onderneming en consumentisme hebben de neiging, om begrijpelijke re denen overigens, de werking van het marktmechanisme terug te dringen. Door vormgeving, attributen, verpak king en reclame willen ze hun produkten een eigen identiteit geven. Dit schept voor de consument een onoverzichte lijke situatie. Het is de consumentenor ganisatie, die hem weer helpt aan over zicht en doorzicht op de markt. Warenvergelijkend onderzoek is overi gens niet het enige instrument van de consumentenbeweging om het even wicht tussen marktpartijen te bevorde ren. Ook langs andere wegen willen ze de positie van de consument in het eco nomisch verkeer versterken, onder meer door het indammen van colportage, het kritisch volgen van commerciële recla me, het instellen van klachtencommis sies, prijsaanduiding per standaardhoe- veelheid en het bevorderen van infor matieve etikettering. Conflictmodel of samenwerking? Men kan zich een radicaal consumentis me voorstellen, dat regelmatig kopers stakingen en boycots organiseert en allerlei fouten, die allicht ook in het be drijfsleven worden gemaakt, opblaast tot schandalen. Zulke vormen heeft het consumentisme in onze omgeving niet aangenomen en menigeen hoopt dat het zo blijft. Er is een vanzelfsprekende rem op het radicale consumentisme: vele consu menten zijn als werknemer of anders zins verbonden met het producerende en dienstverlenende bedrijfsleven. An deren beseffen, dat een kritische hou ding ten aanzien van het ondernemings gedrag weliswaar gewenst is, maar dat men het functioneren van het bedrijfsle ven niet al te zeer moet verstoren. Al bij al betekent het, dat binnen de Consu mentenbond en Konsumentenkontakt, onze twee grote consumentenorganisa ties, niet gauw een meerderheid voor het radicale consumentisme zal worden gevonden. De consumentenbeweging is niet ge richt tegen de vrije markteconomie (of beter: de georiënteerde markteconomie, want dat is de huidige realiteit: een door de overheid georiënteerde marktecono mie). Men vraagt niet om structurele veranderingen in de maatschappij. De consumentenbeweging is een hervor mingsbeweging, geen radicale bewe ging. Dit betekent mijns inziens echter niet, dat het bedrijfsleven ongestraft redelijke eisen van de kant van de consumenten organisaties naast zich neer zou kunnen leggen. Het is mijn persoonlijke indruk, dat begrip voor de problemen van de onderneming in de top van de consu mentenorganisaties ruimschoots wordt opgebracht. Dat verhindert niet, dat men de consumentenbelangen krachtig aan de orde stelt. Wanneer dat geen response zou krijgen bij het bedrijfsle ven, mag men zich op de duur niet ver bazen over verharding van de standpun ten. De conceptie van de overleg-economie vraagt in de massa-consumptiemaat schappij niet alleen om overleg van on dernemingen met de vakorganisaties, tevens om overleg met de consumen tenorganisaties. Op het nationale niveau heeft dat al sinds meer dan tien jaar vorm gekregen in de Commissie Consu mentenaangelegenheden van de Soci aal Economische Raad. In die commis sie (21 leden) en de werkgroepen ervan vindt regelmatig overleg plaats tussen representanten van het bedrijfsleven, de consumentenbeweging, de vakbewe ging en onafhankelijke deskundigen over de consumentenbelangen en wor den daaromtrent al of niet gevraagde adviezen uitgebracht aan de regering. De opzet van de Commissie Consumen tenaangelegenheden past geheel in onze p.b.o.-constructie. In andere lan den kent men wel een consumenten- raad, alleen bestaande uit vertegen woordigers van consumenten. De adviezen worden dan uitgebracht zon der dat ze eerst zijn afgewogen tegen de opvattingen van het georganiseerde bedrijfsleven. Invloed direct en indirect Het beleid van de consumentenorgani saties is uiteindelijk gericht op de activi teiten van de ondernemingen. Men wil van die ondernemingen kwalitatief goe de produkten en diensten tegen rede lijke prijzen, men wil een bevredigende klantenservice en klachtenbehandeling, men wil produkten, die milieuvriendelijk zijn en zuinig in het energieverbruik, men wil informatieve reclame en sociaal verantwoorde marketing. Consumen tenorganisaties richten zich tot de on dernemingen afzonderlijk en tot het ge organiseerde bedrijfsleven met aanspo ringen van deze strekking. Behalve deze directe beïnvloeding van de kant van de consumentenorganisa ties ondervinden ondernemingen een indirecte beïnvloeding ervan, namelijk via de consumenten en via de overheid. In de eigen publiciteitsorganen (in ons land respectievelijk de Consumenten gids en Koopkracht) richten de consu mentenorganisaties zich maandelijks tot hun leden met de resultaten van verge lijkende warenonderzoeken en met an dere adviezen voor rationeel en kritisch koopgedrag. Een deel van deze informa tie dringt regelmatig door in de dagbla den en periodieken en in radio- en tele visieprogramma's. Het kan niet anders of hierdoor worden consumenten in hun aankoopgedrag beïnvloed en ondervin den vervolgens ondernemingen daarvan de gevolgen. De consumentenorganisaties zijn nog in een derde richting actief, namelijk naar de overheid toe. Men dringt aan op wet geving, die veiligheid van produkten af dwingt en gezonde voedingsmiddelen, die colportage tegengaat en misleiden de reclame, die beperking van de mede dinging bestrijdt en consumentenrecht spraak regelt. Het is de laatste jaren bij kabinetsformaties gebruikelijk gewor den, dat behalve de ondernemersver bonden en de vakcentrales, ook de con sumentenorganisaties hun wensen op OVERHEID [consumenten wetgeving) (2a) CONSUMENTEN ORGANISATIES ONDERNEMINGEN (produktont wikkeling, marketing, klantenservice) CONSUMENTEN (koopgedrag) (1a) DIRECTE EIM INDIRECTE INVLOED VAN CONSUMENTENORGANISATIES OP DE ONDERNEMING

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1979 | | pagina 12