ons effectenkantoor
te amsterdam
Onlangs verscheen een eenvoudige
mededeling voor de organisatie, na
melijk dat de centrale bank had be
sloten enkele speciale activiteiten
binnen het effectenbedrijf te con
centreren in Amsterdam, waar on
derdak werd gevonden in het pand
Keizersgracht 604. Dit pand is op
zichzelf interessant genoeg om daar
wat aandacht aan te wijden.
Met grote letters prijken - hoog onder
de dakrand - de woorden 'Int Derde
Vrede Jaar'. Deze tekst, die mij en wel- j
licht ook u nieuwsgierig maakt naar
bouwjaar en historie van dit fraaie 'dub-
belpand met rechte kroonlijst en attiek',
zoals de architectuur dit omschrijft,
voerde mij naar de stadsarchieven van
Amsterdam. Men zou misschien ge-
neigd zijn de tachtigjarige oorlog, ein
digend met de Vrede van Munster van
1648, als richtlijn te kiezen voor het
vaststellen van het bouwjaar, maar de
oude boeken leren ons anders.
Regentenfamilies
Het pand is gebouwd in het derde jaar
na de Vrede van Aken (1668), die een
eind maakte aan de zogenaamde Devo-
lutie-oorlog tussen Frankrijk en Spanje
met als inzet het bezit van de Zuidelijke
Nederlanden. Het devolutierecht houdt
in dat goederen, tijdens een eerste hu
welijk verworven, bij vererving later toe
vallen aan de kinderen uit dat eerste hu
welijk.
Nu was Lodewijk XIV gehuwd met Ma
ria Theresia, dochter van Philips IV uit
diens eerste huwelijk, zodat Lodewijk
aanspraak meende te kunnen maken op
de Zuidelijke Nederlanden, en dat met
wapengeweld onderlijnde. Bij de Vrede
van Aken in 1668 werd hij overigens
slechts gedeeltelijk tevreden gesteld.
Dat Amsterdam als handelscentrum
met vrede meer gebaat was dan met
oorlog laat zich raden en de vermelding
van deze woorden in de gevel geeft
naast een historische aanduiding dan
ook zeker de vreugde van de bouwheer
aan. Het bouwjaar is derhalve 1670 en
de bouwheer was Meester Pieter
Schaep, wiens vader nog deel had uit-
G. Sinnige
hoofd
Effectenkantoor
Amsterdam
gemaakt van het gezelschap, dat onder
leiding van Jacob Cats, tevergeefs had
geprobeerd de moeilijkheden op te los
sen, welke kort daarna aanleiding waren
van de Eerste Engelse Oorlog.
Het pand zou ruim 21/2 eeuw een ge
waardeerde verblijfplaats zijn van Am
sterdamse regentenfamilies. Nauwkeu
rig staan in de archieven de aantekenin
gen over koop en overdracht, waaruit
op zich interessante gegevens over on
roerend goed-prijzen blijken. Gegevens
over de bouwprijs van de opstallen zijn
niet meer beschikbaar, maar nog wel de
mededeling dat de grond (52 x 200
voet) in 1668 een bedrag van f2400,
vergde. In 1689 verkocht voor
f40 125,- en in 1731 voor f69 000,-.
In representatieve zin bereikt het zijn
hoogtepunt aan het eind van de 18e
eeuw, toen in 1789 mr. Nicolaas Faas,
regerend burgemeester van Amster
dam, een zeer druk bezet man met tien
tallen nevenfuncties, eigenaar werd
voor f77 000,-. Zijn nevenfuncties lie
pen uiteen van commissariaten van de
desolate boedelkamer, kleine zaken,
zeezaken, artillerie, fortificatie en van de
stadsgrofgeschutsgieterij tot houtvester
der stad en regent van het St. Pieters
Gasthuis, welke laatste functie hij overi
gens reeds op 19-jarige leeftijd bekleed
de.
Dan volgt een stille periode.
In 1861 wordt het pand verkocht voor
f 40 600,- met de toevoeging: f 300,
voor een aantal grote spiegels, de tocht
deur in de gang, de wijnrekken in de kel
der en de kippenloop in de tuin. Deze
koper nam in 1877 winst op f82 200,-.
Na wat verbouwingen kwam het pand
in een boedel en in 1918 werd het in
openbare veiling verkocht voor
f143 000,
Na zoveel glorieuze jaren volgde een pe
riode van verval waardoor het in de cri
sisjaren zelfs dienst deed als rijwielstal
ling (sic transit
In het begin van de Tweede Wereld
oorlog kwam het voor f100 000,- in
bezit van de Nationaal-socialistische
Jeugdherberg Centrale, die het in 1943
geheel restaureerde.
Nog niet zo lang geleden bood het on
derdak aan het Nederlands Persmu
seum en aan het Instituut van Perswe
tenschap.
Modern effectenkantoor
Naast de voordeur is nu een naambord
bevestigd dat minder vragen oproept:
'Centrale Rabobank, Effectenkantoor' en
vanuit dit adres wordt dan ook de com
merciële kant van het Amsterdamse
beursgebeuren, de optiehandel en de in
ternationale obligatiehandel (Bond Dea
ling) begeleid. Na ons historisch uitstap
je bent u dan weer helemaal thuis, want
hierover is in de afgelopen twee jaar
meerdere malen geschreven. We zullen
deze zaken evenwel nog even de revue
laten passeren.
De normale effectenorderverwerking op
