de kondratieff Drs. H. H. J. Bol, economisch medewerker van de Stafgroep Studiedienst van de Centrale Bank Vette en magere jaren? Dat vroeg de hoofdredacteur zich in het maartnummer af in een beschou wing over de z.g. Kondratieff- cyclus. Het geheim van die cyclus blijft ons nog even bezighouden, want de heer Bol vertelt ons wat meer over 'De Kondratieff', een onder vakeconomen vertrouwde term. Ook de heer Bol zit met de moei lijkheid een verklaring van de cy clus te vinden. Maar het bestaan van deze lange golf is onomstote lijk vastgesteld, al is het, zolang we de eigenlijke verklaring niet weten, a/tijd mogelijk dat de toe komst een ander beeld zal ople veren dan het verleden. Momen teel ziet het daar (helaas) niet naar uit. Het is een bekend feit, dat economen graag voorspellen. Met name wagen economen nogal eens te prognostiseren wanneer het fout zal lopen met een be paalde ontwikkeling. Dat men er wel eens naast blijkt te zitten, is minder be langrijk. Het meest dankbare beroep dat men zich kan kiezen is immers dat van onheilsprofeet. Wanneer het voorspelde onheil inderdaad optreedt, dan oogst men bewondering voor het getoonde in zicht. En als de ontwikkelingen géén wending ten kwade nemen, wordt dat toegeschreven aan het feit, dat de eco noom op tijd heeft gewaarschuwd. Dit alles houdt verband met het feit, dat vele economische variabelen een golf beweging vertonen. De meest bekende golf is de conjunctuur: een schomme lende beweging van het nationale inko men en daarmee samenhangende grootheden (bijvoorbeeld produktie, werkgelegenheid) met een golflengte, die varieert van 3 tot 11 jaren. Een min der bekende beweging in het economi sche leven is de lange golf, die naar één van de ontdekkers ervan de Kondratieff wordt genoemd en die een lengte van 50 tot 60 jaar heeft. Men kan zich dit het beste voorstellen als een op- en neer gaande lijn, waarde kortere conjunctuur golven zich omheen bewegen. De lange golf staat de laatste tijd sterk in de belangstelling aangezien we de top enkele jaren geleden hebben gepas seerd, wat betekent, dat ons - als de golf zich ook in de toekomst blijft herha len enkele decennia van minder snelle welvaartstoeneming te wachten staan. De hoofdredacteur van dit blad heeft er in het maartnummer reeds een interes sante beschouwing aan gewijd. Wij zul len in dit artikel enkele facetten van het golfpatroon belichten. In het artikel dat Nikolai Kondratieff in 1926 in het Russisch publiceerde en dat (gelukkig) ook in andere talen werd ver taald, is heel wat te lezen. Zo blijkt on der andere, dat de golfbeweging, die hij destilleert uit een aantal gegevens van belangrijke landen, vanaf het jaar 1789 niet zo mooi en glad verloopt, als wei eens wordt aangenomen. Het is een gril lige lijn, die echter onmiskenbaar toppen en dieptepunten vertoont. Kondratieff noemt in zijn artikel enige mogelijke oorzaken van de lange golf: belangrijke technische vindingen en oorlogen zou den een extra stimulans kunnen beteke nen voor de economische activiteit, ter wijl ook het openleggen van nieuwe lan den en een verhoging van de goudpro- duktie in extra bedrijvigheid zouden kun nen resulteren. Tegelijkertijd verwerpt hij echter deze verklaringen. Immers: zouden technische vindingen, oorlogen, de ontdekking van onbetreden gebieden en een verhoging van de goudproduktie niet met evenveel recht gevolgen kun nen zijn van de economische opbloei? De verklaring van de lange golf liet Kon dratieff dus aan anderen over. Velen hebben zich sindsdien verdiept in deze materie. Opvallend is daarbij, dat reeds vóórdat Kondratieff zijn onderzoek pu bliceerde, ook anderen onafhankelijk van elkaar tot de slotsom waren geko men, dat er een lange golf bestond. In 1913 schreef de Nederlander J. van Gel deren onder de schuilnaam J. Fedder het bestaan van golven met een lengte van ongeveer een halve eeuw toe aan een gebrek aan evenwicht in verschil lende sectoren van de economie. En reeds in 1901 publiceerde de Rus Tugan Baranowsky over hetzelfde onderwerp. Verder kwamen de Fransman Aftalion (1914), de Nederlander De Wolff (1924), de Duitser Spiethoff (1925) en de Zweed Gustav Cassel (1932) allen tot de con clusie, dat er een lange golf bestaat. Een belangwekkende verklaring werd in 1939 door de uit Duitsland naar de Ver enigde Staten gevluchte Schumpeter gegeven. Bij hem staat de ondernemer centraal. Een echte ondernemer, zo luidt zijn redenering, brengt geheel nieuwe vindingen ('innovations') in produktie, waardoor een uitstralingseffect ontstaat naar andere sectoren van de economie, zodat de lange golf aan een opgaande

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1976 | | pagina 26