van de economische activiteit tot ge
volg hebben.
Een aantal landen heeft op valutair ter
rein meer dan andere te lijden gehad
van de internationale zwakte van de
dollar. Dit zijn de landen met de harde
valuta's en de grote betalingsbalans
overschotten, zoals de Bondsrepubliek,
Japan en Zwitserland. De centrale ban
ken van deze landen hebben voor astro
nomische bedragen ten faveure van de
dollar geïntervenieerd. Dit zonder een
sterke appreciatie van hun eigen valuta
te kunnen tegengaan en de koersdaling
van de dollar te stuiten. De dollars uit de
aldus aanzwellende deviezenreserves
van de centrale banken worden rente-
gevend gemaakt.
De belegging in Amerikaans schatkist
papier heeft echter geen inperking van
verder koersrisico van de dollar voor de
buitenlandse houders tot gevolg. Ameri
ka begrijpt dat het buitenland dollar
schulden van Amerika steeds minder
accepteert om zich niet aan koersverlie
zen bloot te stellen. Om de centrale
banken niet kopschuw te maken voor
de dollar, nam Amerika de maatregel
om de zogeheten Carter bonds te emit
teren. De Carter bonds zijn Amerikaanse
waardepapieren in buitenlandse valuta
en de emissie vindt plaats op de kapi
taalmarkten van de Bondsrepubliek, Ja
pan en Zwitserland. Hiermee worden de
dollarschulden geconsolideerd en dra
gen bij tot de verlichting van de druk op
de dollar.
De Carter bonds waarmee Amerika haar
dollarschulden omzet in harde valuta
zijn toegezegd tot een bedrag van 10
miljard. Dit bedrag wordt door de cen
trale banken van de genoemde landen
als ontoereikend ervaren. Naast het risi
co van dollarkoersverliezen, zijn de cen
trale banken juist door de overvloed aan
dollars in grote moeilijkheden terecht
gekomen.
De bij tijd en wijle opvlammende dollar
crisis zorgde voor een druk op de bin
nenlandse geld- en kapitaalmarkten;
Nederland kan hierover meepraten, het
geen deels veroorzaakt wordt door de
koppeling in de slang aan de Duitse
markt.
De uitgifte van Carter bonds in de bui
tenlandse valuta op de kapitaalmarkt
van het desbetreffende land helpen bij
het afromen van de binnenlandse liqui
diteiten. Dit om de binnenlandse geld-
hoeveelheid binnen bepaalde grenzen te
houden. Juist om deze binnenlandse
monetaire doeleinden vinden de landen
het toegezegde bedrag aan Carter
bonds onvoldoende.
Invloed op de geld- en kapitaal
markt
Om de binnenlandse geldhoeveelheid te
beperken is voor landen met een harde
valuta kapitaalexport een noodzakelijke
voorwaarde. Voor dit doel hebben de in
ternationale kapitaalmarkten de afgelo
pen jaren een nieuwe loot aan de stam
zien ontwikkelen en wel het emitteren
in grote omvang voor buitenlandse de
biteuren op de binnenlandse kapitaal
markt in 's lands eigen valuta. (Met
Amerika als debiteur vormt de Carter
bond een soortgelijk instrument.)
De gedwongen interventies met de om
zet van dollars in de harde valuta had
den tot gevolg dat de binnenlandse
geldhoeveelheid te sterk toenam. Naast
de Carter bonds en de emmissies ten
behoeve van buitenlandse debiteuren
worden er maatregelen getroffen om de
overliquiditeit af te romen. Ter beper
king van de overschreden groei van de
geldhoeveelheid is in de Bondsrepubliek
de Lombardrente (disconto) verhoogd,
zijn de minimum reserveringsvereisten
voor binnenlandse en buitenlandse de
posito's verhoogd en zijn de herdiscon-
teringsfaciliteiten van het bankwezen
verlaagd. Deze maatregelen zullen vele
miljarden marken binden.
De Bundesbank wenst dat niet langer
de norm voor de groei van de geldhoe
veelheid, die afgeleid is van de financie
ring van de economische vooruitgang,
wordt overschreden. Ook wordt beoogd
de negatieve invloed van de internatio
nale financiële markten op de binnen
landse geld- en kapitaalmarkt een halt
toe te roepen.
