Duizenden nieuwe Datsuns staan op de Hanmokuwerf klaar om naar Amerika,
Europa enz. verscheept te worden.
dollar en internationaal geldstelsel
tieel voor het functioneren van de eco
nomie en geldt als één van de belang
rijkste indicatoren bij het karakteriseren
van de stand van zaken van de econo
mie.
Het is dan ook ondenkbaar dat de Ver
enigde Staten haar binnenlandse mone
taire politiek gaat opofferen om een ze
kere dollarkoers te handhaven. Vandaar
dat het niet haalbaar is om in dit ver
band te spreken over het voeren van
een krapgeldpolitiek met als gevolg een
rentestijging om langs deze weg steun
voor de valuta te vinden.
Dollar als internationaal
betaalmiddel
De reserves aan vreemd geld in de we
reld zijn in 1977 sterker toegenomen
dan ooit tevoren, namelijk met ongeveer
50 miljard; in 1976 met 30,5 miljard
en in 1975 met $7,5 miljard. Deze bui
tensporige toeneming van de liquiditeit
in de wereld steekt scherp af tegen de
geringe groei van de omvang van de
wereldhandel. Daaruit blijkt dan ook
hoe groot de bedragen zijn geweest die
de centrale banken hebben moeten uit
geven om de dollar te steunen. Zo na
men bijvoorbeeld de deviezenreserves
van Engeland met ruim 16 miljard toe.
De grootscheepse interventie-aankopen
op de wisselmarkten zijn steeds weer
gewenst zodra zich buitensporige koers
schommelingen voordoen.
Het afsluiten van buitenlandse leningen
in dollars op de internationale financiële
markten is vanwege de dollar als we
reldbetaalmiddel voor de Verenigde
Staten een overbodige zaak. Voor ande
re landen kan een dergelijke stap wel de
druk van de ketel nemen. Buitenlandse
leningen worden dan afgesloten voor de
financiering van betalingsbalanstekor
ten. Aan de andere kant geven de over-
schotlanden als West-Duitsland en
Zwitserland veel buitenlandse leningen
in Duitse marken en Zwitserse franken
uit, om enigszins aan de vraag naar
deze valuta's tegemoet te komen. Het
verbod om deze gelden naar de betref
fende landen terug te laten vloeien (zie
de guldensnotes in Nederland) heeft tot
doel de groei van de omvang van de
geldhoeveelheid in goede banen te lei
den om zodoende niet de inflatiebestrij-
ding op de tocht te zetten.
Bij de daling van de dollarkoers gaat het
niet alleen om de vraag hoeveel dollars
er nu in feite in omloop zijn, maar wat
de bezitters er mee willen doen. Als zij
met die dollars aankopen in de Verenig
de Staten verrichten, is er niets aan de
hand. En in de beleggingspolitiek van de
Arabische landen geniet de aankoop
van Amerikaanse waardepapieren een
grote voorkeur. Anders is het natuurlijk
als de dollarhouders, wegens gebrek
aan vertrouwen niets in een Amerikaan
se belegging of investering zien en van
hun dollars af willen. Dit gebeurt van
wege het onzekere koersverloop in ster
ke mate, al wordt dit deels gecompen
seerd door het ondernemen van directe
investeringen in de Verenigde Staten.
Gelukkig maken de aantrekkelijke
marktkansen en de daling van de dollar
het voor buitenlandse ondernemers in
toenemende mate aantrekkelijk zich in
de Verenigde Staten te vestigen. Zo zijn
de buitenlandse investeringen in Ameri
ka flink toegenomen en bedragen nu
zo'n 30 miljard. Ook voor de komende
jaren wordt nog met een verdere explo
sieve stijging rekening gehouden.
Maatregelen tot herstel
Nieuwe maatregelen om het vertrou
wen in de dollar te herstellen en aan het
onzekere toekomstige koersverloop een
einde te maken zijn dringend gewenst.
Bij een doelbewuste beleidswijziging
van de Federal Reserve Bank, de Ameri
kaanse centrale bank, kunnen valuta-in
terventies en swapfaciliteiten waaraan
een aantal steunmaatregelen worden
toegevoegd voldoende zijn om paal en
perk te stellen aan de koersval.
Niet-Amerikaanse centrale banken kun
nen tot nieuwe interventies worden be
wogen bij het garanderen van een be
paalde koersverhouding ten opzichte
van de dollar. De Fed. kan zelf bij inter
venties voortvloeiende uit swapfacilitei
ten deze bedragen op een geblokkeerde
rekening storten, want slechts dan ver
dwijnen de dollars uit de internationale
liquiditeiten.
Ook de landen waar de dollarstroom
heentrekt, kunnen door het afschermen
van hun geldmarkten meer dan voor
heen een bijdrage leveren, zodanig dat
de vraag in verhouding tot aanbod van
dollars op een zeker niveau blijft. Het
gaat hierbij met name om West-Duits-
land en Zwitserland. Om aan de op
waardering van de Duitse mark en de
Zwitserse frank een einde te maken, zijn
er maatregelen ingevoerd om een dam
op te werpen tegen de toevloed van
dollars. In het algemeen behelzen deze
beperkende maatregelen in het kapi
taalverkeer een reserveverplichting voor
het bankwezen op tegoeden van niet-in-
gezetenen, een negatieve interesthef
fing op tegoeden van niet-ingezetenen
door het bankwezen en het verbod aan
niet-ingezetenen om op de beurs met
aankopen actief te zijn.
Behalve dat hiermee een verdere op
waardering van de valuta's wordt te
gengegaan, dragen deze maatregelen
ertoe bij dat de omwisseling van de dol
lar wegens het gebrek aan voldoende
attractieve alternatieve valuta's wordt
tegengegaan, zodat het aanbod in ver
houding tot de vraag beperkt kan blij
ven.
De mogelijkheid om over te gaan tot de
invoering van handel- en kapitaaldollars
wordt als onpraktisch van de hand ge
daan. Wel wordt er gepleit voor de in
voering van een tweede circuit. Hierbij
zouden dan voor de dollar de binnen
landse geldmarkt en de eurodollarmarkt
onafhankelijk functioneren. Toch kan
deze slechts bij de invoering van een
groot aantal restricties, die kapitaalbe
wegingen tegengaan, succesvol functi
oneren. Blijven deze restricties uit dan
zal de invoering van een tweede circuit
ertoe leiden dat bij het overschot aan
dollars het eurodollartarief naar nul
gaat, met alle gevolgen voor de koers.
Zo deed wel enige decennia geleden,
ten tijde van de dollarschaarste, het
eurodollartarief een agio op het binnen
lands dollartarief. De invoering van een
tweede circuit valt toch niet binnen af
zienbare tijd te verwachten, want het
grote aantal restricties om het functio
neren tot een succes te maken zou wei
eens het einde van de vrij inwisselbare
valuta's kunnen betekenen.
