aanwezige
creativiteit meer
gebruiken
maatschappelijk management
Toen Taylor aan het begin van deze
eeuw zijn eerste ideeën over wat
toen genoemd werd 'wetenschap
pelijke bedrijfsorganisatie' propa
geerde en op papier zette ontwik
kelde hij onder meer zijn '8-bazen-
stelsel'. Dit stelsel of systeem
kwam erop neer, dat iedere arbei
der in de fabriek voor een 8-tal door
Taylor onderscheiden aspecten van
zijn werk, 'gespecialiseerde' bazen
kreeg.
Die 8 aspecten hadden bijvoorbeeld
te maken met de werkvoorberei
ding, de instructie, de tijd- en kos-
tencontrole, het tempo van werken,
de ploegleiding etc.
In principe dacht Taylor heel sterk
in de richting van het leiding geven
in die zin dat alle belangrijke aspec
ten van het werk onder supervisie
moesten staan van bazen die dat
specifieke aspect tot hun terrein
hadden. Dit betekende natuurlijk
wel dat de werkers op de vloer érg
onzelfstandig werkten en dat er
voor hun eigen ideeën of creativiteit
geen ruimte werd gelaten.
Kijken wij nog even terug naar het begin
van deze eeuw en citeren wij een ande
re pionier op het gebied van de organi
satiekunde namelijk Fayol, dan valt bij
hem op dat hij sterk geloofde in de
kracht van systematische toepassing
van regels en principes. Die regels en
principes, volgens welke georganiseerd
moest worden, waren volgens Fayol
te leren zodat, als iedereen zich aan j
deze regels hield, de organisatie goed j
kon functioneren.
De huidige maatschappelijke
verhoudingen
Door tal van oorzaken zijn veel organi
saties in het totaal van de maatschap
pelijke omgeving in menig opzicht ope
ner geworden dan vroeger het geval
was.
Elke organisatie - of dit nu een produk-
tiebedrijf, een bankorganisatie, een
overheidsdienst of een stichting is -
vormt op zich feitelijk een systeem. Een
systeem is in deze betekenis dan op te
vatten als een geheel van regels en
doelstellingen die een dusdanige sa
menhang met elkaar hebben, waardoor
zij tot één geheel worden gemaakt. Zo
Management-zaken staan volop
in de belangstelling. Er wordt veel
over gesproken en geschreven.
En er worden aan de lopende
band cursussen over gegeven.
Voortdurend is men ook bezig te
zoeken naar nieuwe wegen waar
langs het management van on
dernemingen zich moet bewegen.
Prof. dr. ir. Twijnstra, hoogleraar
organisatie en leiding aan de Vrije
Universiteit te Amsterdam, was
bereid om in ons maandblad zijn
visie op het management te ge
ven.
een systeem is daardoor te onderschei
den binnen de complexiteit van de tota
le maatschappelijke omgeving die op
zichzelf is opgebouwd uit zeer veel af
zonderlijke systemen en sub-systemen,
die nochtans door vele lijnen en relaties
met elkaar verbonden zijn.
De gehele maatschappij is feitelijk op te
vatten als bestaande uit een netwerk
van systemen die elkaar op verschillen
de manieren beïnvloeden, daarmee el
kanders mogelijkheden bepalend en be
perkend.
Open systemen
In de organisatiekunde is men er zich
steeds meer van bewust geworden dat
elk systeem afzonderlijk niet als afgeslo
ten van de omgeving is te beschouwen,
maar door de vele relaties met die om
geving in meer of mindere mate open is.
Prof. dr. ir. A. Twijnstra
Floogleraar Vrije Universiteit, Amsterdam
Men spreekt in dit verband van open
systeem daarmee aangevende de on
derlinge beïnvloedbaarheid tussen de
systemen.
Het hangt er nu met betrekking tot het
organiseren en leidinggeven in een be
paalde organisatie sterk van af hoe men
zich binnen een bepaald systeem op
stelt ten opzichte van die complexe om
geving. Men kan tot op zekere hoogte
zélf kiezen voor een grote of minder gro
te mate van openheid.
Een grote openheid naar de omgeving
toe betekent in dit verband dat men be
wust gebruik maakt van de vele relaties
die van binnen naar buiten, maar ook
omgekeerd van buiten naar binnen de
organisatie gericht zijn.
Openheid en open systeem
Indien men gebruik wil maken van de
vele relaties en contacten die een orga
nisatie met zijn omgeving heeft - en na
tuurlijk is niet elk deel van die omgeving
even relevant voor de eigen organisatie,
daarom gaat het vooral om de relevante
delen van de omgeving kan men orga
nisatorisch gezien zijn eigen systeem zo
opbouwen dat men in staat is om veel
signalen en verschijnselen uit die omge
ving te registreren. Als de organisatie
dan goed in elkaar zit en goed functio
neert, is men in staat om met die gere
gistreerde waarnemingen, of met ande
re woorden met de kennis die men van
de veranderingen en mogelijkheden in
