uit onze historie
de graafschap, het zeer oude land
van kring 28
Die noaberschap omvatte hulp bij ge
boorte en dood, bij sociale nood, bij
ziekte en rampen, bij zaaien en oogsten,
bij huwelijk en armoede, bij oorlogsge
vaar, onweer of storm en nog veel en
veel meer waarbij men eikaars bijstand
niet kon ontberen.
Alhoewel Terugblikker verreweg het grootste deel van zijn beroepsleven
heeft moeten doorbrengen tussen muren en glas, met uitzicht op min of
meer vervuild metsel- en betonwerk, is hij in zijn hart toch wel een echte
zwerver gebleven. Hij vindt soelaas en verkwikking wanneer hij in de gele
genheid is met wijd open ogen en oren en vergezeld door zijn 'gelijkgerich
te' echtgenote, grondstof te gaan vergaren voor zijn bijdrage aan dit blad.
Zijn zwerftocht brengt hem nu naar De Graafschap, minder officieel ook wel
Achterhoek genoemd; het oostelijk deel van Gelderland, dat tot de oudste
geologische formaties van Nederland behoort.
Vandaar uit immers strekte zich in een
zeer ver verleden de binnenzee uit, die
door afzettingen van de grote rivieren
dicht slibde en aldus een groot deel van
ons land ging vormen.
In het zuidwesten ligt De Lijmers, over
gang naar het vruchtbare rivierenland
waarin de Montferland zich verheft. Aan
de IJssel ligt het goed gerestaureerde
plaatsje Bronkhorst en men vindt in De
Graafschap zelfs enkele verhogingen,
die zich 'bergen' laten noemen.
Het heeft alles een wel zeer eigen karak
ter, zowel het landschap als de bevol
king; afwisselend, beschermend, vrien
delijk, een beetje 'Duits' en een beetje
feodaal. Bossen met soms bijzondere
flora en beekjes waarvan de helderheid
met moeite bewaard blijft. Men vindt
watermolens die vaak vervallen zijn en
de vraag doen opkomen of aan de res
tauratie daarvan niet eens heel veel aan
dacht geschonken zou kunnen worden
en vele namen eindigen op ...wold, of
...ink of beginnen met Klein... of Groot...
Naoberschap
In deze Graafschap telt onze Rabobank-
organisatie ettelijke banken. Een keus
moest worden gemaakt onder de 'oud
jes', die werden opgericht tussen 1902
en 1906 en zo kwam Terugblikker hele
maal in het zuiden terecht bij de bank
Aalten, die in 1965 samen ging met de
Middenstandsbank aldaar. In oktober
1965 werd 'Banknieuws' verspreid.
Daarin wordt in kort bestek heel erg veel
verteld over het plaatsje, dat gelegen is
vlak bij de oude Romeinendiek, die leid
de van Munster naar Deventer. Een
beekje doorstroomt het dorp dat op een
heuvelrug werd gebouwd en daarom in
de oudheid Aaladna (hooggelegen j
plaats?) werd geheten.
Karei de Groote stuurde hier reeds ont
wikkelde boeren naar toe en vestigde
'voorbeeldboerderijen' waarvan sommi-
ge namen nu nog voortleven, want De
Graafschap is opvallend traditiegetrouw.
Daarom kent men ook nog de strikte re-
gels van de noaberschap, de burenplicht
die vele facetten van het leven in dorpen
en andere woongemeenschappen be
heerst en beheerste.
Die oude noaberschap is in de grond van
de zaak een coöperatief bestel met wijd
vertakte wortels. Wellicht ook daardoor
ontmoette het agrarische verenigings
leven weinig weerstand en zo werd in
1878 een afdeling van de Geldersche
Maatschappij van Landbouw opgericht,
in 1896 gevolgd door de Aaltensche
Coöperatieve Zuivelfabriek en in 1898
door de Coöperatieve Landbouwvereeni-
ging, alhoewel sommige boeren, toen
de fabrieksschoorsteen begon te roken,
mompelden: 'Doar geet ons goeie geld
de locht in Maar 'van het eene
kump het aandere' en zo werd ook de
oude kous verlaten toen men lid werd
van de Aaltensche Boerenleenbank, die
in 1903 was opgericht.
Voorzitter H. Navis nam, volgens de no
tulen van J. Obbink, het woord en vertel
de dat de bank nuttig kan zijn voor hen
die geld tijdelijk teveel hebben en hen
die geld nodig hebben.
'De soliditeit van zulk eene Bank is
zoodanig dat nauwelijks eenige finanti
eele instelling zich daarmede vergelijken
kan, immers staat zij onder direct toe
zicht van de Centrale Bank te Utrecht,
die op hare beurt door de Regeering en
de aangesloten Banken zelve gecontro
leerd wordt.' Bovendien is het gehele
beheer ook nog belangeloos.
Van alcoof tot eigen gebouw
De Achterhoekers kunnen ook zeer te
rughoudend zijn en het was soms een
heel ding voor sommige boeren om hun,
met moeite verdiende, geld zo maar aan
de bank toe te vertrouwen.
Ik vertrouwde de zaak niet. Ik had
vette varkens afgeleverd en bracht dit
geld naar de Boerenleenbank. Toen de
kassier het geld weg nam en in de
brandkast legde, kreeg ik een akelig ge
voel Ik vond het akelig griezelig
Het is wel vermeldenswaard dat Joh.
Obbink, een van de oprichters, kassier
bleef tot 1942 I Hij is ook een van de op
richters geweest van de Aaltensche
Coöperatieve Middenstands-, spaar- en
credietbank geweest, die in december
1914 werd opgericht om de moeilijkhe
den, waaronder de middenstand gebukt
ging tijdens de oorlog, het hoofd te bie
den. Een van de voornaamste middelen
was het - met steun van de regering -
verstrekken van goedkoop zakenkrediet.
Deze bank heeft jarenlang zeer goed
werk gedaan en groeide uit 'van alcoof
tot eigen gebouw', alhoewel soms ge
roeid moest worden tegen de stroom in
van een zeker Saksisch wantrouwen. De
echte oude Saksers zeggen gemakkelijk,
om niet te kwetsen, 'Joa, joa'. Maar als
ze eigenlijk bedoelen te zeggen 'Nee,
nee' komt dat niet zo gemakkelijk over
hun lippen. Aan spanning en verdriet
heeft het Aalten niet ontbroken tijdens
de laatste oorlog.
Heeft dit misschien eraan meegewerkt
dat, eindelijk, in 1965 agrariërs, midden
standers en 'gewone' burgers elkaar ge
vonden hebben? Ze werden weer echte
Noabers en beide banken verenigden
zich tot de Coöperatieve Boeren-
leenbank-Middenstandsbank, die nu
heet: Coöperatieve Raiffeisenbank 'Aal
ten' w.a. en een van de grote banken
van onze organisatie is.
Naar Harreveld
Iets meer naar het noorden ligt Harre
veld, met de 'oude' bank die in 1903
werd opgericht.
Vermoedelijk zijn de zeer vooruitstre
vende pastoor Majoor en de hoofdon
derwijzer G. v. d. Berk wel de initiatief
nemers geweest. Bovendien kende v. d.
Berk nog goed zijn oud-leerling v. d.
Hurk, die toen inspecteur van de Centra-
