landenrisico
jaarverslagen, balansen of begrotingen
beschikbaar zijn.
Er zijn slechts een beperkt aantal lan
den, zoals Nederland, waar men zich
kan verheugen over volledige, betrouw
bare en recente nationale cijfers.
Voor de meeste landen zijn dergelijke
statistieken niet te krijgen, omdat deze
landen ze niet kunnen of willen geven.
De landenspecialist is dus gedwongen
zelf uit de hem ter beschikking staande
gegevens overzichten op te stellen van
de liquiditeits-, rentabiliteits- en solvabi
liteitspositie van een land.
Gegevens over de liquiditeitspositie,
De landenstudie en de landenrisi-
cobeoordeling worden bij de
meeste banken gemaakt door
studiediensten; bij de centrale
bank is dat de Eenheid Onderzoek
en Planning.
Iedere voltooide studie wordt,
voordat hij definitief is, naar de
area manager voor commentaar
toegezonden.
Deze heeft immers door zijn per
soonlijke ervaring met de landen
niet alleen een eigen interpretatie
van de feiten, maar beschikt dik
wijls over een hoeveelheid actue
le kennis, die niet in de archieven
te vinden is. Aan de hand van het
commentaar van de area mana
ger zal de landenspecialist de stu
die nog eens kritisch doornemen
en het commentaar verwerken.
d.w.z. de internationale liquiditeitsposi
tie, zijn dank zij het IMF en de Wereld
bank veelal beschikbaar. Bij het beoor
delen ervan staat de analyse van de be
talingsbalans, buitenlandse schuldposi
tie en de internationale reserve positie
centraal.
Bij de beoordeling van de rentabiliteits-
en solvabiliteitspositie stuit de landen
specialist op aanzienlijke problemen.
Het vaststellen van het eigen vermogen
van een land is bijna onmogelijk en ze
ker als men het in een bedrag zou willen
weergeven.
De vermogenspositie van een land
wordt dan ook veelal beschrijvend
weergegeven. Zo worden de grondstof-
fensituatie, de omvang en gebruik van
de grond, de voor- en nadelen van de
geografische ligging, de infrastructuur,
de karakteristieken van de bevolking be
schreven en de sterke en zwakke ele
menten daarin geanalyseerd.
Ook het bepalen van de winst is geen si
necure. Men zou het kunnen definiëren
als het saldo op de lopende rekening
van de betalingsbalans, waarbij de ex
port van goederen en diensten gelijk ge
steld wordt aan de omzet en de import
als de voor het produktieproces beno
digde externe middelen.
Een en ander is echter moeilijk toepas
baar, omdat dan b.v. landen, die volledig
zelfvoorzienend zijn en daardoor niet
geïnteresseerd zijn in export, een laag
cijfer zouden krijgen voor hun winstge
vendheid. Zo is bijvoorbeeld in de Volks
republiek China tot voor kort een poli
tiek gevolgd van minimale buitenlandse
afhankelijkheid. Een beoordeling van het
totale produktieve vermogen van dit
land op basis van exportcijfers zou een
onrealistisch beeld geven.
Voor een beoordeling van de winstge
vendheid van een land wordt de nadruk
gelegd op de produktiviteit en deze
wordt per sector geanalyseerd. Na deze
analyse wordt dan met de opsomming
van de sterke en zwakke elementen een
opinie gegeven over de algehele pro
duktiviteit (winstgevendheid) van het
land.
Cultuur en politiek
Overigens speelt bij de beoordeling van
de rentabiliteit en solvabiliteit in sterke
mate de invloed van het cultuurpatroon
van het land mee. In sommige landen
bepaalt b.v. de religie, dat diepploegen
niet toegestaan is (moeder aarde mag
niet al teveel beschadigd worden), in
andere b.v. de Sahel landen zijn de gei
ten vaak het enige bezit van de mensen.
Omdat geiten de beplanting met wortel
en al opeten is landbouw niet mogelijk
en krijgt de woestijn de gelegenheid om
zich uit te breiden.
De vergelijking tussen landenrisico- en
bedrijfsrisicobeoordeling kan ook door
getrokken worden wat betreft manage
ment.
Ook bij landen wordt gekeken naar de
effectiviteit van het management (rege
ring). Zo worden de opvolgingsprocedu
res alsook mogelijke veranderingen in
het beleid in de overweging betrokken.
Er wordt getracht een voorstelling te
krijgen van het door mogelijke opvol
gers te voeren beleid. Omdat deze op
volgers niet noodzakelijk van binnen het
bestaande politieke systeem kunnen ko
men, wordt ook onderzocht welke mo
gelijkheden er zijn voor totale machts
wisselingen, waarbij illegale groeperin
gen de macht overnemen.
Met name wordt getracht het risico te
bepalen, dat bij een machtswisseling de
bestaande rechtsverhoudingen niet
meer worden erkend.
Immers in dat geval bestaat de moge
lijkheid, dat ook de schuldverhouding
ontkend wordt en de schulden niet
meer worden betaald.
Een andere mogelijkheid die de buiten
landse kredietgevers kan bedreigen is
dat een land in het kader van boycot ac
ties tegenover een ander land of een
groep van landen besluit tot het niet be
talen van zijn buitenlandse schulden.
Hier wordt non-betaling gebruikt als
een van de middelen voor het bedrijven
van internationale politiek.
De praktische problemen, die de lan
denspecialist ontmoet zijn behalve vaak
gebrekkige cijfers, verschillende cultu
ren, ook de verschillen in staatsvorm,
eigendomsvormen en het ontbreken
van een onafhankelijke pers. In het laat
ste geval is de specialist geheel afhan
kelijk van wat buitenlandse kranten over
het land schrijven en zijn eigen beoorde
ling van de beschikbare gegevens.
In het bovenstaande is geprobeerd dui
delijk te maken, wat verstaan wordt on
der landenrisico en het belang van een
landenbeoordeling voor internationale
commerciële en financiële transacties.
Gezien de grote belangen die gemoeid
zijn bij internationale transacties, dient
de beoordeling met grote zorgvuldig
heid te gebeuren.
En omdat deze zorgvuldigheid alleen
maar te bereiken is, als allerlei aspec
ten, financieel, cultureel, politiek etc. bij
de beoordeling betrokken worden, is
zo'n beoordeling ook een bijzonder
boeiend werk.
