Belangrijke rol bij distributie
Ik wil nu iets nader ingaan op de be
staansgronden voor de kleinere bedrij
ven, waarin het zelfstandig onderne
mersschap zich vooral manifesteert, zo
wel nu, alsook in de toekomst. Het zal u
uit het voorgaande duidelijk zijn, dat ik
deze bestaansgronden zeker aanwezig
acht en positief beoordeel.
Ik zal dit nader verduidelijken met name
buiten de agrarische sector.
Zoals reeds gezegd, hebben de kleinere
bedrijven vooral geografisch beperkte
afzetmogelijkheden. Dit schept de mo
gelijkheden om zich zeer specifiek te
door het grootbedrijf wordt overgeno
men.
Kleinschaligheid uitbuiten
De kleinschaligheid van de produktie en
de distributie met beperkte afzetmoge
lijkheden schept voorts mogelijkheden
in die sfeer waar het grootbedrijf nau
welijks aan toe komt en vult daardoor
een belangrijke leemte in het totale
voortbrengingsproces. Enkele voorbeel
den: De huidige gecompliceerdheid van
ons consumptiepatroon, met name ten
aanzien van duurzame consumptiegoe
deren, schept uiteraard ook een additio-
Terwijt de heer Th. M. Hazekamp in de Utrechtse Irenehal zijn rede uitsprak,
was de minister van Economische Zaken, drs. R. F. M. Lubbers, het middelpunt
van de politieke debatten in de Tweede Kamer.
richten op zeer lokale behoeften, toege
spitst op de wensen van de individuele
consument. Het meest duidelijk komt dit
naar voren bij de detailhandel, doch ook
in de sfeer van het ambacht, de kleine
industrie en de persoonlijke dienstverle
ning zijn legio voorbeelden te geven.
Een dikwijls relatief geringe optimale
bedrijfsgrootte door beperkte mechani-
satiemogelijkheden geeft voorts het
middelgrote- en kleine bedrijf een goede
bestaansgrond in de overbrugging van
verschillen in tijd, hoeveelheid en plaats
tussen producent en consument, kortom
speelt een belangrijke rol bij de distribu
tieve voorzieningen.
In sectoren of branches waar het per
soonlijk contact met de afnemer een be
langrijke rol speelt, vervult juist het klei
nere bedrijf een belangrijke functie. Dit
persoonlijk contact vormt te zamen met
het aanpassingsvermogen dat kenmer
kend is voor bedoelde bedrijven de dy
namische factor in het marktgedrag.
Juist door deze grote dynamiek zijn de
kleinere bedrijven er dikwijls meer dan
grote bedrijven toe in staat snel in te
spelen op de behoefte van de consu
ment.
De kledingboetieks bijvoorbeeld geven
vaak een trend aan die vervolgens snel
nele vraag naar onderhoud en reparatie.
Op gronden van efficiency kan hierin
slechts ten dele door de grotere bedrij
ven worden voorzien, waardoor een
'gat' ontstaat. Het zijn veelal zelfstandi
ge ondernemers die hier een belangrijke
aanvullende rol spelen. Vele grote be
drijven die een bepaald produkt voort
brengen, achten het onrendabel om ze
kere onderdelen zelf te vervaardigen
met als gevolg dat ruimte ontstaat voor
zelfstandige ondernemers. In de distri
butiesfeer ziet men mede door de wel
vaartstoename een zeer gedifferentieer
de vraag naar een enorme hoeveelheid
van artikelen ontstaan. In vele behoeften
wordt voorzien door kleine winkels die
zich zeer sterk specialiseren op een be
paald assortiment bijv. in 'fantasiegoe
deren'.
Het grootbedrijf bezit veelal schaalvoor
delen die onder meer zijn gelegen in ra
tionalisatie van het produktieproces en
andere zaken van in- en externe efficien
cy, de inkoopmarkt, meer systematische
mogelijkheden tot beïnvloeding van de
markt, grotere kapitaalkracht etc.
Om de schaalvoordelen volledig te kun
nen exploiteren moet ook het voortbren
gingsproces van betrokken goederen of
diensten zich daarvoor lenen. Dit houdt
in dat produkten en/of diensten met be
perkte mechanisatiemogelijkheden zo
als bijv. technisch zeer hoogwaardige en
arbeidsintensieve produkties eigenlijk
per definitie ongeschikt zijn om in groot
schalige bedrijven te worden voortge
bracht, ofwel, het kleinere bedrijf heeft
hier zijn kans.
De gespecialiseerde kennis bij veel klei
nere bedrijven schept voorts een vrucht
bare grond voor het 'ontdekken' van
nieuwe produkten en diensten, kortom
het kleinere bedrijf kan een belangrijke
rol spelen in die experimentele en
marktverkennende fase.
Wat het toekomstperspectief voor de
zelfstandige ondernemer betreft ben ik
zeker niet pessimistisch. De structurele
veranderingen die zich in de komende
periode in onze economie zullen voltrek
ken en waaraan in de Structuurnota
aandacht zal worden besteed, zullen ze
ker voor de zelfstandige ondernemer
voldoende ruimte laten om zich verder
te kunnen ontplooien.
Toekomstperspectief zelfstandige
ondernemer
Wij spreken thans nogal eens van een
selectief groeibeleid, dat inhoudt dat
economische groei weliswaar één der
belangrijkste doelstellingen van het
sociaal-economisch beleid blijft, doch
dat de realisatie van deze doelstelling
veel meer wordt afgestemd op het be
leid t.a.v. z.g. 'facetten', zoals milieu,
grondstoffen en energie, ruimtelijke or
dening en internationale arbeidsverde
ling.
Zonder hier nu al te diepgaand op in te
gaan, wil ik enkele van deze punten ge
bruiken om het toekomstperspectief van
de zelfstandige ondernemer te schetsen.
De schaarste aan grondstoffen en ener
gie zoals deze zich op een aantal punten
thans reeds manifesteert en die in de
toekomst ernstiger zal worden, dwingt
ons tot een beleid dat is gericht op een
zo zuinig mogelijk gebruik. Dit zal ener
zijds inhouden dat 'zuiniger' moet wor
den gehandeld in die zin dat de diverse
produktiefactoren in het voortbrengings
proces zodanig zullen moeten worden
gecombineerd dat verspilling zo veel
mogelijk wordt vermeden. Anderzijds
moet er naar worden gestreefd dat de
consumptie - mede i.v.m. het facet mi
lieu - kritischer plaatsvindt opdat ook
daar verspilling zoveel mogelijk wordt
tegengegaan.
Deze ontwikkeling kan in vele gevallen
tot gevolg hebben dat in bepaalde pro-
duktieprocessen het aspect 'kwaliteit'
terrein gaat terugwinnen. Dit geeft uiter
aard nieuwe kansen aan het 'vakman
schap' en kan aldus leiden tot een grote
re rol van de zelfstandige ondernemer,
die juist door zijn doorgaans kleinschali
ge produkties het aspect kwaliteit voor
op stelt.
De noodzaak tot terugdringen van de