uit onze historie
bus, laudate Eum in cymbalis iubilatio-
nis omnis spiritus laudet Dominum'.
De Nederlandse vertaling daarvan is ge
makkelijk te vinden in Psalm 150.
Het stadje Montfoort is niet rijk aan his
torische gebouwen helaas. Het is haast
ondenkbaar dat in onze tijd zoveel mo
numenten uit het verleden zonder meer
gesloopt of onherkenbaar verminkt zou
den worden zonder dat daartegen fel
protest zou opsteken (wat ook niet altijd
helpt).
Gelukkig is 'door de restauratie van de
Johanniter Kapel iets teruggekeerd van
de oude glorie en luister van Montfoort'.
Dit zeer oude gebouw heeft nu de func
tie van raads- en trouwzaal. Gebouwd in
een periode van welvaart is de Kapel
getuige geweest van verval en van gro
te rampen. Hij heeft maar kort als Kapel
gediend, daarna werd hij woning, grut-
terij, pakhuis en maalderij. Wonder bo
ven wonder heeft hij dat alles overleefd
Waarschijnlijk werd de cultivering van
het Montfoortse land al bijzonder plan- j
matig in de eerste eeuwen van onze
jaartelling begonnen. Ook dit gebied
moest zich te weer stellen tegen de ex-
pansiezucht van de Graven van Holland,
waarom Bisschop Godfried van Rhee-
nen het kasteel Mons Fortis liet bou-
wen. In de nabijheid van deze burcht
ontwikkelde zich de plaats die reeds in
1329 vele vrijheden verkreeg waaronder
de veelbegeerde stadsrechten. De ge
schiedenis wees uit dat het tactvol lave
ren tussen 'Holland' en 'Het Sticht' veel
profijtelijker was dan het voeren van
oorlog.
Het kasteel overleefde het rampjaar i
1672 niet. De Franse troepen lieten het
in de lucht springen. Alleen de voor
burcht bleef bestaan die achtereenvol- j
gens de functies verkreeg van kost
school, gevangenis voor jeugdige vrou
wen en ten slotte Rijksopvoedingsge
sticht voor meisjes.
In het begin van de 17e eeuw genoot
Montfoort van betrekkelijke welvaart.
Het gildewezen bloeide en er waren
dertien 'lijnbanen' en een fabriek van
'beenen knoopjens'. Helaas voltrok zich
in 1629 een ware ramp waardoor de
kerk en tweeënzeventig woningen plus
schuren, oliemolens, hooibergen en wat
dies meer zij volkomen verbrandden, j
Voordat de hulpverlening van buitenaf
ter hand werd genomen besloten
Schout, Burgemeesters, Schepenen en
Schutmeesters dat 'alle diegenen die
verbrandt sijn op eygen kosten eerst j
alles dienen op te Ruymen' en aan de
Regeerders van Oudewater zou een
schrijven worden gezonden met dank
'voor de getrouwe sorge ende dienste
die sij in onse hoche noot van brandt
hebben gedaen'. Vele Magistraten van
grote steden ontvingen van Gedepu-
36 teerde Staeten 's Lands van Utrecht een
Kris Kras door kring Midden-Nederland-Zuid
In Montfoort is de appel niet ver van de stam gevallen. Zowel directeur
J. A. M. Hoogenboom als zijn zoon interesseren zich zeer voor de geschie
denis van de stad en ook voor het gebouw waar de bank nu naast gevestigd
is, de Commanderij van de Johanniter Orde.
Terugblikker kreeg dan ook veel informatie tot zijn beschikking, waaruit hij
het volgende put.
Met KLOI .U MONTJOllilT
van Luiten aan h' fte». -
Een oude plaat uit 1650 toont het slot
nog in volle glorie.
uitvoerig verzoek om bijstand: 'Erentfes-
te Vroome Hochgeleerde Wijse Voorsie-
nighe discrete Heeren en Goede Vrun-
den enz. enz. In Utrecht bracht de
daaropvolgende collecte omstreeks
f400 - op, waaruit een deel van de kos-
ten voor het torenuurwerk kon worden
voldaan.
De grote of St. Janskerk is het bezich
tigen ten volle waard. Zijn lotgevallen
kunnen een boekwerk vullen. Hier wordt
volstaan met het randschrift van een to
renklok (diameter bijna 150 cm), die ge
goten is door Utrechtse klokkenmakers,
en dat luidt:
'Laudate Eum in cymbalis bene sonanti-
ook nog in hoge ouderdom (hij werd ge
sticht in 1544
De geschiedenis van de Johanniter Orde
en haar commanderij te Montfoort is die
van de Orde der Broeders van het Hos
pitaal van Sint Jan van Jeruzalem (ten
minste ten dele) en doet denken aan de
Kruistochten, de bedevaarten naar het
Heilige Land. Uit een haast wanhopig
vervallen geheel is bij zorgvuldige res
tauratie iets zeer waardevols tevoor
schijn gekomen.
Tot voor kort stond er ten noorden van
de kapel en de kloostergang een even
oude woonhuisvleugel waarop het
hoekpand Hofstraat-Hoogstraat aan
sloot, waarin, na sloop en bouw, nu
onze bank haar onderdak vindt. Toch is
het jammer dat Montfoort niet het voor
beeld van Woudrichem en Heusden
heeft gevolgd, om over stadsrestauratie
te kunnen meespreken.
