land- en
tuinbouw: een
risicodragend
bedrijf
C\
De agrarische activiteit gaat nog altijd
gepaard met vele risico's. Zonder
twijfel heeft de agrariër anno 1980 de
gevolgen van een aantal natuurlijke
ongewisheden die samenhangen met
de seizoenen en het weer meer onder
controle. Nieuwe onzekerheden werpen
echter hun schaduwen vooruit.
Een sector als de varkenshouderij of de pluimveehou
derij produceert praktisch onafhankelijk van weer of
seizoen. De tuinbouw onder glas heeft zijn hoofdactivi
teit in het seizoen waarin de natuurlijke groeiomstan-
digheden het minst gunstig zijn: de winter en het voor
jaar.
Bij teelten in de openlucht ligt dit anders. Temperatuur,
zonlicht en neerslag zijn belangrijke groeifactoren die
de boer niet in de hand heeft. Wel zijn de mogelijkhe
den om er tijdig rekening mee te houden en maatrege
len te treffen toegenomen. Door de grotere capaciteit
van de machines kunnen in korte tijd zaai- en oogst-
werkzaamheden uitgevoerd worden. Moderne voeder-
winningsmethoden, met name het inkuilen van gras,
verkorten de periode dat het gewas op het veld ligt.
Kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen kunnen
op het meest gunstige moment worden toegediend.
Informatie over het weer blijft hiervoor van het groot
ste belang. Niet voor niets vormt dit de kern van de
mededelingen voor land- en tuinbouw die iedere mid
dag via de radio worden uitgezonden.
Er wordt zowel internationaal als in ons eigen land
voortdurend gewerkt om de weersprognoses te verbe
teren. Voor de landbouw een belangrijke zaak. Het
KNMI is doende in samenwerking met de afdeling
Weerkunde van de Landbouwhogeschool te Wagenin-
gen de weersprognose nog beter af te stemmen op de
behoefte van de landbouw, onder meer door de infor
matie meer regionaal te richten. Op deze wijze kunnen
eerder maatregelen worden getroffen om weersrisico's
op te vangen.
Tegenvallers
Kwetsbaar blijft de landbouw bij extreme weerssitua-
ties. Vers in het geheugen staan nog de strenge winter
van het vorige jaar, de droogte van 1976 en het natte
najaar van 1974. De landbouw zit echter niet bij de
pakken neer, maar trekt lessen uit de ervaringen. De
natte periode in het najaar van 1974, met name in het
zuidwesten, leerde hoe belangrijk een goede bodem
structuur en ontwatering is. Vele boeren hebben mede
met hulp van de overheid de bodemstructuur en de
drainage verbeterd. Na de droge zomer van 1976 heb
ben vele bedrijven een beregeningsinstallatie aange
schaft. De winter van 1978, waarin het voorkwam dat
een primaire levensbehoefte als de stroomvoorziening
in enkele dorpen in Noord-Nederland verstek liet gaan,
was voor een aantal boeren aanleiding te besluiten een
eigen noodaggregaat aan te schaffen. Risico's worden
op deze wijze in het eigen bedrijf ingedekt. Eventuele
tegenvallers en ongemakken één keer in de zoveel jaar
komen dan in de jaarlijkse exploitatie tot uitdrukking.
Er blijven in de land- en tuinbouw weersrisico's waar
tegen de individuele boer of tuinder machteloos staat.
Bijvoorbeeld de gevolgen van een hevige hagelbui voor
de fruitteelt. Nu zijn dergelijke risico's verzekerbaar.
De premies voor deze verzekering zijn echter niet ge
ring. Sommige telers zien er om deze reden van af en
nemen het risico zelf. Het bedrijfsleven ziet hierin een
teken van de verminderde spankracht van de fruitteelt
sector en heeft er bij de minister van Landbouw op
aangedrongen de hagelschadeverzekering te onder
steunen. De minister erkende het belang van een der
gelijke dienstverlening voor de sector en besloot een
bijdrage te verlenen wanneer de schade in een bepaald
jaar meer dan 5 van het verzekerde bedrag beloopt.
Ir. J. H. Egberink
Een ander risico dat vaak aankomt is dat van de storm
schade. Met name glasopstanden en moderne veestal
len blijken er niet altijd tegen bestand. Het is gemakke
lijk dit af te doen met de term 'de verzekering dekt de
schade'. Het georganiseerde bedrijfsleven vindt dat
hier wat aan te doen valt. In overleg tussen kassenbou-
wers en het Landbouwschap zijn algemene voorwaar
den voor de levering van kassen opgesteld waarin de
kwaliteit van de constructie benadrukt wordt; soortge
lijke voorwaarden zullen binnenkort in overleg met de
leveranciers worden vastgesteld voor de stallen. In de
eerste plaats gaat het hierbij om het scheppen van dui
delijkheid en rechtszekerheid wanneer boeren en tuin
ders met aannemers overeenkomsten sluiten voor de
bouw. Het kwaliteitsaspect zal via voorlichtingscam
pagnes ondersteund worden. Een voorbeeld van de
wijze waarop de landbouw zich op eigen kracht tegen
natuurlijke risico's teweerstelt.
Onderscheid
Behalve het weer spelen de agrarische producenten
nog vele andere natuurlijke risico's parten, zoals: ziekte
in het gewas, insectenplagen, dierziekten, onvrucht
baarheid van het vee. Door goede zorg en vakman
schap gesteund door moderne techniek worden ook
deze risico's steeds meer teruggedrongen. Geheel uit
schakelen blijft moeilijk. De agrarische sector, werkend
met levend materiaal, onderscheidt zich wat dit betreft
van vele andere bedrijfstakken. Onderdelen van een
auto kunnen tegelijkertijd op verschillende plaatsen
worden gefabriceerd en ten slotte op een centrale
plaats worden geassembleerd tot het eindprodukt. Dat
maakt een industriële planning mogelijk en tijdig her
stel van fouten of tegenslagen in een voorfase. Bij