.
Nieuwe stimulansen
Vanuit een tweetal invalshoeken kreeg
de technologische ontwikkeling echter
nieuwe stimulansen. Aan de ene kant
werd getracht door een sociaal-techni
sche benaderingswijze de factor arbeid
onder controle te krijgen; aan de andere
kant werd steeds meer ingezien dat
massaproduktie betekende: produktie
voor de massa en dat het dus verstan
dig was om de koopkracht van die mas
sa te vergroten.
Het inspelen op een enorm aantal on
vervulde wensen, mogelijk gemaakt
door de enorme technologische ontwik
kelingen - versterkt door bijna even ver
nietigende als stimulerende oorlogen -
bracht uiteindelijk een tot dan toe onge
kende materiële welvaart teweeg. Of
schoon men langzamerhand wel het ge
voel kreeg dat de sociale randvoorwaar
den geen gelijke tred hielden met de
technologische vooruitgang, legde men
zich daar aanvankelijk toch bij neer, zo
lang althans de groei van de materiële
welvaart voortduurde. Pas geleidelijk is
men tot de erkenning gekomen dat de
Ie mensen het spoor bijster te raken. In
veel opzichten zijn zij gedegradeerd tot
een nummer, terwijl zij hun leven slijten
in een steeds onpersoonlijker wereld. En
hoewel door technologische verworven
heden de kwetsbaarheid voor natuur
rampen zeker is verkleind, is aan de an
dere kant de kwetsbaarheid van de
maatschappij in haar totaliteit in aan
zienlijke mate toegenomen.
Vergelijking
Het is verleidelijk een vergelijking te
