'de toekomst hoeft
ons niet te
overvallen
sH
Problemen met automatisering
beheersbaar en oplosbaar
'Voorspellingen ten aanzien van het te verwachten aantal
werklozen wil ik niet geven. Het is nu eenmaal gebleken dat
voorspellen van de toekomst een hachelijke zaak is. Beter is
het om ons te concentreren op de vraag hoe de werkgele
genheid in Nederland het beste kan worden gediend.'
Dat zei drs. R. B. J. van Eldik, lid van de hoofddirectie van
onze centrale bank, op het onlangs in Amsterdam gehouden
seminar over automatisering, werkgelegenheid en dienst
verlening.
Hieronder volgt een samenvatting van
Van Eldiks rede.
Voor de discussie koos hij als macro-
economische en sociale achtergrond
voor een somber perspectief; niet om
dat dit per se uit behoeft te komen (ge
deeltelijk hebben we dit in eigen hand),
maar om te vermijden dat door mis
plaatst optimisme de juiste instelling en
de juiste maatregelen achterwege blij
ven, welke voor het oplossen van de
problemen tenminste nodig zijn. Ken
merken van dit sombere perspectief
zijn: een sterk verslechterde concurren
tiepositie, een negatieve ontwikkeling
van de betalingsbalans, een waarschijn
lijk geringere economische groei en een
toenemend arbeidsaanbod van school
verlaters en werkende vrouwen.
Verbetering produktiviteit
Om onze exportpositie te versterken is
kwaliteitsverbetering en kostprijsverla
ging van het Nederlandse exportprodukt
een vereiste: ten slotte zullen wij het
wel zélf moeten verdienen, zo stelde
Van Eldik.
Verbetering van de produktiviteit zal
dan ook nu en in de komende jaren een
voortdurende prioriteit moeten hebben.
Deze produktiviteitsstijging zal zich in
eerste instantie moeten uitwerken in
kostprijsverlagingen en in verbetering
van het eigen vermogen, waardoor de
investeringsgeneigdheid zal kunnen
toenemen, en pas daarna in reële in
komstenverbetering.
Technologische ontwikkelingen in de
gegevensverwerking en -communicatie
zullen in de toekomst waarschijnlijk
enerzijds belangrijke produktiviteitsver-
beteringen mogelijk maken, anderzijds
zullen nieuwe produkten en nieuwe toe
passingsmogelijkheden de bedrijvigheid
kunnen stimuleren.
Bedacht moeten wij er daarbij op zijn
dat nieuwe technologieën en nieuwe ar
beidsprocessen ook nieuwe vaardighe
den eisen en dat hierdoor tijdelijke
spanningen zullen kunnen ontstaan.
Maar principieel is deze problematiek
beheersbaar en oplosbaar.
Versnelling van het vernieuwingsproces
maakt een (herhaald) om-, her- en bij
scholingsproces tijdens de werkzame
levensperiode noodzakelijk. De optie zal
dan ook, aldus Van Eldik, moeten zijn:
- het scheppen van een klimaat van
veranderingsbereidheid
- het werken aan 'neue Kombinatio-
nen'
- het stimuleren van nieuwe bedrij
vigheid en van toegepaste research.
En niet, zo benadrukte hij, het behoud
van bestaande arbeidsplaatsen tegen de
gang van de ontwikkeling in.
Arbeidsplaatsen
Bezien we de ontwikkeling in de afgelo
pen jaren, dan kan worden geconsta
teerd dat in het bankwezen in het alge
meen en bij de Rabobankorganisatie in
het bijzonder door vernieuwing en uit
breiding duizenden arbeidsplaatsen zijn
geschapen. Verwacht mag worden dat
deze tendens zich waarschijnlijk ook
voor de eerstkomende jaren - zij het
wellicht in getemperde mate - zal voor
doen. Het concept voor de verdere
automatiseringsontwikkelingen bij de
Rabobankorganisatie zijn de volgende
doelstellingen meegegeven:
- marktgericht, zodat het gewenste
produktenpakket kan worden gevoerd
en gerichte cliëntenbenadering moge
lijk is;
- voldoen aan bestuurlijke en com
merciële informatiebehoefte;
- mogelijkheid om toekomstige groei
van (nieuwe) bedrijfsactiviteiten op te
vangen
- gunstige kosten/baten verhouding;
- passen in de decentrale opzet van
de coöperatieve organisatie en bij de
Van Eldik: 'Komst
beeldschermen
niet dramatiseren.
wens om medewerkers meer kansen
te bieden tot zelfontplooiing.
Voor het begeleiden van de automatise
ringsontwikkeling bij de Rabobankorga
nisatie is een speciale management
structuur ingesteld, waarin op elk ni
veau de samenwerking van alle betrok
kenen is geregeld. Voorzien is in de mo
gelijkheid voor iedere fase van uitvoe
ring én ondernemingsraad én werkne
mersorganisaties van de ontwikkelingen
op de hoogte te stellen en de sociale
consequenties te bespreken. Er is een
sociaal team voor de automatisering,
dat voor een sociaal beleidsplan heeft
zorggedragen en bij voortduring vanuit
zijn verantwoordelijkheid de ontwikke
ling bewaakt en bijstuurt. Verder stellen
wij ons voor, aldus Van Eldik, door een
'social audit' te zorgen dat de belangen
van de medewerkers zo veel mogelijk
worden gediend.
Moge dan macro-economisch - en op
langere termijn - mechanisering en
automatisering - en uitsluitend kwanti
tatief geredeneerd - ons aardse bestaan
verbeteren, dit neemt niet weg, dat op
korte termijn en door de individuele
mens deze zaken volstrekt anders kun
nen worden ervaren. Dit betekent dat
wij bedrijfseconomische, financiële en
sociale belangen op evenwichtige wijze
moeten afwegen en behartigen. Welke
de sociale en personele consequenties
zijn, valt thans in detail nog niet te over
zien.
Elementen
Vooropgesteld dat in de Rabobankorga
nisatie de effecten verspreid over het
gehele land zullen plaatsvinden, kunnen
de volgende elementen een rol spelen:
