bezit en
beheer van
grond
V
rX
Het grondbeleid heeft
tot de val van het kabi
net geleid. De wijziging
van de betekenis van
het eigendom van de
grond is een politiek
geschilpunt van een
zwaar kaliber dat de
landbouw direct aan
gaat.
t ih
Mfti
Het ging om de vorig jaar ingediende wetsontwerpen
voor de wijziging van de vergoeding bij onteigening van
grond en voor de invoering van een voorkeursrecht
voor gemeenten. Deze wetten moeten deel uitmaken
van de late oogst van deze kabinetsperiode.
Evenals bij de vorige gelegenheden dat het grondbeleid
aan de orde kwam, bleek het dat men met politiek
vuurwerk te doen had. In menig perscommentaar werd
de weerstand tegen de wetsvoorstellen vooral toege
schreven aan het 'Groene Front' dat in de Tweede
Kamer aan het woord kwam door de KVP-
afgevaardigde de heer De Bekker die hiermede zijn
langjarige parlementaire loopbaan goeddeels afsloot.
Vastgepind
Het belangrijkste strijdpunt was de invoering van de
gebruikswaarde bij de berekening van de vergoeding
bij onteigening. In de huidige wetgeving wordt de
grond vergoed volgens de werkelijke waarde, dat wil
zeggen de marktwaarde van de grond zoals deze op de
grondmarkt tot stand komt. Bij de gebruikswaarde
wordt gekeken naar de marktwaarde van de grond
wanneer deze gebruikt wordt zoals dat op het ogenblik
van onteigening gebeurt. Aangezien het in de meeste
gevallen om agrarische gronden gaat die worden ont
eigend om voor bouwgrond te worden bestemd, bete
kent de invoering van de gebruikswaarde dat de ont
eigeningsvergoeding wordt vastgepind op de agrari
sche waarde. Het is dan niet meer mogelijk een hogere
vergoeding te incasseren doordat het toekomstig
gebruik als b.v. bouwgrond de marktprijs boven die van
landbouwgrond doet uitgaan.
De bedoeling van de wetswijziging is te voorkomen dat
de eigenaar van landbouwgrond geen winst maakt
--se. Drs. M. L. de Heer
welke ontstaat doordat de grond met inspanning van
de gemeenschap een groter rendement krijgt. Hier
mede willen de initiatiefnemers de speculanten treffen
die landbouwgronden aankopen in de verwachting dat
de overheid er op een later tijdstip een flinke som voor
zal neertellen. Hetzelfde lot zou degene treffen die een
dergelijke winst zou kunnen innen zonder daar speciaal
op uit te zijn, nl. de boer of tuinder die de stad naderbij
ziet komen of door wiens land een weg wordt gepland.
Vertekend beeld
Toen de regering en de regeringspartijen met de wets
teksten worstelden, was het niet meer de vraag of de
huidige wetgeving onbevredigend was en of er in deze
tijd grove speculatiewinsten worden gemaakt. Daar zijn
wel vraagtekens bij gezet: de sterke toename van de
verstedelijking is voorbij en de meeste gemeenten voe
ren een vooruitziend aankoopbeleid dat de speculanten
weinig kansen geeft. Prof. mr. P. de Haan, die een grote
rol speelde bij de bestrijding van de wetsontwerpen,
daagde ieder uit een geval aan te geven dat de rechter
een gemeente er toe verplichtte een speculatiewinst uit
te keren: volgens prof. De Haan staat een lange reeks
van rechtelijke uitspraken er borg voor dat iets derge
lijks onder de bestaande wetgeving niet kon voorko
men.
Er is ten aanzien van de vergoedingen bij onteigeningen
een vertekend beeld ontstaan omdat er naast een scha
deloosstelling voor de onteigende grond ook een ver
goeding wordt gegeven voor de bedrijfsschade welke
wordt geleden door de grondgebruiker, in sommige
gevallen dezelfde als de eigenaar. De bedrijfsschade is
aanleiding tot een schadevergoeding, die de betrokke
ne soms in staat stelt hoge grondprijzen te betalen
wanneer hij zich elders opnieuw als agrariër wil ves
tigen. Niemand wil echter de gerechtvaardigdheid van
de vergoeding van de bedrijfsschade aanvechten.
Een monstrum
Ook al zou er geen sprake meer zijn van grote specula
tiewinsten, er bestaat wel een verschil in de prijs van
grond welke alleen voor de landbouw kan worden
