M
A
'v
WÊ'S
wereldeconomie
en we kregen daar last van in de vorm
van al maar groeiende werkloosheid.
Vandaar dat aan het terugdringen van
inflatie tot voor kort de hoogste prioriteit
werd verleend. Slechts door het weg
zakken van het conjuncturele herstel in
de wereld is die prioriteit thans iets ver
minderd.
Fundamenteel blijft evenwel inflatiebe-
strijding de voorwaarde voor het herstel.
De ervaring van de afgelopen jaren met
de verwoestende economische, sociale
en politieke gevolgen spreekt boekde
len. Iedere bijdrage aan het blijvend
doorbreken van de inflatiespiraal be
Drs. J. van der Zwaai
Stafgroep
Internationaal
Beleid
Buitenlandse
Nationale
Aangelegenheden
hoort aanvaard te worden. Een citaat in
het jaarverslag van de Nederlandsche
Bank geeft aan waar wij ons bevinden.
'Landen als Duitsland en Zwitserland
bewijzen dat men met een sterke valuta
beter af is dan met een zwakke, zoals
Engeland en Italië ons dagelijks demon
streren. Wat een land met een zwakke,
in de markt voortdurend dalende valuta
hoopt te bereiken via exportherstel
wordt van meet af aan door de dyna
miek die eigen is aan het inflatieproces
verstikt. Immers, de invoerprijzen in de
zwakke landen stijgen, de kosten van le
vensonderhoud stijgen, looneisen vol
gen op prijsstijgingen, de betere export
verwachtingen worden teniet gedaan.
Slechts een nieuwe waardedaling van
de ongelukkige valuta op de valutamark
ten kan redding brengen, maar ook deze
zal dezelfde gevolgen hebben.
Dat dit kort geschetste proces stellig
ook voor ons land van betekenis zou zijn
is duidelijk, wanneer men een ogenblik
denkt aan de geweldige omvang van de
invoer in dit land. Ook in Nederland is
het grootste kwaad dat we moeten
overwinnen: de inflatie. Wanneer dit
niet lukt is geen werkelijk economisch
herstel mogelijk. Een zwakker wordende
gulden zou deze toch al zo moeilijke op
gave onoplosbaar maken. En daarom
moet van de kracht van de gulden, ook
al is deze in niet geringe mate geba
seerd op een naar zijn aard tijdelijke
meevaller, namelijk die van het aardgas,
worden geprofiteerd om dit land verre te
houden van het lidmaatschap van de
'club der zwakken', om ons te kunnen
blijven scharen in het gebied der ster
ken.' Dit citaat staat lijnrecht tegenover
de praktijk uit de jaren dertig toen Enge
land en de Verenigde Staten met hun
devaluerende valuta succes hadden bij
het bereiken van enig economisch her
stel. De veel geringere complexiteit van
de economische structuren van die tijd
maakte evenwel dat in de praktijk de
klassieke theorie van de economische
leerboekjes zonder veel omwegen kon
worden toegepast.
Voor de overschotlanden met een harde
valuta en een verslechterende concur
rentiepositie is het echter een gebieden
de eis tot overeenstemming te komen
met de sociale partners op het terrein
van de loonmatiging.
De bijdrage van het monetaire
beleid
De negatieve uitwerking van de vrije
koersvorming op het economische pro
ces bewijst dat deze niet aan het spel
van vraag en aanbod kan worden over
gelaten. Koersverhoudingen behoren
een afspiegeling te vormen van de koop
krachtprioriteiten tussen landen en zijn
niet gebaat bij sterk wisselende verhou
dingen noch bij een zo geheten vrije val
van een valuta. Voor landen met een te
kort op de lopende rekening en als ge
volg daarvan een aanzienlijke buiten
landse schuld, is de belangrijkste doel
stelling van monetaire politiek het verze
keren van een ordelijke ontwikkeling van
de externe financiering. Om rekening te
houden met de internationale kapitaal
bewegingen moet het beleid erop ge
richt zijn om kapitaalvlucht te beletten
en de weerslag op wisselkoers en kos-
teninflatie tot een minimum te beper
ken. Vandaar de vrij harde kritiek van
deze categorie landen op het stellen van
een zodanige groeinorm voor de binnen
landse geldhoeveelheid dat deze over
eenkomt met de groei van het bruto na
tionaal produkt en de inflatie.
