uit onze historie
de afsluiting van de Lauwerszee in
1969.
Een gunstig gevolg van de vele over
stromingen was het feit, dat het terpen
land bedekt werd met zeer vruchtbare
klei, waarvan men nu nog profijt trekt.
Maar de zee blijft verraderlijk. In 1570
werden tallozen het slachtoffer van
'Allerheiligenvloed'. De Spaanse stad
houder Caspardi Robles wilde dat geen
tweede keer meemaken. Hij dwong de-
waarschijnlijk flink mopperende - Frie
zen hun dijken te herstellen en flink te
verzwaren. Deze Friezen - heel sportief
- huldigden hem reeds in 1576 daarvoor
met een standbeeld met twee koppen.
Het werd nog in 1969 vernieuwd.
En wat denkt u van een beetje roman
tiek? Rembrandt trouwde zijn Saskia
Uylenburgh in St. Anna Parochie. Een
andere vorm van romantiek is ons be
kend uit het leven en het sterven van de
uit Leeuwarden afkomstige 'Mata Hari'
die na een nogal rumoerig leven, be
schuldigd van spionage in 1917 door de
Fransen werd gefusilleerd.
De Rabobank 'De Terpen' liet - in de
Friese taal - een interessant boekje ver
schijnen, getiteld 'De Terpen van De
Terpen' een titel die genoeg zegt. Dat
men bij gelegenheid van het besluit tot
fusie van de Rabobank Ferwerd-Blija
met die van Westdongeradeel en Bir-
daard-Wanswerd, per 1 oktober 1974
uit een veelheid van voorstellen de
naam 'De Terpen' gekozen heeft, is
geen toeval. In het werkgebied van deze
bank, omvattende ongeveer geheel
Westdongeradeel, het oosten van Fer-
werderadeel en het noordwesten van
Dantumadeel vindt men vele terpen,
maar ook plaatsen waar terpen gelegen
hebben want vele zijn afgegraven door
de terp-modderschippers.
Ferwerderadeel - een van de oudste
plattelandsgemeenten van Friesland
kreeg zijn 'wapen' reeds in 1393. Het zal
een van de zes grietenijen (rechtsgebie
den) van Oostergo zijn geweest. De ge
meente, ten noordoosten van Leeuwar
den en grenzend aan de Waddenzee,
bestaat uit twaalf (bijna alle) terpdor
pen. Het land is niet onbedreigd want,
alhoewel wij aan de buitenkant van de
zeedijk het nieuw gewonnen land zien,
daarachter ligt de Waddenzee die bij
slecht weer kan veranderen in een brul
lend monster dat het nieuwe land over
spoelt en het zeewater tot aan de dijk-
kruin kan doen stijgen, doch het ziet er
niet naar uit dat in de naaste toekomst
opnieuw terpen opgeworpen behoeven
te worden, maar wie kan in de verre
toekomst zien?
IMaar Winsum
Maar nu werkelijk naar Winsum.
Het terpdorp Winsum ligt centraal in
Westergo ten opzichte van vier Friese
steden. Wellicht is de plaats gesticht op
een 'slinke'; een watergang waarlangs
De voornaamste kern van
het dorp Winsum ligt op
de grootste en hoogste
terp van Friesland. De
Klaesterdyk herinnert aan
een klooster dat door de
Geuzen in 1572 werd
geplunderd en verbrand.
een hogere kleirichel gevormd kon zijn
die een voor die tijd goede woongele
genheid bood. De voornaamste kern
van Winsum is een terp die wel eens de
grootste en hoogste van Friesland werd
genoemd.
Winsemega of Winsum wordt al in de
middeleeuwen in oorkonden vermeld.
Uiteraard is niet na te gaan wanneer de
eerste bewoners zich hier vestigden,
maar ook hier vond men bij het afgraven
van de terpen belangwekkende voor
werpen die helaas niet alle bewaard zijn
gebleven en soms door onkunde en on
wetendheid teloor zijn gegaan. Men
vond munten en sieraden die in het be
zit zijn geweest van Romeinen uit de tijd'
van keizer Nero. Een andere 'vondst' de
zogenaamde Vikinger Zilverschat uit
Winsum, heeft veel tongen en pennen
in beweging gebracht. Het betrof hier
een aantal zogenaamde Thorhamertjes
en andere voorwerpen waarvan de
echtheid sterk werd betwijfeld.
Een klooster, dat reeds vóór 1250 be
stond, werd door de Geuzen in 1572 ge
plunderd en verbrand, maar ook de
Spaanse troepen lieten zich niet onbe
tuigd. Mannen, vrouwen en kinderen die
zich trachtten te verschuilen in de Win-
sumer kerktoren werden daarin medo-
genloos verbrand!
Een leenbank opgericht
In dit, nog altijd zeer levende, dorp werd
tegen 16 februari 1911 een vergadering
uitgeschreven bij de heer J. Brandsma,
om te komen tot de oprichting van een
Coöperatieve Boerenleenbank. Voorzit
ter van het voorlopige comité, J. Bosma,
'wijst er op hoe wij op de vorige verga
dering zoo genotvol hebben kunnen
hooren van den Heer Hettinga, het
groote nut der Boerenleenbanken en
vraagt of zich nog meer wenschen aan
te sluiten.' Een aanwezige wilde dan
eerst wel weten wat het lidmaatschap
zou gaan kosten en of 'wij de statuten
niet eerst moeten behandelen' maar het
comité-lid Miedema antwoordde daar
op dat de statuten (dus van alle Boeren
leenbanken) reeds een zevende druk
hebben beleefd 'wat ons voldoende
voor kwam om ze over te nemen'. Na
een beetje heen- en weergepraat werd
dan maar besloten 'De Leenbank op te
richten voor de dorpen Winsum en
Bayum' met als bestuursleden de heren
J. Bosma, S. Miedema en P. Stegenga
en als leden van de raad van toezicht de
heren B. Siderius, K. Hellinga en E. Wes-
bonk. P. Strikwerda werd als kassier be
noemd.
Zoals het een zichzelf respecterende
bank betaamt, werd een commissie be
noemd tot aankoop van een brandkast.
Moest het een nieuwe Lips-kast zijn
voor f220,- minus vijf procent, of een
gebruikte voor f75,-? Hoe het ook zij,
de aan te kopen kast zou het best ge
plaatst kunnen worden ten huize van de
kassier, waar ook de maandelijkse be
stuursvergaderingen gehouden zouden
worden.
Voor de wekelijkse zittingen werd ge
dacht aan de cathechesatiekamer van
de Nederlandsch Hervormde Gemeente.
Dat zou gevraagd worden onder 'aan
bieding van een verplaatsbare houten
schutting in genoemd lokaal, om zoo
doende een afgesloten cel te verkrijgen
met het oog op geheimhouding van za
ken...' De Ned. Hervormde Gemeente
vond dat best, tegen een billijke vergoe
ding voor schoonmaken, kachel aanma
ken, enz. enz. aan de bewoonster, de
weduwe Felkers.
Onfeilbare vraagbaak
De brandkastenfabrikant Lips zag geen
kans om de bestelde kast tijdig af te le
veren 'wegens schade in de fabriek'.
Zelfs op 30 juni was dat meubel nog
niet gearriveerd. Men dacht er dus maar
