contingenteringsregeling van
de nederlandsche bank
economische begrippen toegelicht:
georganiseerde instellingen, alsmede
Het is algemeen bekend dat een bank,
evenals een ander bedrijf, soms te ma
ken kan krijgen met tijdelijke liquiditeits
spanningen. Een van de manieren om
daar een uitweg uit te vinden is een be
roep te doen op een bank. Een bedrijf zal
dan een krediet opnemen bij een geld-
scheppende instelling, terwijl de laatste
op haar beurt weer een beroep kan doen
op De Nederlandsche Bank.
De mogelijkheid hiertoe komt voort uit
één van de functies welke De Neder
landsche Bank in ons economisch leven
vervult, namelijk die van lender of last
resort, ofte wel van geldgever in laatste
instantie, waaraan ze ook wel de titel
van bank der banken ontleent. Formeel
houdt dit in dat voornamelijk de algeme
ne banken, de centrales der coöperatief
wisselmakelaars ter overbrugging van
tijdelijke liquiditeitsspanningen, een be
roep op De Nederlandsche Bank kunnen
doen in de vorm van disconteringen en
voorschotten. Overeenkomstig het bo
venstaande heeft zij zich tot het einde
van de zestiger jaren altijd op het stand
punt gesteld dat het hierbij moest gaan
om een tijdelijk en fluctuerend gebruik
van haar kredietfaciliteiten en dat dit
eerder een gunst was dan een recht.
Hoewel De Nederlandsche Bank formeel
nog steeds op dit standpunt staat, heb
ben de ontwikkelingen in de laatste ja
ren er voor gezorgd, dat zij nu een iets
ander standpunt inneemt tegenover het
beroep dat de banken op haar kredietfa
ciliteiten kunnen doen. De hoge rente
standen in het laatste decennium - wel
ke in vele gevallen vooral ook een ge
volg waren van valutaire ontwikkelingen
- hebben er soms toe geleid dat het mo
gelijk was dat het bankwezen, door mid
del van een beroep op De Nederland
sche Bank, rente-arbitrage kon plegen
waardoor het kortstondige en fluctue
rende karakter van het beroep wat ver
loren ging. Ten einde deze ontwikkeling
tegen te gaan, heeft onze nationale cen
trale bank met ingang van 1 september
1973 het beroep dat de banken (en wis
selmakelaars) in de vorm van voorschot-
Drs. B. J. Kruimel
ten en disconteringen tegen de officiële
tarieven op haar kunnen doen, aan 'con
tingenten' gebonden. Hiermede wordt
geenszins de historische, vaak militaire,
betekenis van dit woord bedoeld van
een (minimum) toegewezen aandeel,
maar juist het maximale aandeel (be
roep) dat een instelling tegen het
wissel- of promessedisconto op de bank
mag doen. In principe mag er dus wel
een groter beroep worden gedaan (zij
het zeer zeker niet een onbeperkt be
roep), maar daar moet dan wel meer
rente voor worden betaald. Daarnaast
vallen bijvoorbeeld deviezenafdrachten
van het bankwezen en open-markt
transacties zoals valutawaps en specia
le beleningen, niet onder de regeling.
Ondanks het feit dat de contingente
ringsregeling nog maar drie jaar bestaat,
is zij al in een aantal varianten toege
past. Deze hadden met name betrekking
op de lengte van de contingenteringspe-
riode, de opbouw en de hoogte van de
tarieven welke verschuldigd waren bij
overschrijding van het contingent en het
aantal ('schone') dagen dat men geen
beroep op de bank mocht doen.
Ten einde enige indruk te verkrijgen hoe
op het moment de contingenteringsre
geling werkt, moge onderstaand voor
beeld dienen.
Aan elke bank wordt op grond van het
bij haar in voorgaande periode gemid
delde vereiste bestand aan bedrijfseco
nomische liquide middelen een contin
gent toegewezen dat 6 is over de eer
ste f 50 miljoen van deze middelen en
over het meerdere 3 Een bank die
een gemiddeld bedrag aan bedrijfseco
nomische liquide middelen heeft van f4
miljard heeft derhalve een contingent
van f 121,5 miljoen per dag (6% van
f 50 miljoen en 3 van f 3 950 miljoen).
Het totale contingent van deze bank be
draagt voor een normale contingente-
ringsperiode van drie maanden dan
f 121,5 miljoen x 91 f 11 057 miljoen.
Zodra zij in haar geaccumuleerde beroep
dit bedrag overschrijdt moet zij extra
rente betalen welke op het moment,
voor overschrijdingen tot 50%, op 1
is vastgesteld terwijl die voor grotere
overschrijdingen dagelijks wordt vastge
steld. Gezien de ervaringen in het verle
den en het toch wel speciale karakter
van het beroep, geeft De Nederlandsche
Bank sinds kort adviezen over de toe
laatbare mate waarin de contingenten in
de loop van de contingenteringsperiode
mogen worden uitgeput.