de dollar en haar
internationale rol
mk
Renteverschillen als koerssteun, excessieve vergroting van de internatio
nale liquiditeit, ondermijning van de dollar op de valutamarkten, onzeker
heid op de internationale financiële markten, sterke groei internationale le
ningen.
Dit alle zijn krantekoppen en even zo vele tekenen van de gepleegde roof
bouw op één valuta. Vandaar de moeilijk te beantwoorden vraag: waar
staat de dollar in dit geldspel?
Wereldconjunctuur
De wereldeconomie vertoont een nogal
flauw beeld met als gunstige uitzonde
ring de Verenigde Staten. De creatie van
miljoenen arbeidsplaatsen in de afgelo
pen jaren spreekt vooral ons, Europea
nen, aan, nu met name West-Europa te
kampen heeft met een stagnerende af
zet en achterblijvende investeringen. De
tekenen van het slechte economische
klimaat zijn overduidelijk. Vandaar dat
de ontplooiing van de Amerikaanse
markt, ook voor buitenlandse onderne
mingen, uitzonderlijk mag heten. Het is
voor het buitenland aantrekkelijk een
stuk van de interessante Amerikaanse
markt te veroveren.
Voor de valutaire ontwikkelingen in de
wereld is de uiteenlopende economi
sche ontwikkeling tussen enerzijds de
Verenigde Staten en anderzijds de
meeste overige industrielanden ongun
stig. In de media krijgt deze keerzijde,
vanwege de vaak dramatische koers
fluctuaties, ruim de aandacht. De beta
lingsstromen naar de Verenigde Staten
van de exportopbrengsten zijn te enen
male onvoldoende om de sterk gegroei
de importbehoefte, als gevolg van de di
vergentie in de economische ontwikke
ling, op te vangen.
Van doorslaggevend belang en een alles
overheersende factor van betekenis
voor het - ook de komende jaren - als
maar voortdurende tekort op de han
delsbalans is de olie-import uit de
OPEC-staten.
Jaarlijks belast Amerika haar energie
rekening met vele tientallen miljarden
dollars. Daarmee blijft de afhankelijk
heid van de OPEC-staten, ook voor de
overige Westerse olie-importerende
landen, bestaan.
Amerika's energiebalans
Voor Amerika is de ontwikkeling van
Drs. J. van der Zwaai
Onderzoek en
Planning Bankzaken
haar buitenlandse schuldpositie - in de
omvang van het tekort op de betalings
balans - niet ongunstig te noemen. Het
betalingsbalanstekort is, met 1 van
het bruto nationaal produkt, gering in
vergelijking met de ontwikkeling van de
schuldpositie van andere landen. Van
zeer wezenlijke betekenis zijn de tiental
len miljarden dollars wel voor het beta
lingspatroon in de wereld. De te ruime
aanwezigheid en het te grote aanbod
van dollars buiten de Verenigde Staten
vormen de drijvende kracht achter de
fluctuaties in de koers van de dollar. De
importantie van Amerika voor het inter
nationale financieel en economisch ge
beuren is zodanig, dat iedere bijdrage
van andere zijde tot een oplossing een
bagatel mag heten. Alleen Amerika zelf
is in staat om voor het nastreven van
stabiliteit in de internationale verhou
dingen de geëigende maatregelen te
treffen. Volgens het stap-voor-stap-
principe worden er maatregelen geno
men om het geheel in betere banen te
leiden.
Enerzijds gaat het hierbij om binnen
landse maatregelen in het kader van het
energiebeleid ter beïnvloeding van de
betalingsbalans, de sluitpost van Ameri
ka's economisch beleid; anderzijds om
maatregelen welke tot het in zicht ko
men van de verbetering van het interna
tionale geldstelsel bijdragen.
Binnenlands blijkt het politiek nauwe
lijks haalbaar een succesvol energiepro
gram na te streven, dat internationaal
aanvaardbaar is en de afhankelijkheid
van de OPEC-staten vermindert. Een
ware belastingpsychose is in Amerika
aan de gang met als achtergrond de
verzwaring van de onroerend-goedbe-
lasting, veroorzaakt door de versnelling
van de inflatie.
De psychose is zo hevig, dat zelfs de
verkiezingsprogramma's worden omge
gooid om dit onderwerp op de nu geëi
gende wijze mee te nemen. Vandaar de
geringe overlevingskans bij de invoering
van een extra fiscale maatregel in de
vorm van een fikse energiebelasting.
Voor de verbetering van het internatio
nale geldstelsel wendt Amerika zich tot
de internationale partners. In samen
hang met West-Duitsland, belangrijk
vanwege de rol van de Duitse mark in
het internationale bestel, werd een pak
ket maatregelen ter tafel gebracht. Als
onderdeel hiervan gold de verdubbeling
van het swaparrangement, ofwel kre-
dietsteun van de Bundesbank aan de
Fed.; de Amerikaanse schatkist werd in
staat gesteld SDR 600 miljoen, onge
veer 740 miljoen, in ruil voor marken
j aan de Bundesbank te verkopen en
j Amerika's reservepositie bij het IMF,
oplopend tot 5 miljard, kan bij valuta
perikelen worden aangesproken. Hier
mee wordt Amerika in staat gesteld fors
te interveniëren als de nood aanwezig
is.
Druk debateren de EEG-landen over de
invoering van een Europees Monetair
Stelsel (EMS). De totstandbrenging
heeft een zone van monetaire stabiliteit
in Europa tot gevolg. In zoverre de EMS
een stabiliserende invloed op de dollar
koers zal uitoefenen heeft het plan de
zegen van de Verenigde Staten.
Om het buitenland en dan met name
Japan* tot aanpassing te dwingen heeft
Amerika het valutaire wapen gehan
teerd. Dit om een openlijke handels
oorlog te vermijden. Dit beleid is tot nog
toe louter succesvol geweest in het la
ten oplopen van de koers van de yen tot
onder de 200 yen per dollar. De nage
streefde vermindering van het Japanse
handelsoverschot heeft zich nog niet
gerealiseerd. Vooral dit laatste steekt
Amerika. Onderdeel van haar strategie
vormt het op de een of andere wijze
dwingen van de landen met een export
overschot importverruiming na te stre
ven.
Amerika vindt, vanwege haar bijdrage
aan de wereldeconomie, dat niet zowel
het exportoverschot van onder andere
West-Duitsland, Japan en Zwitserland
als het overschot van de OPEC-staten
op de dollar behoren te worden afge
wenteld.
Invloed van de dollar
De strategie van Amerika is het handha-
