geld- en
kapitaalmarkt
Zowel op de valuta- als op de geld- en kapitaalmarkten
was het gedurende de maand augustus vrij rustig. Op
de valutamarkten werden alleen voor het pond sterling
noemenswaardige koersschommelingen geregistreerd.
Het pond dat eind juli nog f4,65 noteerde, moest enig
terrein prijsgeven.
Vrijwel de hele maand schommelde de koers op de
Amsterdamse wisselmarkt tussen de f4,45 en f4,55.
Het valt kennelijk niet mee om een evenwichtswaarde
te vinden. Tegenover de relatief gunstige energieposi
tie staat het feit dat de Engelse economie nog steeds
met grote - deels structurele - problemen heeft te
kampen. Daarnaast is het ook juist die energiepositie
die regelmatig aanleiding geeft tot speculatieve pon
dentransacties, welke forse koersschommelingen te
weeg kunnen brengen.
Hoewel het vertrouwen in de dollar gedurende de
maand redelijk gehandhaafd bleef, kwam de goudprijs
onder een sterke opwaartse druk. De oorzaak hiervan
was deze keer dus niet een wantrouwen in de dollar,
maar dient gezocht te worden in een toenemende on
zekerheid welke gepaard gaat met de forse olieprijsstij
gingen. Met name vanuit het Midden-Oosten bleek er
een grote belangstelling te bestaan voor het gele me
taal. Tussen 6 en 31 augustus liep de prijs op met circa
35 tot tegen de 320.
De geldmarkttarieven wijzigden in de maand augustus
nauwelijks. De rente voor 3-maands interbancaire de
posito's schommelde bijna onafgebroken tussen 9,5 en
9,75 De komende maanden zal de - toch al krappe
- geldmarkt nog verder verkrapt worden, doordat er
belangrijke belastingafdrachten zullen plaatsvinden. De
Nederlandsche Bank heeft reeds laten blijken dat er
haar veel aan gelegen is om de gevolgen hiervan zo
veel mogelijk te verzachten. Tijdens een kortstondige
verkrapping rond het midden van de maand kwam ze
het bankwezen tegemoet met dollarswaps en voor de
lopende contingenteringsperiode werden de contin
genten niet onbelangrijk verruimd. In de contingente
ringsregeling is de omvang bepaald van het beroep,
dat de banken, tegen de voorschotrente, op De Neder
landsche Bank mogen doen. Het bedrag dat hiermee is
gemoeid - de contingenten - wordt telkens voor een
3-maands periode vastgesteld.
Voor de periode 16 augustus tot en met 21 november
is dit verhoogd van f2,3 tot f3,2 miljard. Dat betekent
dat de banken in deze periode per dag gemiddeld voor
dit bedrag in het krijt mogen staan bij De Nederland
sche Bank. De jongste aanpassing betekent dat de kre
dietfaciliteiten momenteel het dubbele zijn van die van
een jaar geleden.
In de laatste maanden van 1978 vond in verband met
de tijdelijke geldmarktverkrapping als gevolg van de
steunoperaties voor de gulden reeds een contingente-
ringsverruiming plaats. Het werd toen gebracht van
circa f 1,5 op f 2,3 miljard.
Het was toen de bedoeling om de verruiming weer on
gedaan te maken zodra de gevolgen van de valuta-on
rust waren uitgewerkt. De ontwikkelingen sindsdien
brachten echter steeds duidelijker aan het licht dat er
sprake is van een structurele verkrapping van de geld
markt, hetgeen tot gevolg had dat de eerste verruiming
nu is gevolgd door een tweede. Met de aangepaste
contingenten, zo nodig aangevuld met extra steun
maatregelen van De Nederlandsche Bank in de vorm
van dollarswaps en speciale beleningen, moet het voor
het bankwezen mogelijk zijn om zonder al te grote
kleerscheuren het krappe laatste kwartaal door te ko
men.
