Ik
iai a
ïm;;
-rr^Ag^
;{?8fS,S:ï
De eerste vliegmachines
joegen mens en dier de
stuipen op het lijf. In deze
tijd doemt nog al eens
het schrikbeeld op van
vergaande automatise
ring die veten brodeloos
zou maken. De komst
van de microcomputer
wordt vaak net als de
eerste vliegmachines met
argwaan bekeken. Toch
zijn deze zilveren vogels
niet meer uit ons bestaan
weg te denken. Welzijn
en welvaart zijn er in be
langrijke mate door ver
groot, al heeft de mens
ze ook voor massale ver
nietiging gebruikt. Met
computers is hetzelfde
mogelijk. De opgave is de
grote mogelijkheden van
de computer zoveel mo
gelijk ten nutte van de
samenleving als geheet
aan te wenden.
geen sprake zijn; de verdere automati
sering zal er op gericht zijn een betere,
meer persoonlijke dienstverlening aan
de cliënt mogelijk te maken door de me
dewerkers te voorzien van betere hulp
middelen. En zodoende de continuïteit
te waarborgen.
Lessen uit het verleden
Het is vermoedelijk ook niet dit soort
automatisering dat wordt bedoeld als
de gedachte aan een automatiserings
heffing wordt geopperd. Aan die ge
dachte ligt naar mijn mening iets veel
fundamentelers ten grondslag, namelijk
de vrees voor de onzekere toekomst. De
ontwikkelingen in de technologie, en in
het bijzonder van de micro-elektronika,
gaan dermate snel en hebben dermate
grote potentiële mogelijkheden, dat zij
als een bedreiging voor de huidige
structuur worden gevoeld. Niemand
weet op dit moment wat het effect zal
zijn van de microprocessor op ons leven
en op ons werk. Terecht dat men zich
bezorgd maakt.
In de afgelopen 1 50 jaar heeft in feite de
technologie de economie van de wes
terse wereld bepaald en het gezicht van
de westerse wereld veranderd. Daarbij
heeft de mens zich door die technologie
dikwijls laten overrompelen om dan
achteraf te moeten constateren dat er
toch wel veel ongewenste neveneffec
ten waren opgetreden, die voorkomen
hadden moeten worden.
Een duidelijk voorbeeld daarvan is de in
voering van de auto omtrent de eeuw
wisseling. In die tijd werd de auto be
schouwd als een paard en wagen zon
der paard. Zo zag het ding er trouwens
ook uit. Eigenlijk heeft men zich pas 30
jaar later gerealiseerd, dat het helemaal
geen paard en wagen zonder paard
was, maar een ding dat door zijn eigen
kenmerken de mens in staat stelde de
wereld totaal te veranderen. En nog 30
jaar later, toen de auto een stuk gereed
schap was geworden, realiseerde men
zich dat dit ding een groot aantal be
denkelijke kanten had - milieuvervui
ling, onveiligheid, gebruik van schaarse
grondstoffen en energie. Had men hier
rond de eeuwwisseling bij stil gestaan,
dan had de automobielcultuur er heel
anders kunnen uitzien.
De les die daaruit valt te leren over de
omgang met technologie, moet ook ter
harte worden genomen als het gaat
over microprocessoren. We hoeven ons
niet te laten overrompelen door de mi
cro-elektronika. Alleen iemand die niet
op zijn qui-vive is kan worden overrom
peld.
Microprocessoren zullen de wereld ver
anderen en over tien, vijftien jaar zal
niemand een microprocessor meer zien
als automatisering. Het is dan gewoon
een stuk gereedschap geworden, maar
zoals ieder goed gereedschap zal de mi
croprocessor een diepgaande invloed
hebben op de traditionele vormen van
arbeid. Mechanische en elektromecha-
nische apparatuur zal steeds verder
worden vervangen door elektronische
en er zullen toepassingen voor de mi
croprocessor ontstaan op gebieden
waarvan we nu nog geen idee hebben.
Onlangs heeft het Amerikaanse re
searchbureau SRI International 25 000
mogelijke toepassingen van micropro
cessoren geïdentificeerd.
Mogelijkheden
De opgave van de jaren tachtig en ne
gentig zal zijn hier zelf vorm aan te ge
ven en de negatieve kanten er van te
vermijden. Niet alleen om er mee te le
ren leven. Het raakt de gehele samenle
ving en is niet een zaak, die tot de admi
nistratieve sector, laat staan in de ban
caire sector, kan worden beperkt. Als
bank alleen kunnen wij geen antwoord
geven op deze problemen; het zou van
uiterst bekrompen denken getuigen als
wij nu al meenden te kunnen vaststellen
hoe de Rabobankorganisatie er in het
jaar 2000 uit zal zien. Wat we wel kun
nen vaststellen is een richtlijn voor de
toekomst, gericht op continuïteit, waar
bij wij ons bewust zijn van onze maat
schappelijke verantwoordelijkheid.
Een selectieve heffing op het gebruik
van automatisering in bedrijven lijkt niet
een wezenlijke bijdrage tot het oplossen
van toch niet te onderschatten maat
schappelijke problemen. Het zou maat
schappelijk veel wijzer zijn om via een
actief beleid de creatieve mogelijkheden
van microprocessoren te onderzoeken
en te bevorderen, en op deze manier de
onzekerheid over de toekomst te ver
minderen, dan om te trachten met be
hulp van heffingen de ontwikkeling af te
remmen.
Dit laatste zal de dienstverlening niet
ten goede komen en is op een lange ter
mijn een erger middel dan de kwaal. Bij
de 25 000 mogelijke toepassingen zijn
vast toepassingen, die juist liggen op
gebieden waarin onze industrie en
dienstverlening sterk is of sterk zal kun
nen worden.
En anders moeten we ze in Nederland
zelf bedenken.
