c.a. vorsterman van
oyen
gVK M
de stichter der eerste landbouwcoöperatie
in nederland
32
teerde hij in september 1859 naar de
vacante betrekking van hoofdonderwij
zer aan de openbare school voor lager
en meer uitgebreid lager onderwijs te
Aardenburg. Na een vergelijkend
examen waarbij hij met 59 punten te
genover 48 voor de tweede kandidaat
en 16 voor de slechtste van de vijf kan
didaten, als verreweg de beste uit de
bus kwam, werd hij met ingang van 1
januari 1860 benoemd. En hier vond hij
zijn levensroeping; hij zou niet meer
weggaan.
Hij trouwde kort daarop met Maria Ca-
tharina Reeringh uit zijn vroegere woon
plaats Moergestel in Noord-Brabant, uit
Vorsterman van Oyen,
een zeer begaafd, maar
ook zeer controversiële
figuur. Een man die in zijn
leven enorm veel tot
stand heeft gebracht, die
de oprichter van de eer
ste coöperatie is ge
weest, die oog had voor
de noden van zijn mede
mens, maar die ook veel
weerstand wekte door de
wijze waarop hij de over
tuiging van andersden
kenden aanviel. De heer
G. A. C. van Vooren, ar
chivaris van de Gemeen
te Aardenburg, die begin
januari bij de herdenking
van de oprichting van de
eerste coöperatie te Aar
denburg een boeiende in
leiding hield over de op
richter daarvan schetst
ons het beeld van de
mens Vorsterman van
Oyen, zoals dat uit de vo
rige eeuw naar voren
komt.
Wanneer men momenteel aan een willekeurige inwoner van het stadje Aar
denburg in West-Zeeuws-Vlaanderen zou vragen of hij weet wie Vorster
man van Oyen was, dan zou men tot antwoord krijgen: 'Er staat een stand
beeld van hem op de Markt en de openbare school is naar hem genoemd;
het zal wel iemand zijn die zich voor de gemeente en voor het onderwijs
verdienstelijk heeft gemaakt'.
Had men dit honderd jaar geleden gevraagd, dan zou het antwoord zeer
verschillend zijn geweest. Trof men toevallig iemand uit kerkelijke kringen,
hetzij protestant of katholiek, dan kon men er zeker van zijn dat het ant
woord ongunstig was. Trof men iemand uit vrijzinnige of agrarische krin
gen dan was het antwoord gunstig, meestal zelfs lovend. Trof men iemand
uit politieke kringen dan lag het er maar aan of hij tot de liberale partij be
hoorde of niet.
Deze antwoorden geven dan ook in gro
te lijnen een typerend beeld van de per
soon Vorsterman van Oyen. Wie was
deze man?
George Augüste Vorsterman van Oyen
werd geboren op 11 juli 1836 te Gilze-
Rijen als oudste zoon uit het gezin van
13 kinderen van Constantijn Vorsterman
van Oyen en Adriana Papa. Hij bezocht
de openbare school in verschillende
plaatsen in Noord-Brabant en werd op
vijftienjarige leeftijd leerling aan de
christelijke normaalschool te Nijmegen.
Toen hij op 23-jarige leeftijd zijn studies
beëindigde had hij dan ook 9 akten in
zijn bezit: onderwijzersakte van de 4e en
3e rang, hoofdakte, akten Frans, Duits
en Engels, akte landbouwkunde en de
middelbare akten wiskunde en natuur
kunde. Hij was dus een zeer begaafde
jongeman.
Na een paar keer gedurende korte tijd
elders werkzaam te zijn geweest sollici-
welk huwelijk 8 kinderen werden gebo
ren. Geen van zijn kinderen evenwel
heeft het zover gebracht als hun vader.
Wij moeten zelfs constateren, dat van
Oyen weinig tijd heeft gehad voor zijn
gezin, hetgeen niet te verwonderen is
wanneer men ziet wat hij allemaal ge
daan heeft terwijl zijn echtgenote
G. A. C. van Vooren
archivaris van
I i*c*
de gemeente
Aardenburg
Kat at £33
steeds de vrouw op de achtergrond is
gebleven.
Van Oyen was een man die qua be
gaafdheid en werklust boven iedereen
uitstak. Hij was een uitstekend spreker
en schrijver, een zeer belezen man, een