Zwitserland had in 1978 van een veel te
sterke groei van de geldhoeveelheid te
lijden. In de internationale financiële
wereld wordt de rol van het Zwitserse
bankwezen en Zwitserland positief be
oordeeld. De vlucht uit dollarreserves in
Zwitserse franken maakt dat ook de
Zwitserse franken een onderdeel van 's
werelds deviezenreserves uitmaken. Om
de druk op de koers van de Zwitserse
frank binnen de perken te houden moe
digt de Zwitserse centrale bank de uit
gifte van obligaties in Zwitserse franken
voor buitenlandse debiteuren aan. Het
emissiebedrag wordt de buitenlandse
debiteuren door de centrale bank in dol
lars ter beschikking gesteld.
In 1978 werd op de valutamarkt voor
22,5 miljard Zwitserse franken aan in
terventies verricht en bedroeg de kapi-
talexport 12,1 miljard Zwitserse franken.
Behalve dat de koersstijging ten opzich
te van de dollar ermee in de hand werd
gehouden, werd de koers ten opzichte
van de Duitse mark ermee gestabili
seerd. Voor Zwitserland is de Bondsre
publiek haar belangrijkste handelspart
ner. Om de export niet te ondermijnen is
het essentieel een vaste koersverhou-
ding tot de Duitse mark na te streven.
De dollarmaatregelen in de praktijk
Amerika heeft terecht harde kritiek ge
kregen voor het op haar beloop laten
van de dollar. De publieke opinie in de
wereld had de afkondiging van de maat
regelen voor het stroomlijnen van de
dollarproblemen op een eerder tijdstip
verwacht. Op 1 november had de psy
chologische weerzin tegen de dollar
haar hoogtepunt bereikt. Volgens de cri
tici nam Amerika door zo lang te wach
ten een groot risico. Het functioneren
van het internationale geldstelsel had
op losse schroeven kunnen komen te
staan. Met het bestaan van honderden
miljarden aan eurodollardeposito's op
de internationale financiële markten is
dit niet eens zo'n onwaarschijnlijke ge
dachte.
Amerika had echter een sterk motief om
lang met ingrijpen te wachten. Al een
aantal jaren tracht Amerika met Japan
tot overeenstemming te komen over het
grote handelsoverschot van Japan met
Amerika. De geringe resultaten van dit
overleg hadden tot gevolg dat de krach
tige Amerikaanse handelslobby hevig in
verzet kwam. En zij verhinderde het af
kondigen van dollarbeschermende
maatregelen, waardoor de dollar snel
sterk in waarde tegenover de yen ver
minderde. Pas toen duidelijk werd dat
met de waardevermindering van de dol
lar op het handelsfront weinig succes
werd geboekt en de centrale banken
niet langer bereid waren aan de verde
diging van de dollar hun medewerking
te verlenen, veranderde dit. Door de op
zegging van de steun door de centrale
banken kwam de dollar in een welhaast
vrije val terecht. Nu was het onont
koombaar dat de beleidsintenties tot
verbetering van de internationale positie
van de dollar hun kans kregen. De Ame
rikanen besloten om krachtiger dan ooit
tevoren de dollar te verdedigen, waar
mee het vertrouwen in de valuta in ieder
geval tijdelijk is hersteld.
De positieve reactie van de internatio
nale valutamarkten op de steunmaatre
gelen stabiliseerden de dollar. Voor de
Federal Reserve maakt dit het mogelijk
de onderlinge kredietsteun met centrale
banken te verminderen. In dit kader ver
koopt de Westduitse centrale bank haar
dollars om binnenlandse liquiditeiten
verder af te romen en de geldhoeveel
heid binnen de perken te brengen.
Door deze handelwijze, mogelijk ge
maakt door de opmerkelijke stabiele in
ternationale waardering voor de dollar,
wordt de uitgangspositie van de centra
le banken aanzienlijk verbeterd. Zij bou
wen hiermee het pakket steunmaatre
gelen weer in de volle omvang op.
Mocht de onrust rond de dollar her
nieuwd de kop opsteken, dan zijn de
centrale banken in staat om, althans in
geschetste omvang, doeltreffend tegen
het aanbod van dollars op te treden.
