uit onze historie Bijzondere eenden in de bijt van de voormalige Coöperatieve Centrale Raiffeisen-Bank te Utrecht spoeld en hebben bewoners van die plaats een toevlucht gevonden o.a. in de Geertekerk te Utrecht. Woudenberg is in het 'Westerwoud' ontstaan; een zeer uitgebreid woudge bied waarvan nu nog grote gedeelten bestaan. Het land met aangrenzende marken en buurtschappen, Maarn, Maarsbergen, Lesiduna Leusden), Hengistcoto Henschoten) en vele an dere is herhaaldelijk, door schenking van de ene machthebber aan de andere en ten gevolge van minder vreedzame oor zaken, van eigenaar veranderd. Van de meeste kastelen en versterkte huizen (Ridderhofsteden) is niets of niet Met het hierna volgende - in zekere zin een intermezzo - haalde uw Terugblik- ker zich iets op de hals wat hem toch wel veel hoofdbrekens heeft gekost. Dat zat zó. Bij de artikelenreeks over de Graafschap kwam duidelijk naar voren dat o.a. in Lochem de Boerenleenbank en de Han delsvereniging zeer nauw met elkaar verbonden waren. De - voormalige - Utrechtse organisatie kende een aantal coöperaties waar tot voor kort deze verbondenheid nog onbe twijfelbaar aanwezig was en dit leidde tot de gedachte dat het wellicht interes sant zou zijn een tweetal daarvan 'voor het voetlicht te halen' omdat het wezen, het karakter, de presentatie van deze 'banken-handelsverenigingen' zeer af wijkt van de, alleen met geld werkende, aangesloten banken. Terugblikker her innert zich de Boerenleenbanken- Handelsverenigingen: Woudenberg, Achterveld, Sevenum, Meppel, Steen- wijkerwold, Barneveld en hoopt dat zijn geheugen hem niet in de steek heeft ge laten. Informatie leerde hem dat de 'Eindho- vense' organisatie deze combinatie niet heeft gekend. Beleidsmotieven hebben ertoe geleid dat de bank- en handelsafdelingen ook juridisch uit elkaar gingen en de, elkaar eigenlijk wezensvreemde, partners hun eigen weg gingen. Vanzelfsprekend is het niet goed moge lijk, alhoewel de verleiding groot is, de geschiedenis van al de genoemde orga nisaties ook maar in het kort te beschrij ven. Zonder aan anderen tekort te willen doen koos Terugblikker een tweetal voor u uit en wel Woudenberg in de Gelderse Vallei en Sevenum in de kop van Lim burg. Hij moest wel overschakelen op geheel andere activiteiten dan hij ont moet bij de aangesloten banken! Over de geschiedenis en het volksleven van Woudenberg schreven dr. R. F. P. de Beaufort, lid van een zeer invloedrijke oude familie in deze omgeving, en Louis H. Jansen een zeer lezenswaardig boek je. Ook daaraan ontleent Terugblikker het een en ander. Woudenberg is een zeer oud plaatsje met een bewogen historie die niet alleen vreedzaam is maar ook - en dat is niets bijzonders - gewag maakt van oorlogs geweld. Nog in de laatste dagen van Wereldoorlog II werd het centrum door de terugtrekkende Duitsers volkomen verwoest om de Canadezen de door tocht te belemmeren. Helaas is niet veel meer over van oude schoonheid. Sloop- zucht en verkeer eisten ook hier hun ver- nieuwingstol; toch bleef Woudenberg een fraai en zeer levend, zich steeds uit breidend dorp, een bezoek ten volle waard. De Gelderse Vallei, waarin Wou denberg is gelegen, blijkt te zijn ont staan in twee ijstijdperioden. De omrin gende heuvels zijn stuwwallen ontstaan door het opdringende ijs en uit afzettin j gen van door het ijs meegevoerd 'mate riaal'. In voorhistorische tijden werd dit gebied doorsneden door een niet meer be staande Rijnarm. Nog zeer lang, haast tot onze tijd toe, zijn grote gedeelten moerassig en veenachtig gebleven en kwamen uitgestrekte bossen voor (De namen Woud - en berg en Veen - en - daal herinneren daar duidelijk aan). Er is heel veel ruzie en geharrewar ge weest over de waterbeheersing die kostbaar is en waaraan eigenlijk nie mand iets wilde verbeteren. Nog om streeks 1855 werd Veenendaal over- veel meer terug te vinden. Eigenlijk ge ven alleen Geerestein en Klein Geere- stein bij de dorpskern nog acte de pré- sence. Klein Geerestein is een wel zeer bijzonder bouwwerk met een torenach tig bijgebouw waarvan de bovenverdie ping omstreeks 1900 door twee freules werd gebruikt als badkamer. Daar is een marmeren gedenkplaat te vinden met de inscriptie: 'Deez' toren is gebouwd Ter eer van God, mijn Koning, mijn Heer En wacht eerbiedig met zijn Stichter De komst van 's Werelds Groote Rigter' 1849 Waarschijnlijk hebben de Benedictijnen uit het klooster Hohorst bij Amersfoort het christendom in Woudenberg ge bracht. Omstreeks 1050 werd Hohorst verlaten. De plaats daarvan heet nu nog Heilige Berg! Nauw daaraan verwant is uiteraard de geschiedenis van de zeer oude kerk die een 'clock' bezit waarop is te lezen: 'Salvator is mijn naem. Mijn Gheluit is voor God bequaem, den le venden roep ic den dooden overlui ic. Hagel ende doner verstoor ic. Henricus de Bergh me fecit anno domini MCCCCCXII.' Het land 'Eene lage valleye tusschen ge- berchte, wesende eensdeels onlande, broecken ende vennen met vele graften

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1976 | | pagina 38