marketing en coöp. uitgangspunten
die buffer worden volstaan. De tarief
stelling, nu en dan, wordt overigens in
belangrijke mate mede bepaald door de
marktstructuur en de noodzaak van een
evenwichtige ontwikkeling van de inter
ne bedrijfsstructuur.
2 Een kleinschalige wijze van dienstver
lening nastreven, waardoor persoon
lijke advisering van de cliënt binnen
het plaatselijke werkgebied mogelijk
wordt.
De kleinschaligheid van onze banken in
het verleden, de daar bestaande kennis
van de cliënt en de daardoor mogelijke
persoonlijke benadering is een van de
belangrijkste oorzaken geweest van het
succes van de Rabobankorganisatie. De
Rabobank is nu tot een grote organisa
tie uitgegroeid. Het op vele plaatsen op
gang gekomen proces van schaalver
groting met stichting van kaskantoren
en aanstelling van specialisten heeft
evenwel als neveneffect gehad dat de
afstand tussen bank en cliënt groter is
geworden. En daarmee het persoonlijk
kennen van de cliënt en zijn problemen
geringer. Daar het bij de door ons aan
geboden diensten gaat om een dienst
verlening met een persoonlijk karakter
is het advieselement en derhalve kennis
van de cliënt juist zeer essentieel. Er valt
dan ook een spanningsveld te constate
ren tussen de groei en de persoonlijk
gerichte opzet van onze dienstverlening,
zoals wij die in onze vroegere kleinscha
lige structuur overal kenden.
Een oplossing voor het overbruggen van
de afstand tussen banken en cliënten
kan worden gevonden door het contact
met de cliënt zoveel mogelijk te laten
lopen over de bijkantoorhouder die al
dichtbij de cliënten in zijn deelwerkge-
bied zit. Het bijkantoor wordt als het
ware de bank van vroeger, evenwel bin
nen het organisatorische verband van
de aangesloten bank.
3 Handhaven van het marktevenwicht.
De coöperatie is vanouds het verdedi
gingsmiddel van mensen die econo
misch kwetsbaar zijn door onevenwich
tige verhoudingen tussen vraag- en
aanbodzijde van de markt. Ongunstige
marktsituaties kunnen ontstaan bij veel
aanbieders en weinig afnemers. De ver
koopcoöperatie komt dan in beeld om
tegen elkaar uitspelen van kleine indivi
duele aanbieders en combines tussen
afnemers te voorkomen. De landbouw-
veilingen zijn hiervan een voorbeeld. In
de situatie van veel vragers ten opzichte
van weinig aanbieders kan de aankoop
coöperatie tegenwicht bieden. Ingeval
van onvoldoende aanbod levert coöpe
reren een basis voor eigen voorzienin
gen. Produktiecoöperaties en coöpera
tieve banken zijn hiervan een voorbeeld.
In de westerse economie is de coöpera
tie als vertegenwoordiger van econo
misch kwetsbare groeperingen uitge
groeid tot een gelijkwaardig tegenspeler
van de overige marktpartijen.
De coöperatie zal zich sterk moeten ma
ken om deze functie te behouden. On
danks de gestegen welvaart blijven na
melijk kwetsbare groepen aanwijsbaar:
overal waar kleine vragers of aanbieders
met grote tegenpartijen te maken heb
ben, tegenover wie zij individueel mach
teloos staan in geval van concurrentie-
belemmeringen. Bij het nastreven van
marktevenwicht is continuïteit belang
rijker dan kortstondig voordeel. In dit
licht moeten ook eventuele 'prijslokkers'
van derden worden beoordeeld. Wel is
de coöperatie aan haar dienstverle
ningsdoelstelling verplicht dat haar
marktgedrag in het algemeen concurre
rend is. Dit betekent niet altijd: verschil
lend van de concurrent. In zoverre het
marktgedrag van coöperatieve en niet-
coöperatieve bedrijven op bepaalde on
derdelen wel eens trekken van overeen
komst vertoont, is daarin juist een teken
van gerealiseerd marktevenwicht te
zien.
4 Voeren van een maatschappelijk
management: bank en maatschappij.
