microcomputers en
de toekomst
O
- yJk
met een automatiseringsheffing op
de goede weg?
Deze zaken raken ook bankorganisaties
als de onze en het is zinvol hier even bij
stil te staan. In het verleden beschouw
den banken zich vooral als een verlener
van diensten aan bedrijfsleven en parti
culieren, en hielden zich misschien wat
te veel afzijdig van het maatschappelijk
gebeuren. Tegenwoordig realiseren zij
zich dat zij ook deelnemer zijn aan dit
gebeuren en als zodanig een eigen me
ning moeten vormen teneinde mee te
kunnen denken met de maatschappe
lijke ontwikkelingen.
Groei en werkgelegenheid
De banken zijn de afgelopen twintig jaar
groot geworden en - hoe merkwaardig
dit ook moge klinken het is voor een
groot deel de automatisering geweest
die deze groei mogelijk heeft gemaakt.
De sterke verbreiding van de privé-reke-
ning zou niet mogelijk zijn geweest als
de massale verwerking van cliëntenre
keningen en de daaraan verbonden pro-
duktie van rekeningafschriften niet met
behulp van computers had kunnen
plaatsvinden. Het volume zou te groot
zijn geweest voor een traditionele hand
matige verwerking.
Daarom is de gedachte dat in het bank
wezen door de automatisering de uit
breiding van het aantal arbeidsplaatsen
voor een dergelijke massale handmatige
verwerking achterwege is gebleven niet
juist en te vergelijken met de gedachte
van het niet invoeren van automatische
telefooncentrales om telefonisten alle
verbindingen handmatig met behulp
van stekerpanelen te laten opbouwen.
Dit zou in vergelijking met de huidige
toestand, resulteren in een dienstverle
ning die stukken slechter zou zijn tegen
kosten die stukken hoger zouden liggen.
De werkgelegenheid in het bankwezen
Tijdens het debat over de begroting van Economische Zaken is in de Twee
de Kamer een voorstel gedaan om te komen tot een heffing op de automati
sering in bedrijven. Gedacht wordt daarbij aan bedrijven, welke geen last
zouden hebben van internationale concurrentie, zoals banken en overheids
diensten. De automatiseringsheffing moet 'verkeerde rationalisatie, welke
niet de maatschappelijke kosten goedmaakt', afremmen en zo werkgele
genheid bewaren of bevorderen. Vooral de opkomst van de micro-elektro-
nika in de komende jaren wordt als een grote bedreiging van arbeidsplaat
sen gezien, vooral in de administratieve sector.
Drs. R. B. Bakker
stafmedewerker
bij het Management
Team Automatisering
is in de afgelopen jaren sterk gegroeid,
in een periode waarin in andere bedrijfs
takken de werkgelegenheid terugliep of
hooguit constant bleef. Deze uitbreiding
zat in de directe ondersteuning van de
bovengenoemde groei van de privé-re-
keningen met hun massaliteit van tran
sacties en in het invoeren door de ban
ken van nieuwe vormen van dienstver
lening, terwijl tegelijkertijd een meer
cliënt-gerichte - en daardoor vaak ook
arbeidsintensieve - benadering optrad
voor de bestaande diensten.
Het aantal te verwerken transacties
blijft groeien, maar de door de banken
gebruikte computers zijn zo groot, dat
de toeneming eenvoudig kan worden
verwerkt. Het aantal rekeninghouders
groeit niet zo sterk meer. Er treedt een
zekere verzadiging van de markt op, die
duidelijk een verheviging van de concur
rentie tussen de banken tot gevolg
heeft. Een bank, die zijn relatie met een
cliënt wil verdiepen, zal dit alleen kun
nen doen door beter te zijn dan de con
current. Dit beter zijn kan zich uiten in
lagere tarieven en/of in een betere kwa
liteit van de geleverde produkten en
diensten. Na de kwantiteit wordt nu de
kwaliteit op een hoger peil gebracht.
Om de kwaliteit
De wijze waarop een bank een betere
kwaliteit kan bieden, is afhankelijk van
het karakter van de bank en van zijn
cliënten. Betere kwaliteit kan bijvoor
beeld bestaan uit een meer persoonlijke
benadering van de cliënt, uit een breder
scala van produkten en diensten, of uit
een grotere snelheid van verwerking of
dienstbetoon. Zij hebben echter alle een
gemeenschappelijk effect: zij stellen
zwaardere eisen aan het interne functio
neren van de bank. De medewerkers en
de methoden, die zij gebruiken, moeten
aan deze eisen tegemoet kunnen tre
den. De mate waarin een bank in staat
is zichzelf te veranderen, zal zijn effect
hebben op de positie van de bank in de
markt.
De nieuwe technologie blijkt methoden
aan te dragen, waarvan de mogelijkhe
den voor het versterken van de relatie
met de cliënt groot zijn. Deze methoden
worden steeds goedkoper en zullen be
staande methoden, die weliswaar zeer
accuraat en betrouwbaar zijn, maar erg
bewerkelijk en duur, gaan vervangen.
Men kan verwachten dat in de komende
jaren de automatisering in de admini
stratieve sector doorgaat. Het zou van
weinig realiteitszin getuigen te doen
alsof een ontwikkeling zoals deze zich in
de afgelopen vijftig jaar in het industrië
le bedrijfsleven heeft voorgedaan, zich
niet in de administratieve sector zou
voordoen.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat
het idee van de rationalisatieheffing, dat
oorspronkelijk stamt uit de jaren dertig,
weer naar voren komt. Er zijn echter
maar weinig sectoren in het bedrijfsle
ven, die geen last hebben van internati
onale concurrentie. Het Nederlandse
bankwezen bijvoorbeeld is niet een ge
sloten systeem: vooral op het gebied
van de dienstverlening aan zakelijke
cliënten zijn de afgelopen jaren vele bui
tenlandse banken in ons land neerge
streken. Het idee van de automatise
ringsheffing is daarom minder neutraal
dan wordt voorgesteld.
Een tweede aspect is dat de gedachte
dat juist de administratieve sector de
plaats is waar aan degene wiens ar
beidsplaats in de industriële sector ver
loren is gegaan, compenserende werk
gelegenheid kan worden geboden, niet
onbeperkt opgaat. Er zijn hier beperkin
gen aan de groei. Daarom moeten
administratieve organisaties de buiten
wereld duidelijk maken dat hun eerste
sociale verantwoordelijkheid altijd nog
ligt in het verschaffen van continuïteit in
het werk dat zij aan hun medewerkers
bieden.
Voor wat de Rabobank-organisatie be
treft bestaat over dit laatste geen twij
fel. Het is te verwachten dat het aantal
medewerkers in de organisatie de ko
mende jaren zal blijven groeien, zij het
in-een langzamer tempo dan in het ver
leden. Van 'verkeerde rationalisatie' zal
