r. v Hoofd Stafgroep externe waarde van de valuta gaat dan kredietverlening kan het betreffende land worden geïnduceerd weer in de pas met de overige lidstaten te lopen en zodoende een zekere eenvormigheid van de economische politiek binnen de EEG worden bereikt. Zulks draagt bij tot een vermindering van spanningen op de valuta's, die bij voorbeeld voortvloeien uit verschillende inflatiepercentages, snelheden van eco nomische groei en betalingsbalansposi ties van de lidstaten. Door middel van een dergelijk fonds - volgens eerste schattingen van onge veer 30 miljard - zal er naar worden gestreefd de hevige het handelsverkeer storende koersfluctuaties te verminde- Dr. M. van den Adel Internationaal Beleid ren, hetgeen naar wordt verondersteld de onderlinge handel en de economi sche groei van de lidstaten bevordert. Immers de lidstaten zijn eikaars voor naamste handelspartners en de natio nale economieën zijn in hoge mate af hankelijk van de export. Nederland bij voorbeeld exporteert 85 van de totale uitvoer naar de EG-partners. De uitvoer bepaalt wederom 50 van het nationa le produkt - het resultaat van de totale economische bedrijvigheid - van Neder land. Het streven naar een zekere stabiliteit op het monetaire vlak is geen nieuw element in de (EG)Europese politiek. Veeleer kan dit streven al op een 'histo rie' van een decennium bogen. Reeds in het communiqué van de bijeenkomst van regeringsleiders in 1969 in Den Haag wordt aangedrongen op de mone taire unificatie van Europa. In 1971 be sloot de Europese Raad de oprichting - in etappes van de economische en monetaire unie. Volgens het rapport van de commissie-Werner zou deze unie in 1980 voltooid moeten zijn. Helaas werd de realisatie van dit voor nemen gestoord door het ineenstorten van het wereldwijde systeem van vaste wisselkoersen (Bretton Woods-sy- steem), de oliecrisis, de daaruit voort vloeiende onevenwichtige betalingsba lanssituatie en de mede daardoor ver oorzaakte spanningen op de deviezen markten. Wel werd in 1972 gestart met een Euro pees valuta arrangement - de valuta slang. Spoedig echter bleek dat een der gelijk arrangement een coördinatie en harmonisatie van de economische poli tiek van alle deelnemende landen ver eist. De van land tot land aanzienlijk verschillende prioriteiten die de nationa le regeringen aan de bestrijding van geldontwaarding en recessie toeken den, leidden ertoe dat Frankrijk, Groot-Brittannië en Italië hun munteen heden van de overige valuta's moesten ontkoppelen. Sindsdien bestaat de valu taslang uit de gulden, mark, Belgische frank, Deense kroon en de geassocieer de Noorse kroon. De stabiele(re) wissel koersverhoudingen tussen deze valuta's heeft de onderlinge handel tussen de deelnemende landen sterk bevorderd. De integrerende werking van de valuta slang bleek zelfs groter dan die van de douane-unie EG. Mede door de situatie van enerzijds en-bloc zwevende (slang-)valuta's en anderzijds vrijelijk zwevende overige va luta's van EG-landen is binnen de EG een twee-stromengebied ontstaan, met alle gevaren van verwijdering van de lid staten. Ook om deze redenen is de nieuwe aan loop voor een monetaire unificatie toe te juichen. Het kan steunen op een aan zienlijke financiële 'masse de manoeu vre'. Echter er zal voor moeten worden gewaakt, dat de oprichting en werkwij ze van het fonds samengaat met een toenadering en uiteindelijke convergen tie van de economische politiek van de lidstaten. Indien dit niet het geval is, ontstaat het gevaar dat het Fonds tot een machtig kredietinstrument ver wordt. Indien bijvoorbeeld spanningen tussen de gulden en de Franse franc blijven bestaan omdat de inflatie en economische groei in deze lidstaten uit eenlopen, kan zich het geval voordoen dat aan dat fonds guldens ter onder steuning van de franc worden onttrok ken (op de deviezenmarkt worden daar mede francs gekocht). Deze steunmaatregel komt uiteindelijk overeen met een krediet in guldens aan de Franse centrale bank. Indien beide valuta's gedurende een langere periode sterk respectievelijk zwak blijven, bete kent dit dat voor miljarden guldens op de deviezenmarkt moet worden geïnter venieerd om zodoende de franc binnen het Europees monetair systeem te hou den. Het idealisme van een monetaire unificatie moet dan worden gekocht met een verzwakking van de gulden (in flatoire liquiditeitscreatie van guldens). Tevens kan de gulden een van de voor naamste interventievaluta's worden, hetgeen eventueel de op het binnenland gerichte monetaire politiek van De Ne- derlandsche Bank belemmert zo niet onmogelijk maakt. De Nederlandsche Bank ziet zich door het kredietgevende en eventueel zelfstandig op de devie zenmarkt opererende fonds een deel van haar competenties ontnomen. Het model ter ondersteuning van 's lands valuta wordt dan in werkelijkheid een (zware) hypotheek. Stabiliteit van ten koste van de stabiliteit van de inter ne waarde, de koopkracht in het binnen land. Het ineenstorten van het systeem van Bretton Woods en het uiteenvallen van de oorspronkelijke slang hebben be wezen dat een systeem van vaste(re) wisselkoersen gebaseerd dient te zijn op een onderling in doelstelling over eenstemmende economische politiek van de deelnemende landen. De onbe vredigende valutaire situatie is geen on afhankelijk fenomeen, maar een weer spiegeling van de ontoereikende stabili- teitspolitiek van de landen. Zolang het niet gelukt de inflatie tot het zelfde ni veau terug te stuwen, hetgeen in ver schillende EG-landen grote inspannin gen behoeft, zijn duurzame stabielere wisselkoersverhoudingen niet mogelijk. Aan dit elementair gegeven kunnen ook nog zo doordachte modellen en syste men niets veranderen.

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1978 | | pagina 25