De coöperatieve banken zijn meer dan
j zakelijk aanbieders van financiële dien
sten. Er bestaat een grote betrokken
heid van de leiding van de aangesloten
bank bij de gang van zaken in het eigen
werkgebied. Daarbij wortelt de bank
sterk in de plaatstelijke gemeenschap.
De bank speelt een duidelijk geprofileer
de rol in het gemeenschapsleven. Wij
raken hier aan het terrein van de meta-
marketing: het bevorderen van welzijns-
projecten op maatschappelijk gebied,
op het terrein van recreatie, onderwijs
I e.d. De coöperatieve banken hebben
hiervoor bijzondere affiniteit.
Maatschappelijk management houdt te-
vens in, dat rekening wordt gehouden
met de macro-effecten van bedrijfsbe
slissingen. De positie van de aangeslo
ten banken en zeker de centrale organi-
i satie als werkgever en opdrachtgever
aan toeleveranciers noopt tot voorzich
tigheid.
Ook de afnemer wenst, dat met hem of
haar rekening wordt gehouden. En niet
alleen individueel als klant of geënque-
teerde bij marktonderzoeken. Aan de af
nemerszijde is bovendien een 'counter-
vailing power' ontstaan in vakbonden
j en consumentenbonden, die zich niet
meer uitsluitend op loononderhandelin
gen en produkt-technische onderzoe
kingen richten, maar ook macro-effec
ten van bepaalde handelingen bestude
ren. Zij eisen dat naast rentabiliteit de
afnemers en de omgeving expliciet in
het ondernemingsbeleid meespelen, i.e.
meespreken. Dit aspect van maatschap
pelijk management wordt al gauw geas
socieerd met kritiek op de onderneming.
Deze kritiek ontstaat echter vooral wan
neer het ontbreekt aan maatschappelijk
management. Namelijk als men het bij
problemen aan laat komen op een con
frontatie met de afnemers en een con
flictsituatie ontstaat. Wanneer maat
schappelijk management actief wordt
gevoerd, gaat het om een dialoog tus
sen afnemers en bedrijf, waarbij klach
ten én ideeën bespreekbaar zijn.
Het is aantoonbaar, dat maatschappelijk
management op langere termijn ten
voordele werkt van alle partijen.
Meer dan eens hebben bankdirecteuren
in onze organisatie begrip kunnen wek
ken voor maatregelen, wanneer zij be
reid waren actiegroepen te informeren
over de beweegredenen voor bepaalde
beslissingen.
Juist de coöperatieve organisatievorm
is bij uitstek geschikt om een niet vrij
blijvend maatschappelijk management
te voeren.
5 Onderkennen van sociale taken bui
ten de landsgrenzen.
In tal van niet-westerse landen vinden
we omstandigheden die dezelfde zijn als
waartegen Raiffeisen ten strijde trok:
honger, armoede, woeker. Zomin als
Raiffeisen rond 1850 zijn activiteiten be
perkte tot Weyerbusch, waar hij burge
meester was, beperken de huidige
coöperatieve banken hun activiteiten tot
de landsgrenzen. Zo verleent de Stich
ting Steun door Rabobanken hulp bij de
oprichting van coöperaties. Deze ont
wikkelingshulp met Geld én Goede
Raad is gericht op het zelfstandig ma
ken van plaatselijke organisaties.
6 Bewaken van de democratische
organisatievorm.
Een uitgesproken kenmerk van het
coöperatieve bedrijfsleven is de demo
cratie in het interne besluitvormingspro
ces. De coöperatieve Rabobankorgani
satie bestaat uit 1000 autonome plaat
selijke banken met hun besturen en le
den. Deze banken vallen niet onder een
hoofdkantoor, maar hebben zich aange
sloten bij de Centrale Rabobank. Waar
de belangstelling voor banktechnische
problemen bij de leden is afgenomen,
zien wij bij de directeuren en besturen
van de banken een toenemende behoef
te aan meebeslissen bij het organisatie-
gebeuren. De overlegstructuren van de
coöperatie zijn daardoor uitgebreid. Dit
kost tijd. Hier staat tegenover dat geno
men beslissingen door de totale organi
satie worden gedragen. En dat de be
trokkenheid bij de 'eigen' markt van de
aangesloten banken groot is.
