management
ontwikkeling, een
zaak met
vele dimensies!
T
r
De enorme literatuurstroom vanuit Amerika naar Europa, vooral na de
Tweede Wereldoorlog, heeft ons vertrouwd gemaakt met de klanken van
de woorden Management Development. Development hebben we weten
te vertalen in ontwikkeling. Het woord 'management' echter is onvertaal
baar gebleken. Waarschijnlijk komt dit omdat het een veelheid aan beteke
nissen heeft, een veelheid aan dimensies. Dit artikel wil hier nader op in
gaan.
Om niet in allerlei theoretische be
schouwingen te vervallen is afgezien
van pogingen om het begrip manage-
ment-ontwikkeling te definiëren. Deze
pogingen tot definiëren hebben reeds
velen ondernomen met als gevolg dat
hiermede hele boekenrekken zijn te vul
len.
Geschiedenis in het kort
Met de komst van het experiment, als
methode om verbanden te leggen tus
sen oorzaken en gevolgen, heeft ook de
theorievorming over het management
een sterke ontwikkeling ondergaan.
Aanvankelijk werden proeven gedaan
met variaties in het verrichten van han
delingen, met variaties in de organisatie
van werkzaamheden en werden proef
opstellingen gedaan o.a. met machines
en met inrichtingen van kantoren of be
drijfshallen. Aan dit soort proefnemin
gen kon iedereen zien wat werd veran
derd en wat dat voor invloed had op de
produktie, geleverd door mensen.
Het management in die tijd werd vooral
gezien als een zaak van het inbrengen
van de juiste technieken: o.a. zorgen
voor goede instructie van mensen. Niets
Drs. B. J. van Tol
hoofd Managements-
ontwikkeling,
vice-voorzitter van de
werkgroep 'Sociaal
Beleid' van de
Groupement
mocht fout gaan. Een voorbeeld hiervan
zijn de in ons land geïntroduceerde be-
drijfskadertrainingen. De chef moest als
leider van een afdeling een analyse ma
ken van wat hij zijn mensen wilde laten
doen. Hij moest, dat wat hij zijn mensen
wilde leren, in leerstappen verdelen en
het stap voor stap voordoen. Daarna
mochten de 'leerlingen' het stap voor
stap nadoen, enz. En, er werd zelfs be
weerd dat als de leerling het dan toch
verkeerd deed, dat dan de leraar, de
chef dus, foutief was I Met andere woor
den: het succes is verzekerd, als je het
boekje met de technieken toepast. Zo
was er een methode om vast te stellen
hoe de handelingen zo eenvoudig mo
gelijk konden worden verricht, een me
thode om de kantoororganisatie zo effi
ciënt mogelijk in te richten, enz.
Het was een benadering die mensen
veel te veel als een soort machine be
schouwde, want er werd geen rekening
gehouden met verwachtingen en ge
voelens. De arbeids-analist die in op
dracht van de baas het een en ander
analyseerde, merkte dit dan ook. De
mensen begonnen bijvoorbeeld gewoon
langzamer te werken dan dat ze ge
wend waren, wanneer hij in de buurt
was en zo oefenden ze dan toch - al of
niet opgemerkt - invloed uit op het re
sultaat van het onderzoek.
Die tijd ligt nog niet zo ver achter ons!
Nauwelijks nog één hele generatie! In
Amerika was al veel eerder door experi
menten aan het licht gekomen, dat ver
wachtingen en gevoelens van mensen
een uitermate belangrijke invloed heb
ben op hun produktie. Vanuit het mana
gement moet hierop dan ook worden in
gespeeld. Zo ontstaat de beweging der
n
k €m
