uit onze historie
t
35
Banken, opgericht in een land tussen twee zeeën
En omdat belofte schuld maakt nu iets over de in 1942 opgeheven Centrale
Bank te Alkmaar.
In de notulen van die bank heeft Terugblikker geen inzage gehad. Waar zou
hij ze hebben moeten zoeken? Voor dit verhaal werd teruggegrepen op ons
maandblad van april 1973, op gegevens die voorkomen in de notulen van
enkele 'banken tussen twee zeëen' en op gegevens die enkele jaren gele
den werden ontvangen van de heren J. P. M. Vreeswijk en J. F. J. Hof. Het
gedenkboek bij het vijftigjarig bestaan van de Centrale Bank te Utrecht en
het Handelsregister vulden enkele hiaten aan.
Notulen van banken die eertijds bij de Centrale Bank Alkmaar waren aange
sloten bevatten nog al eens mondelinge verslagen van afgevaardigden naar
de algemene vergaderingen van die Centrale.
Voorspel
Op 12 juni 1898 werd de Coöperatieve
Centrale Raiffeisen-Bank (zij het onder
een andere naam) opgericht. Reeds na
weinige jaren werd de eis dat men God,
Huisgezin en Eigendom in christelijke
zin als de grondslagen van het maat
schappelijk leven moest erkennen, ge
wijzigd in de voorwaarde van 'te goeder
naam en faam bekend zijn'.
Deze toch wel zeer ingrijpende verande
ring en ook het feit dat de onbeperkte
aansprakelijkheid van de ledenbank
werd gewijzigd in de beperkte aanspra
kelijkheid van de leden t.o.v. de Centrale
(1903) brachten enkele aangesloten
banken er toe zich van de Utrechtse
Centrale Bank af te scheiden. Inmiddels
gevoelden enkele, nog piepjonge, ban
ken benoorden het IJ de behoefte tot
een zekere onderlinge binding. Ook de
Boerenleenbank Venhuizen wilde dat
wel en stelde voor een bespreking te
houden.
Die bespreking vond inderdaad plaats.
Er kwamen bezwaren naar voren tegen
de eis van een gecombineerd lidmaat
schap van Bank en Boerenbond die ook
nog verlangde dat de boeken van de
Boerenleenbanken door haar gecontro
leerd moesten worden.
Uit de Boerenbond is het initiatief geko
men om Boerenleenbanken op te rich
ten, dus is het wel te begrijpen dat deze
bond, als 'moeder' haar 'kinderen' niet
graag los wilde laten.
Ook was men het niet eens met het ver
langen van de Bond dat de Boerenleen
banken een specifiek katholiek karakter
moesten dragen. Dit zou immers beslist
niet 'voordeelig werken op de oprichting
van banken'? Bovendien zou aansluiting
bij de Bond zeker f30,- kosten per jaar
met zich brengen. Een voor die tijd zeer
groot bedrag, nauwelijks te dragen door
een moeizaam beginnende bank.
De bank Egmond keek de kat uit de
boom, maar bestelde wel een aantal
exemplaren van de 'Handleiding voor
het Beheer en de Boekhouding der Boe
renleenbanken' geschreven door Geor-
De Accijns-toren te Alkmaar, waarin nu
het kantoor van de havenmeester.
gius, ofte wel de bekende stimulator
van de Boerenbonden, Pater van den Ei
sen.
Op de eerste uitnodigingen tot verder
overleg kwamen weinige positieve reac
ties. Toch stelde Egmond-Binnen een
concept op voor een op te richten cen
trale bank en werd veelvuldig contact
opgenomen en overleg gepleegd met
'meer ontwikkelden en deskundigen'.
Ook daarbij bleef men verre van een
'specifiek katholiek karakter'.
Toch bleef de vraag: Wat nu te doen?
Aansluiten bij 'Utrecht' of een nieuwe
centrale bank stichten?
Men meende in het aansluiten bij
'Utrecht' nadelen te zien zoals: grote
kosten voor de lokale banken, gedwon
gen controle (vanuit 'Utrecht') en hoof
delijke aansprakelijkheid van de leden
en dacht het beter zich aan te sluiten bij
de - nog op te richten - nieuwe vereni
ging.
Deze nieuwe vereniging (in oprichting)
dacht op 22 maart 1899 in Alkmaar een
vergadering te houden maar 'Wie die
dag niet reeds 's morgens op weg was
gegaan, kon 's middags wel thuis blij
ven, want het werd hondeweer'. Blijk
baar waren slechts zeer weinigen op tijd
van huis gegaan, want de vergadering
ging ten minste niet door. Een volgende
bijeenkomst zou worden gehouden in
Alkmaar ten huize van de heer Conijn.
Het had geen resultaat, maar toch liet
men het denkbeeld van een eigen cen
trale bank niet varen.
Daartegenover stond de vraag of er wel
