13
In zijn landbouwcommentaar spreekt drs. M. L.
de Heer over politieke druk om bij invoering van
het Europees Monetair Stelsel de monetair com
penserende bedragen af te schaffen.
Onenigheid hierover tussen de kampioenen van
het EMS, Frankrijk en Duitsland, maakte dat het
nieuwe monetaire systeem op 1 januari van dit
jaar niet kon ingaan.
Red.
rapport dat Gundelach over de zuivel had opgesteld.
Een andere factor kan zijn geweest de mogelijkheid dat
het Verenigd Koninkrijk zijn deelname aan het Euro
pees Monetaire Stelsel afhankelijk stelde van een her
vorming van de landbouwpolitiek, welke volgens de
Engelsen zou moeten beginnen met een bevriezing of
zelfs daling van de landbouwprijzen.
Met dit al is de Gemeenschap in een merkwaardige
procedure terecht gekomen: de Raad van regeringslei
ders heeft de landbouwproblemen op tafel gekregen
nog voordat de ministers van landbouw de kans heb
ben gehad het er oneens over te zijn. Begin januari zul
len de prijsvoorstellen in detail door de Commissie
worden ingediend en het is te verwachten dat dan ook
bekend is welke kant men met het zuivelbeleid op wil.
Zullen de landbouwministers dit alles laten sudderen
totdat de regeringsleiders in april het Commissie-rap
port hebben besproken? Het lijkt voor de landbouwmi
nisters dit jaar niet nodig om zelfs een schijn van haast
op te houden en zonder valse schaamte kunnen de
prijsbesluiten evenals vorige jaren in mei of juni wor
den genomen.
Slang en boa
In december werd de discussie over landbouwproble
men geheel overstemd door de vele besprekingen die
nodig waren om tot een Europees Monetair Stelsel te
komen. Voor de toekomst van de gemeenschappelijke
landbouwpolitiek is de uitkomst van het monetaire de
bat overigens ook van zeer grote betekenis.
De Duitse bondskanselier en de Franse president na
men in het voorjaar van 1978 het initiatief tot de invoe
ring van een Europese munt waarmede alle nationale
munten van de lid-staten een vaste relatie zouden
moeten hebben. Beide initiatiefnemers moesten in de
loop van het jaar enig water in hun wijn doen om tege
moet te komen aan de bezwaren van de monetaire
specialisten, de ministers van financiën en de verte
genwoordigers van de centrale banken. Er bleef echter
nog genoeg over: de uitbreiding van de 'slang' met tij
delijk ruimere marge - de boa - voor Italië. Een stelsel
van monetaire en financiële onderlinge steun, zou het
de landen met zwevende wisselkoersen mogelijk moe
ten maken om hun munten binnen de afgesproken
marges te houden. De nieuwe Europese valuta, een ge
wogen gemiddelde van de nationale munten, zou bo
vendien als maat dienen om te bepalen of een nationa
le munt te ver van de Europese koers raakt; gebeurt dat
(ondanks slang en boa) dan kunnen maatregelen ge
troffen worden.
De terugkeer van zwevende naar vaste wisselkoersen
zou wat de landbouw betreft betekenen dat er niet
voortdurend wijziging behoeft te worden aangebracht
in de monetair compenserende bedragen. Dat zou op
zich reeds een belangrijke rust betekenen, hoewel het
bij voorbaat niet uitgesloten is dat de zogeheten vaste
koersen sprongsgewijs van waarde veranderen.
In oktober 1978 is dit nog gebeurd toen de Duitse mark
binnen de slang een waardeverandering onderging te
genover Denemarken en de Benelux, hetgeen tot nieu
we monetair compenserende bedragen leidde. Een tot
standkoming van het ruimere Europese Monetair Stel
sel zou echter tot gevolg kunnen hebben dat ook de
noodzaak van dergelijke sprongsgewijze wijzigingen
minder groot wordt.
Voorlopig buiten haakjes
Rust op monetair gebied betekent dat er met enig suc
ces gewerkt zou kunnen worden aan een systemati
sche vermindering van de monetair compenserende
bedragen. Vorig jaar heeft de Europese Commissie
daarvoor reeds een voorstel gedaan, nl. een afbraak in
zeven jaar en voor nieuwe mcb's geen langer leven dan
één jaar, maar dat voorstel werd niet aanvaard. Mis
schien is er meer animo voor een afbraakschema wan
neer er geen onvoorziene monetaire veranderingen op
treden. In ieder geval zal bij een slagen van het Euro
pees Monetair Stelsel algemene politieke druk ont
staan om spoedig een einde te maken aan mcb's als
resten van een monetair wanordelijk verleden.
Tijdens de monetaire beraadslagingen is de landbouw
voorlopig buiten haakjes geplaatst. Het Verenigd Ko
ninkrijk wilde dat aanvankelijk niet, maar het kon op dit
punt weinig eisen stellen omdat het voorlopig toch niet
aan het nieuwe stelsel zou deelnemen. De Europese
Commissie heeft reeds vóór de Top een voorstel inge
diend om de nieuwe Europese valuta-eenheid wel op
de landbouwprijzen toe te passen maar er dan reke
ning mee te houden dat deze EVE minder waard is dan
de rekeneenheid welke tot nu toe is gebruikt. Daarom
zullen de landbouwprijzen uitgedrukt in EVE's hoger
zijn dan toen zij in RE's werden genoteerd. Op deze wij
ze gebeurt er dus niets met de nationale landbouwprij
zen of met de mcb's. Dit werd nog eens nadrukkelijk
vastgesteld in het slotcommuniqué van de conferentie
van Europese regeringsleiders.
Wanneer komen de mcb's dan wel aan de orde? Dit is
een niet onbelangrijke vraag, aangezien een verlaging
van mcb's voor ons land ook een verlaging van land
bouwprijzen uitgedrukt in guldens zou meebrengen.
Adempauze
Het nieuwe monetaire stelsel mag dan wel een belofte
voor een rustiger toekomst inhouden, het moet nog
blijken of het aan de bedoelingen beantwoordt. Na een
half jaar zal de hoogte van de nieuwe EVE opnieuw
worden bekeken en de komende twee jaar worden ge
bruikt om het stelsel te consolideren.
De Franse regering heeft het op gang komen van het
nieuwe monetaire stelsel afhankelijk gemaakt van een
afspraak om nieuwe mcb's in twee jaar af te breken.
Tegelijk heeft Frankrijk voorgesteld de eigen bestaande
mcb's te verminderen; ook Italië heeft een dergelijk
voornemen aangekondigd.
Het lijkt erop dat de ministers van landbouw de mone
taire zwarte piet kregen toegespeeld. Zou de Franse re
gering achteraf 1 januari als datum van ingang van het
EMS aan de vroege kant hebben gevonden?
In ieder geval probeert Frankrijk voor de eigen econo
mische krachtsinspanning om de franc te stabiliseren
nog een concessie op landbouwgebied los te krijgen.
Een dergelijke adempauze zou bij de komende bespre
kingen over de landbouwprijzen goed uitkomen. Er is
weinig of geen ruimte voor een verhoging van de land
bouwprijzen. De kosten van het markt- en prijsbeleid
en de bestaande overschotten zijn voor de Europese
Commissie voldoende reden een prijsbevriezing voor te
