lonen, prijzen,
pachten
V
De afgelopen maand is
er met de lonen, pach
ten en landbouwprij
zen het een en ander
aan de hand geweest.
De loonstrijd, het voor
stel de pachten aan
zienlijk te verhogen en
de geringe verhoging
van de landbouwprij
zen welke Brussel in
het vooruitzicht stelde,
zullen voor de inko
mens in de Nederland
se land- en tuinbouw
de eerstkomende tijd
van grote betekenis
zijn.
Het landelijk conflict over de arbeidsvoorwaarden heeft
er toe geleid dat de vakbeweging zijn strijdbijl heeft op
gegraven en stakingen heeft georganiseerd van een
omvang welke voor ons land uitzonderlijk is. Nadat de
regering tweemaal in het afgelopen jaar regelend op
trad, werd het voor het jaar 1977 aan de sociale part
ners overgelaten tot welke collectieve arbeidsovereen
komsten men zou komen. Zowel de organisaties van
werkgevers en van werknemers als het parlement kon
den hiermede instemmen. De herkregen vrijheid bleek
echter niet in vrede gebruikt te kunnen worden: het
kwam tot een krachtmeting in de vorm van een staking.
Oorlog
Door radio, pers en televisie werd al snel in oorlogster
men gesproken. Een vergelijking met twee tegenover-
elkaar staande legers ging echter mank. Van discipline
Drs. M. L. de Heer
J
en absolute gehoorzaamheid aan de 'generaals' Kok en
Van Veen kon niet gesproken worden. Wel trachtten
beide partijen het effect van een discipline zoveel mo
gelijk te benaderen door een beroep te doen op de soli
dariteit, maar dit nam niet weg dat binnen beide groe
peringen, weer kleinere groeperingen - vakbonden en
verenigingen van ondernemers - hun standpunt met
effect naar voren konden brengen. Deze uitsplitsing van
verantwoordelijkheden ging nog verder naarmate de
stakingen het conflict in de bedrijven brachten. Hier
door kregen de verhoudingen in dit loongeschil een
zeer gecompliceerd karakter. Een goede beschrijving
ervan zal slechts achteraf en na een diepgaand onder
zoek mogelijk zijn.
Deze krachtmeting op de arbeidsmarkt heeft ook gevol
gen gehad voor de agrarische sector. Het meest direct
werd de zuivelsector getroffen. De vakbeweging koos
voor een betrekkelijk klein aantal stakingen in enkele
daarvoor uitgekozen bedrijven, de zogenaamde speer
punten. Op deze wijze zouden de financiële middelen
van de vakbonden zo zuinig mogelijk gebruikt worden
en een vroegtijdige uitputting worden tegengegaan.
Een aantal zuivelfabrieken behoorde tot deze speerpun
ten en had zelfs het twijfelachtige genoegen tot de
allereersten te behoren waarvoor het ultimatum van de
vakbonden afliep.
Evenals in 1973, toen ook een staking in de zuivel
dreigde, was iedereen zich bewust van het explosieve
karakter van een stilleggen van zuivelfabrieken.
Wanneer er voor de dagelijkse melkstroom geen uit
weg meer is naar de fabriek, kan niemand voorspellen
wat er zal gebeuren. Nog het meest onschuldig leek het
laten weglopen van de melk bij de boerderij, maar dat
zou reeds zeer ernstige gevolgen hebben voor het mi
lieu. Er zou echter ook rekening mee gehouden moeten
worden, dat melkveehouders en stakers, oog in oog bij
de fabriekspoort zouden komen te staan en de gevol
gen daarvan zouden waarschijnlijk door ieder achteraf
worden betreurd.
Publieke opinie
Hierbij kwam nog het element van het verloren gaan
van voedsel en het onderbreken van een geregelde
voedselvoorziening. De betrokkenen namen aan dat de
publieke opinie daarvan onder de indruk zou komen.
Om de nadelige gevolgen zoveel mogelijk in te dam
men, besloten de vakbonden de fabrieken slechts in ge
ringe mate te verhinderen het publiek te voorzien, ter-