Volgens hen bezit een monetair beleid
dat de in zwang geraakte geldgroeinorm
hanteert onvoldoende flexibiliteit om de
externe en interne monetaire problema
tiek beide aan te pakken. En de moneta-
risten dienen teleurgesteld te worden
als zij inflatie louter zien als een mone
tair verschijnsel, want de wereldecono
mie wordt niet met een vraaginflatie ge
confronteerd die te wijten is aan een
overmatige vraag naar goederen en
diensten die met krediet wordt gefinan
cierd. Ook is het een wensdroom van de
monetaristen gebleken om te veronder
stellen dat bij de juiste opvatting over de
monetaire politiek de sociale partners
hun beslissingen herzien zouden heb
ben.
We behoren dan ook een kanttekening
te plaatsen bij de indijking van de geld
hoeveelheid met als doel de kosteninfla-
tie, waaronder de geïmporteerde infla
tie, te bestrijden. Deze indijking werkt
ten nadele van de economische groei.
Ook kan het, indien een tekort op de
overheidsbegroting wordt gefinancierd
door geldschepping, niet overbodig zijn
de vraag te stellen of de inflatieoorzaak
niet dieper ligt dan het symptoon over
heidstekort. De stabilisatiepolitiek die de
voorwaarde is voor de economische
groei op de lange termijn kan door het
monetaire beleid worden ondersteund
en richting gegeven. Voor landen met
een chronisch tekort op de betalingsba
lans hangt die politiek ten nauwste sa
men met een effectief wisselkoersbeleid
om de klippen van de internationale ka
pitaalbewegingen te omzeilen. Want het
recente verleden biedt maar al te veel
voorbeelden van in neerwaartse spiraal
beweging terechtgekomen valuta's.
Voor hen is de weg terug een zeer lange
en moeilijke. De grote wanorde op eco
nomisch gebied ontstaat mede, omdat
de stabilisatiepolitiek te lang te kampen
heeft gehad met het verschijnsel van
geïmporteerde inflatie.
Het verslechterde economisch
klimaat
De overeenkomst van Bretton Woods
met vaste wisselkoersen werd onder
graven door de vrijheid van internationa
le kapitaalbewegingen en het sterk op
lopen van de dollarverplichtingen van de
Verenigde Staten. Het cijfer van 350
miljard van de geschatte omvang van de
eurovalutamarkt als onderdeel van de
internationale financiële markten zegt
voldoende. De afgelopen dertig jaar
groeide de geïndustrialiseerde wereld in
economisch opzicht naar elkaar toe. Dit
betekende dat de technologische en
markttechnische ontwikkeling van Ame
rika op de voet werd gevolgd.
De overwaardering van de dollar verloor
haar recht van bestaan. Amerika ging
daarbij te grote verplichtingen tegen
over het buitenland aan met gevolg dat
het wantrouwen tegen de dollar tot een
vlucht uit deze valuta leidde.
De verslechterde concurrentiepositie
van een aantal Westeuropese landen,
waaronder Nederland, vertoont een
markante gelijkenis met het elimineren
van de economische voorsprong van de
Verenigde Staten. Door de overdracht
van economische activiteiten naar een
aantal hoger ontwikkelde landen van de
Derde Wereld zijn er concurrenten in ei
gen huis bijgekomen die profiteren van
hun gunstige uitgangspositie, te weten
de penetratie in een omvangrijke markt
en de nog lage loonkosten in het land
van herkomst. Deze kans wordt de lan
den geboden omdat het westen in de
achter ons liggende jaren in versnelde
mate van de welvaartsontwikkeling
wenste te profiteren.
Volgens de wet van de communiceren
de vaten vindt nu op economisch terrein
een redressering plaats zoals Europa
deze tegenover Amerika gekend heeft.
Dit alles leidt tot een meer gelijke verde
ling van de welvaart in de wereld. De
voorstanders van de bescherming van
de welvaartspositie in het westen zullen
