functionarissen worden aangewezen en
ingezet.
De matrixstructuur
Een eerste stap op de weg naar nieuwe
structuren en mogelijkheden binnen de
organisatie werd door de centrale bank
in 1975 gezet door het grote aantal spe
cialistische eenheden ten opzichte van
elkaar opnieuw te rangschikken om zo
de noodzakelijke onderlinge samenwer
kingsverbanden op een andere leest te
schoeien: de leest van de matrixstruc
tuur. De overstap van de meer divisio-
neel georiënteerde structuur naar de
matrixstructuur was niet op een wille
keurig moment gekozen. Hij is in be
langrijke mate ingegeven door de ge
dachten die binnen de Rabobankorgani-
satie leven met betrekking tot een ge
meenschappelijk organisatiebeleid. De
grondgedachte van dit beleid geeft aan,
dat de activiteiten van de verschillende
eenheden onderling in harmonie worden
gebracht. Daarom is de keuze gevallen
op de matrixstructuur. Deze voorziet in
een ordening van organisatorische ver
houdingen, waarbinnen de samenwer
king tussen mensen met verschillende
verantwoordelijkheden en deskundig
heid zijn beslag kan krijgen. Dwars door
de verticale indeling van specialismen
heen bestaat een horizontale structuur
van projecten, die ieder een eigen leider
of coördinator hebben en die verant
woordelijk is voor het slagen van dat
ene project. Schematisch voorgesteld
verkrijgen we een beeld dat er als volgt
zou kunnen uitzien.
onder meer de aard en het niveau van
de werkzaamheden, het opleidingsni
veau van de medewerkers, de stijl van
leidinggeven en samenwerken, de on
derlinge taakverdeling, enz. Dat wil zeg
gen dat organisaties niet alleen zijn op
gebouwd uit organisatorische eenhe
den, maar ook uit sociale systemen, die
zich van elkaar onderscheiden door een
eigen sfeer.
De matrixgedachte veronderstelt dat ie
dere eenheid het vermogen bezit daar
afstand van te nemen en zich te voegen
naar andere eisen van samenwerking en
andere wijzen van benadering van pro
blemen. De ontwikkeling van de daartoe
noodzakelijke mentaliteit vindt vooral
plaats door praktijkervaring.
Door het ongedwongen karakter van de
matrixstructuur binnen de centrale bank
voltrekt de bedrijfsvoering zich nog ge
deeltelijk via de oude vertrouwde struc
tuur, voor een ander deel echter via de
matrixopzet, in het bijzonder daar waar
het gaat om vernieuwing, uitbreiding of
verandering van de bedrijfsprocessen of
relatiepatronen. Dit moge voor zich
spreken, want de toepassing van de ma
trixstructuur heeft alleen dan zin, wan
neer wordt afgeweken van handhaving
van bestaande doelen, waarop juist de
traditionele organisatiestructuren zijn in
gesteld.
Projectmatig werken steeds
noodzakelijker
Worden er binnen de organisatie kaders
gevormd waarbinnen op willekeurige
momenten projecten kunnen worden
steeds meer mechanische hulpmidde
len, automatisering van processen, meer
gedemocratiseerde arbeidsverhoudin
gen, beter verzorgde werkplekken.
Veel van deze veranderingen zijn het ge
volg van ontwikkelingen van economi
sche, commerciële, technologische of
sociale aard, waarop men vanuit de
organisatie geen of nauwelijks invloed
kan uitoefenen. Men heeft deze slechts
te aanvaarden, of men wil of niet. Dit
geldt niet alleen voor de centrale bank,
maar voor de gehele organisatie.
Het laat zich daarom aanzien, dat veran
deringen in toenemende mate volgens
een systematische aanpak in de organi
satie zullen moeten worden doorge
voerd. De mogelijkheden en voordelen
die het projectmatig werken kan bieden,
verdienen daarom de aandacht van ma
nagement en beheerscolleges van onze
organisatie.
DIRECTIE
organisatorische
eenheden
Project
A
B
C
C
E
N
1 c
1
1
functieclassificatie
X
X
X
X
marktverkenning
X
X
vestiging bijkantoren
X
X
X
enz.
Bij de invoering van de structuurwijzi
ging van de centrale bank is bewust
voor een beleid gekozen, waarbinnen de
eenheden niet werden gedwongen om
van stond af in de matrixopzet te gaan
opereren. De spanningen die bij een der
gelijke overgang kunnen optreden, zoals
competentiegeschillen en rolconflicten,
zijn aldus zoveel mogelijk vermeden. Dat
er alsnog spanningen binnen de matrix
structuur zullen zijn, lijkt onvermijdelijk.
De afzonderlijke eenheden zullen in de
loop van hun bestaan vaak een geheel
eigen identiteit hebben verkregen door
gestart, dan is er sprake van de matrix
structuur. Een dergelijke structuur zal al
leen zinvol en effectief zijn in die organi
saties of onderdelen daarvan, waarin
zich geregeld veranderingen voordoen.
Bij de moderne bedrijfsvoering, zoals die
van de Rabobankorganisatie, vinden
meer of meer permanent wijzigingen en
aanpassingen plaats op diverse werkter
reinen en niveaus. Wij maken dit regel
matig mee: nieuwe produkten en dien
sten, uitbreiding en internationalisering
van het bestaande dienstenpakket, an
dere werkmethoden en inschakeling van