Ondanks het feit dat de geldmarkt nog steeds omvang
rijke tekorten kent, kwam de Agent van Financiën op
de laatste dag van de maand met een emissie van 5-
jaars schatkistbiljetten. Via het tendersysteem werd bij
een rentepercentage van 8,25 een bedrag van f726
miljoen geplaatst, waarmee deze emissie zeker een
succes is geworden. Zowel voor de Agent: het uit de
markt genomen bedrag kan weer een belangrijke bij
drage leveren aan de dekking van het begrotingstekort.
Maar ook voor de inschrijvers, want de rente die de
Staat bereid is te betalen voor dit papier begint einde
lijk reëel te worden. De rente ligt slechts circa 0,25
onder het effectieve rendement van een aantal - qua
looptijd vergelijkbare - openbare leningen van de over
heid. Bij de eerste schatkistpapieremissie van dit jaar
bedroeg dit verschil nog circa 1,75
In totaal heeft de Staat dit jaar - via vijf emissies - een
bedrag van f3,5 miljard aan schatkistpapier geplaatst.
Dit is f 1,5 miljard meer dan in 1978 en f 1,6 miljard
meer dan er dit jaar aan papier vervalt.
Drs. J. M. Buysse
Studiedienst
Behalve de monetaire financiering van het begrotings
tekort verloopt ook de dekking uit lange middelen
voorspoedig. Met name de jongste Staatslening heeft
hieraan een niet onbelangrijke bijdrage gegeven. Voor
deze 9 lening waarop begin augustus kon worden
ingeschreven, bestond een grote belangstelling. Bij een
emissiekoers van 100,5 werd het bedrag vastgesteld
op f800 miljoen. Het totale bedrag dat de Staat in
1979 uit de openbare kapitaalmarkt heeft gehaald, is
hierdoor inmiddels opgelopen tot f 3,3 miljard. Dat is
reeds f0,1 miljard meer dan het bedrag voor heel
1978. Bij het uitblijven van belangrijke verstoringen
moet het mogelijk zijn om dit jaar nog met drie lenin
gen - waarvan twee met storting 1979 - te komen. Al
dus moet er dit jaar nog f 1 miljard uit de openbare
markt te halen zijn. Dit gevoegd bij de eveneens gun
stige ontwikkeling van de dekking via de onderhandse
markt rechtvaardigt de verwachting dat de dekking van
het begrotingstekort geen al te grote problemen meer
zal geven. Dat de Staat er, tegen de verwachtingen in,
er zonder al te veel moeilijkheden in slaagt om haar re
cord begrotingstekort te dekken is met name een ge
volg van het feit dat de vraag naar kapitaalmarktmid
delen van het bedrijfsleven nog steeds zeer klein is.
Ook de teruglopende vraag van het bankwezen naar
zogenaamde doorgeefpassiva heeft hiertoe bijgedra
gen.
Het succes van de genoemde Staatslening maakte het
mogelijk dat de tarieven op de kapitaalmarkt verder
daalden. De rente die in juli nog rond 9,25 had gele
gen, liep terug rond de 8,6 op welk niveau er een
stabilisatie plaatsvond. In een gewillige kapitaalmarkt
konden ook de leningen van Bank Mees Hope en
van de Nationale Investeringsbank worden geplaatst.
De eerste bedraagt f 150 miljoen en heeft een coupon
rente van 9,25 Zij loopt gemiddeld 8 jaar. De f 125
miljoen lening van de Investeringsbank loopt iets kor
ter (5,5 jaar gemiddeld) en heeft een couponrente van
9 Beide leningen werden uitgegeven tegen een
koers van 100
Meer dan deze leningen trekt de BNG-lening, die in de
nadagen van augustus werd aangekondigd, de aan
dacht. Deze 8,75 lening van f 125 miljoen valt vooral
op door haar lange looptijd: 18 jaar gemiddeld. Zo'n
looptijd is - afgezien van enkele ziekenhuisleningen -
in jaren niet voorgekomen. Het resultaat van deze
emissie zal naar verwachting een belangrijke nieuwe
mijlpaal zijn in de ontwikkeling van de rente.
