voedings- en genotmiddelen
industrie nader bekeken
Er zijn nog maar
enkele produkten van
land- en tuinbouw
die de consument
in onbewerkte vorm
bereiken.
Het is daarom van
belang dat de positie
van de voedings- en
genotmiddelen nader
is bekeken.
heeft georganiseerd. Handel en industrie zijn te onder
scheiden naar de omvang van de investering, welke im
mers bij de industrie groter is dan bij de handel. Dat in
de praktijk het onderscheid moeilijk is door te voeren
en wellicht achterhaald is, moge blijken uit het feit dat
de grotere ondernemingen (particuliere en coöperatie
ve) zowel lid zijn van verenigingen van handelsonder
nemingen als van een z.g. industriebond.
Drs. M. L. de Heer
In het begin van het jaar heeft een commissie, in 1974
ingesteld door de Minister van Landbouw, een rapport
uitgebracht over de voedings- en genotmiddelenindus
trie. Blijkens de inleiding van het rapport is het de be
doeling geweest om de positie van deze tak van indus
trie t.o.v. de rest van de nationale economie en de over
heid te markeren. Men kan zich afvragen waarom men
deze bedrijvigheden onder één noemer heeft gebracht.
Gezien vanuit de Nederlandse land- en tuinbouw is er
immers een groot verschil tussen de positie van een
slachterij en een chocoladefabriek. Wat betreft de pro-
duktieprocessen is er soms moeilijk een onderscheid te
maken met andere industriële bedrijfstakken: men den-
ke bijvoorbeeld aan de zetmeelindustrie welke voor een
deel het aanzien van een chemisch bedrijf heeft.
Marktpositie
Het werkelijke verschil, waarover het rapport zich ove
rigens niet uitspreekt, moet worden gezocht in de
marktpositie van het overgrote deel van de eindproduk-
ten van de voedings- en genotmiddelenindustrie. Deze
produkten vormen dat deel van het door de consument
gebruikte pakket van goederen, waarvan hij zich met
korte tussenpozen exemplaren in dezelfde vorm aan
schaft. De dagelijkse gang naar bakker, slager, melk
boer en eventueel sigarenhandelaar maakt dat deze be
drijfstak met andersoortige afzetproblemen te doen
heeft dan de leverancier van radio, televisie en ijskast.
De problemen die uit deze bijzondere marktpositie
voortvloeien, gelden zowel voor de verwerking van
voedings- en genotmiddelen als voor de handel in deze
produkten. Het rapport van de studiecommissie heeft
echter nadrukkelijk tot onderwerp, ook al rekenen de
ondernemingen welke enkele mensen voor de commis
sie ter beschikking stelden, zich in enkele gevallen ook
een belangrijke handelstaak toe.
Dat deze scheiding is aangebracht, zal wel samenhan
gen met het feit dat de handel zich tot nog toe apart
De betekenis van de voedings- en genotmiddelenin
dustrie wordt in het rapport afgemeten naar het aan
deel daarvan in de Nederlandse industriële produktie.
Zo wordt vermeld dat deze sector in 1973 29,1 van
de totale Nederlandse industriële produktie voor zijn re
kening nam. Wat de werkgelegenheid betreft is dit
aandeel 15 en voor de investeringen 16,5 Daarme
de is de plaats in de Nederlandse industrie aangegeven.
Gaat men een vergelijking maken met de totale Neder
landse economie dan worden de cijfers wat bescheide
ner: zo zorgt de voedings- en genotmiddelenindustrie
voor 4,8 van de werkgelegenheid in ons land.
Van de kant van het overheidsbeleid wordt de
voedings- en genotmiddelensector apart benaderd. In
tijden van schaarste, zoals tijdens en na de jongste we
reldoorlog is de voorziening van de produkten uit deze
sector een punt van grote zorg voor de overheid. Maar
ook bij een goede voorziening blijft deze sector uit een
oogpunt van prijsbeleid een kwetsbaar onderwerp.
Hoewel het aandeel van de consumentenuitgaven be
steed aan voedings- en genotmiddelen gestaag achter
uit is gegaan, tilt de consument zwaar aan prijsveran-
deringen van deze goederen welke hij dagelijks koopt
en waarvan hij al snel aanneemt dat hij er niet buiten
kan.
Het is tegen deze achtergrond geen toeval, dat de over
heid zich reeds vroeg met deze sector heeft bemoeid:
de crisisorganisaties uit de dertiger jaren werden ge
sticht in een tijd dat overheidsbemoeienis in ons land
bepaald niet werd toegejuicht. Het zou interessant zijn
