prod ukten
aansprakelijkheid
28
Vanmiddag heeft een vrouw in een
levensmiddelenwinkel een fles
limonade gekocht. Thuisgekomen
zet ze de fles neer op de keukentafel
en haar zoontje vraagt 'Moes, mag
ik een glaasje limonade nemen?' Op
het moment, dat het kind de fles wil
openen spat deze uit elkaar. De
glasscherven veroorzaken lelijke
gezichtsverwondingen en oogletsel.
Het produkt heeft niet de veiligheid
geboden, die men ervan mag
verwachten. Integendeel, het
produkt heeft schade veroorzaakt.
Wie moet voor deze schade
aansprakelijk worden gesteld? We
zijn beland bij het vraagstuk van de
aansprakelijkheid voor produkten.
Enkele Nederlandse gevallen
In Nederland hebben zich in het
verleden gevallen voorgedaan, waarbij
aan personen of zaken schade werd
toegebracht. De oorzaak van deze
schade lag maar al te vaak bij de
ondeugdelijkheid van het produkt. Er
kan ook schade optreden, doordat het
produkt op een andere wijze of voor een
ander doel wordt gebruikt dan waarvoor
het was bestemd. Zulke gevallen laten
we hier verder buiten bespreking.
In de rechtspraak vinden we niet zo veel
gevallen van produktenaansprake-
lijkheid. Waarschijnlijk komt dat, omdat
partijen veelal zullen trachten een
schadegeval in der minne te schikken.
Wie herinnert zich niet uit de jaren
zestig de Plantamargarine-affaire. De
betrokken fabrikant heeft
schadeloosstellingen aangeboden,
welke door de benadeelden werden
aanvaard. Bij autofabrikanten komt iets
dergelijks eveneens voor. Denkt u maar
aan automobielen van bepaalde
produktieseries waaraan een gevaarlijk
defect is geconstateerd. Alles zal dan in
het werk worden gesteld om iedere
bezitter van zo'n automobiel op te
sporen en hem op het gevaar te
attenderen. De fabriek of dealer zal op
eigen kosten de wagen repareren, ook
om erger te voorkomen. Een heel wat
triester geval betreft de Softenon-
affaire. Softenontabletten werden door
zwangere vrouwen ingenomen met als
gevolg lichamelijk verminkte kinderen.
Ook hier zijn vergoedingen aangeboden
al kan met dit geld nooit het leed
worden vergoed. Kijken wij naar de
farmaceutische industrie en in het
bijzonder naar het enorme gebruik van
'de pil' hier te lande, dan kan eveneens
de vraag gesteld worden over de
mogelijke effecten van dit gebruik.
Hierbij gaat het niet zozeer om directe
en op korte termijn aantoonbare
effecten, doch meer om de toekomstige,
bijvoorbeeld na een gebruiksperiode van
twintig jaar. Niemand kan zulke
gevolgen, gelet op de huidige medisch-
wetenschappelijke kennis, op het
ogenblik overzien. Bovendien zijn zij uit
-p».
Mr. M. J. J. Th. van
der Velden
medewerker
Directoraat
Juridische Zaken
de huidige ervaringsregels nog niet af te
leiden. Wel is een individueel geval
bekend (1971uit Noorwegen, waarbij
een betekenis werd toegekend aan het
verband tussen pilgebruik en trombose,
hetgeen leidde tot een schadevergoe
ding van 150 000 Noorse kronen. Maar
nogmaals, het betrof hier een
individueel geval.
Wij zeiden reeds, dat maar al te vaak
schade ontstaat door produkten die
ondeugdelijk zijn. Met ondeugdelijkheid
wordt dan eigenlijk bedoeld, dat het
produkt niet de eigenschappen heeft,
die de gebruiker/consument ervan mag
verwachten. Onder gebruiker/consu
ment dient dan de normale, de
gemiddelde, de zorgvuldige, te worden
verstaan. Hoe komt het nu, dat van een
produkt bepaalde eigenschappen
worden verwacht? Ten eerste door
maatschappelijke ervaringsregels.
Gebruik of verbruik in het verleden
leggen eigenschappen bloot, die we in
I de toekomst eveneens aanwezig achten.
Ho, ho, zegt u nu, hoe is het dan
wanneer ik een produkt voor het eerst
gebruik? Veelal zal dit gebruik het
gevolg zijn van een door de fabrikant
j gewekt vertrouwen, dat van zijn produkt
bepaalde eigenschappen zijn te
verwachten en dat het bruikbaar is voor
een bepaald doel. Blijkt dit niet waar te
zijn, dan is het produkt ondeugdelijk om
aan dit doel te beantwoorden. Ons
uitgangspunt is nu, dat
produktenaansprakelijkheid de
aansprakelijkheid omvat voor in het
verkeer gebrachte ondeugdelijke
produkten. Voor dat ondeugdelijk zijn is
een aantal oorzaken te noemen zoals
constructie- of fabricagefouten;
I verkeerde instructies of
