evolutie
in de internationale
financiële
onevenwichtigheden
tÊ- M
Het keerpunt in de financiële verhoudingen in de wereld, gemarkeerd door
de oliecrisis, veroorzaakte turbulente ontwikkelingen. Het internationaal
opererende bankwezen werd tot een onmisbare schakel in de recycling.
Verschillen in economische structuur zijn debet aan de veelheid van belem
merende factoren, niet alleen in de westerse wereld. Het proces van bijstu
ren met anticipatie op de toekomst begint vorm te krijgen. Ter ondersteu
ning komen internationale instellingen gedragen door de westerse en Arabi
sche wereld meer voor het voetlicht.
Consensus in het economisch
denken
De geïndustrialiseerde wereld heeft een
consensus bereikt in het denken over de
economische en monetaire vraagstuk
ken. Symptomen laten zich hoogstens
tijdelijk redresseren wanneer niet de
wortel van het kwaad wordt aangevat.
Aanknopingspunt, van waaruit monetai
re, financiële en economische oneven
wichtigheden gedirigeerd kunnen wor
den, vormt de inflatie. Voor gezonde
economische ontwikkelingen is inflatie-
bestri jdi ng en het verminderen van infla
tieverwachtingen een noodzakelijke
voorwaarde. Het instrumentarium van
economische politiek schiet tekort in het
bereiken van min of meer volledige
werkgelegenheid en prijsaanpassingen.
Dit spreekt voor zich nu in de realiteit
blijkt dat werkloosheidsbestrijding als
prioriteit en indammen van de ontstane
inflatie achteraf uiteindelijk een al maar
accelererend inflatietempo te zien geeft,
met slechts op korte termijn verbetering
van de werkgelegenheid. Of stabiliteit
en werkgelegenheid hand in hand gaan
is een vraag voor de toekomst. Het the
ma van de internationale inflatie vereist
een aanpassingsproces op lange ter
mijn.
Individueel is een aantal landen overge
gaan tot een verhoging van de geldhoe-
veelheid overeenkomende met de ver
wachte groei van het nominale bruto
nationaal produkt. Ook internationale in
stellingen als het IMF en de OECD beve
len deze vorm van aanpassing van de
geldontwaarding aan. Dit om op lange
termijnstabiliteit na te streven en een
betere internationale afstemming van de
monetaire politiek mogelijk te maken.
Ook vraagt het internationale economi
sche systeem met zijn vele vormen van
Drs. J. van der Zwaai
Stafgroep
Internationaal
Beleid
Buitenlandse
Nationale
Aangelegenheden
onzekerheid en diepgewortelde structu
rele onevenwichtigheden om terugdrin
gen van de financieringstekorten van de
overheden en het voeren van een doel
bewuste inkomenspolitiek.
Geleidelijke aanpassing
Nu als antwoord op de oliecrisis door re
geringen en internationale instellingen
niet gekozen is voor de aanpassing vol
gens de klassieke leer ten tijde van de
gouden standaard, wordt de huidige si
tuatie in de wereld gekenmerkt door de
aanwezigheid van een 'non-systeem'
wat eenvoudiog uit het ongerijmde kan
worden bewezen.
Rigoureuze aanpassing van de wissel
koersen om te streven naar betalingsba-
lansevenwicht in een korte spanne tijds
vormt de consequenties in het oog
houdend - een anachronisme. Enorme
kapitaalvernietiging, omvangrijke werk
loosheid met gevolg sociale en politieke
omwentelingen en een sterke terugval
in het inkomen van de bevolking zouden
het resultaat zijn geweest.
Het sturen van de liquiditeitenvoorzie
ning maakt geleidelijke wijzigingen in
wisselkoersen en van betalingsbalans-
saldi mogelijk. Juist het institutionele
kader dat gevormd wordt door het inter
nationaal opererende bankwezen enta
meerde succesvol de recycling van de
oliedollars. Vandaar dat de wereldhan
del de grote animator van de economi
sche groei - het herstellende conjunc
tuurverloop kon ondersteunen en in
1976 groeide met 11,5 procent tegen
een vermindering met 4,5 procent in
1975.
Het onderscheid tussen het noodzake
lijke economische aanpassingsproces en
de financiering van de aanhoudende be
talingsbalans onevenwichtigheden vindt
ook steun bij de Bank voor Internationa
le Betalingen.
Om de overschotten en de tekorten op
de betalingsbalansen te bestrijden valt
onder het voeren van een binnenlands
aanpassingsproces tevens een adequaat
wisselkoersbeleid. De deficitlanden
moeten het aanpassingsproces op gang
zetten door middel van correcties in on
der andere het loon- en prijsniveau. De
overschotlanden moeten aansturen op
expansie met gevolg een importstijging
en bereid zijn de gevolgen van de aan
passingen bij de tekortlanden te aan
vaarden.
Het zenden van de Letter of Intent door
Engeland aan het IMF voor het regule
ren van de Domestic Credit Expansion -
de gelddefinitie welke rekening houdt
met de geldstromen van en naar het
buitenland en de inmenging door het
IMF in de affaires van Italië geven aan
dat met de aanpassing ernst wordt ge
maakt.
Het belang voor de Verenigde Staten
van een evenwichtig funtionerend inter
nationaal monetair bestel is met de dol
lar als sleutelvaluta groot. Bevreemdend
is het dan ook dat van een trendmatige
ontwikkeling in Amerika's externe posi
tie weinig valt te bespeuren. Duidelijk
toont de betalingsbalans het falen aan
van het binnenlands energiebeleid, dat
er steeds op was gericht de economie te
stimuleren met een onder het wereld
marktniveau liggende prijs en een gerin
ge belastingheffing. Getuige de Arabi
sche beleggingspolitiek profiteert Ame
rika in ruime mate van het terugsluizen
van de oliedollar, hetgeen waarschijnlijk
een herhaling verhindert van de situatie
welke leidde tot de ineenstorting van
het systeem met vaste wisselkoersen.
Voor de lopende rekening van de beta
lingsbalans in 1977 wordt een tekort
verwacht van $25 miljard waarvan $8
miljard tegenover de olie-importerende
ontwikkelingslanden. Hoewel gunstig
voor deze ontwikkelingslanden blijft de
vraag in hoeverre Amerika daarmee de
basis legt voor verdere fundamentele
onevenwichtigheden in het internatio
nale betalingsverkeer. Onzekerheid over
de toekomstige dollarkoers kan weieens
zeer nadelige gevolgen hebben voor de
investeringsbereidheid van multinatio
nale ondernemingen om over de reac
ties op de internationale valutamarkten
nog maar te zwijgen. Niet onvermeld
mag blijven dat een groot deel van het
9.
