gesprek met ir. p. j. lardinois
Kiest u partij in de controverse over de
appreciatie van de gulden?
Niet in de zin van de devaluatie of reva
luatie. Daarover wordt al vaak te veel en
te gemakkelijk gesproken. Maar wel ben
ik voorstander van zo vast mogelijke
muntrelaties, in het bijzonder in Euro
pees verband. Daarom heb ik bij de uit
reiking van de Sijthoff-prijs een pleidooi
gehouden voor handhaving en zo moge
lijk verbreding en verdieping van het be
staande muntakkoord tussen Duitsland,
de Benelux en de Scandinavische lan
den.
In de huidige periode van recessie,
waarin de landen weinig mogelijkheden
hebben voor echte vooruitgang in de
Europese samenwerking, moeten we er
voor oppassen dat we geen afbreuk
doen aan de conceptie van de eenheids-
markt en vooral dat we niet te lichtvaar
dig overheidsingrijpen in de plaats stel
len van markteconomie. Dat wil niet
zeggen, dat je maar Gods water over
Gods akker moet laten lopen. Ik ben ook
geen tegenstander van meer planning
maar ik vind wel, dat die planning meer
Europees gericht moet zijn en ook mede
door de Europese organen moet worden
bepaald, c.q. beïnvloed.
Maar u accepteert wel een tijdelijke, be
perkte Europese protectie
Ja, die accepteer ik, bijvoorbeeld op het
gebied van textiel of staal, en er zijn nog
wel een paar sectoren te noemen, Maar
dan alleen om erger te voorkomen, om
als het ware de nationale regeringen
binnen Europees verband tegen zichzelf
te beschermen. Ook een nationale kat in
het nauw kan rare nationale sprongen
maken! Zo'n protectie is heel wat an
ders dan 'beggar my neighbour': het is
een stuk overleg, waarbij je van twee
kwaden het minste kiest.
U gelooft niet in het stimuleren van de
vraag als pepmiddel voor onze econo
mie?
Toch wel, maar dat moet dan ook weer
gebeuren op Europese schaal of liever
nog op wereldschaal. Nationaal haalt
het niet zoveel uit. Ik zie het vooral als
een onvolkomenheid in ons land, dat de
overheid het exporterende bedrijfsleven
niet positiever, scherper en sterker be
geleidt. Openheid en koopmanschap
zijn mee de sterkste punten van ons
volk. Laten we dat uitbuiten door een
alerte opstelling bij de export. Daar
heeft men in het buitenland ook geen
bezwaar tegen; de andere regeringen
zijn daarmee vaak al veel verder dan wij,
met name op het gebied van het kwe
ken van handelsrelaties, wervingscam
pagnes, tentoonstellingen enz. Dit moet
gepaard gaan met meer research, meer
innovatiestimulering van het bedrijfsle
ven. Laten er geen goede ideeën in de la
blijven liggen, omdat er geen geld is ze
te ontwikkelen! Overigens, ik ben niet
tegen de WIR. Die investeringsrekening
is in beginsel niet veel anders dan het
geven van belastingfaciliteiten. Maar
het is wel een methode die in het bui
tenland verkeerd kan vallen. Je moet
heel goed oppassen, dat je van die kant
geen reacties krijgt, die moeilijk onder
controle te houden zijn. Dat moeten we
voorkomen, door voor de WIR de steun
en de instemming van de Europese
Commissie te krijgen.
Om nog even op uw vraag terug te
komen, ik vind nog steeds dat wij voor
Nederland in de huidige fase, naast
de werkloosheidsbestrijding, prioriteit
moeten geven aan inflatiebestrijding.
Daarbij is een selectieve verruiming van
de vraag op zijn plaats, met de nadruk
op selectief.
Algemene bank met een kern
Hoe vindt u de coöperatieve onderne
mingsvorm nu u die in de praktijk mee
maakt?
Ik heb sinds ik in deze functie zit dit jaar
zeker 25 lezingen gehouden. Voor alle
mogelijke clubs, zowel voor boeren, fa
brikanten, de jeugd en allerlei organisa
ties uit het bedrijfsleven. Nee, voor
werknemersorganisaties niet, maar als
ze me zouden uitnodigen, zou ik komen
ook! Mijn eerste toespraak was echter
in Emmeloord over de coöperatie.
Welnu, ik geloof te mogen zeggen, dat
voor de agrarische sector evenals voor
het bankwezen de coöperatie zich in
ons land tot een zeer belangrijke en zeer
stabiele ondernemingsvorm heeft ont
wikkeld. Dat zij buiten de agrarische
sector nauwelijks betekenis heeft gekre
gen, is jammer. Dat komt m.i. mede om
dat de agrarische sector de bestuurs
kracht heeft kunnen opbrengen om zo'n
coöperatief proces te begeleiden. De
boer voelt zich lid van een gemeen
schap, maar de Nederlandse boer is ook
koopman, veel meer dan de Franse of
Duitse boer. Een koopman hoeft niet al
leen op korte termijn beslissingen te ne
men, het kan ook 'kaufmannisch' zijn
om een besluit te nemen, dat eerst op
lange termijn effect heeft.
Daaraan is vooral te danken, dat de
coöperatie in ons land tot bloei is geko
men. Wij als Rabobankorganisatie wil
len onze oorspronkelijke opdracht waar
maken. In de kern is dat voor mij op de
eerste plaats de zorg voor onze bedrijfs-
leden, in de landbouw, het midden- en
kleinbedrijf en daarbuiten. Om die kern
activiteit goed te doen moet je er tege
lijk voor zorgen, dat je als een algemene
bank alle diensten kunt leveren.
In mijn vorige loopbaan heb ik de stabi
liseringsfunctie dikwijls de kern van
onze agrarische politiek genoemd: zo
wel de verbruiker als de producent be
schermen. Die gedachte staat mij ook in
mijn huidige functie voor ogen; ze sluit
ook goed aan bij de aard van de coöpe
ratie. Het betekent in concreto bijvoor
beeld dat je als bank in een tijd van kre
dietbeperking bewust voorrang geeft
aan bedrijfskredieten, zelfs als er lucra
tievere of veiliger uitzettingen te vinden
zijn.
