registeraccountant:
geweten,
onafhankelijk
van het bedrijf
en verantwoording.
Wij vermelden hier ook de
'De accountant fungeert als geweten van
de in de maatschappij optredende eco
nomische organisaties.'
Dit zijn de woorden van een register
accountant met wie wij een gesprek
hadden. Wij schrijven met opzet 'een'
registeraccountant, want de ereregelen
voor de beroepsuitoefening voor accoun
tants leggen deze niet alleen zwijgplicht
op (tenzij zijn opdracht spreken toestaat)
en verbieden promotorsarbeid, maar be
vatten ook het verbod tot het ongeno-
digd doen van dienstaanbiedingen en het
maken van reclame ten eigen behoeve.
Onze gesprekspartner blijft dus geheel
achter de anonymiteit verscholen. Jam
mer, want deze 'Anonymus R.A.' was
naar eigen zeggen misschien een tikkel
tje revolutionair in zijn denken over de
accountancy.
Om misverstand te voorkomen: deze
accountant werkte noch in dienst van
noch voor onze organisatie en hij be
hoorde ook niet tot onze persoonlijke
kennissenkring. Het was een toevallig,
maar prettig contact. Wij geven dus door
wat wij vernomen hebben van een wille
keurige accountant, wiens kantoor zeker
niet tot de kleine, maar ook niet tot de
allergrootste behoort.
Dat woord geweten viel al meteen om
dat wij opmerkten, dat de wet toch wel
heel weinig zegt over de eigenlijke in
houd van het werk van de accountant.
Natuurlijk is er wel een communis opinio
over die doelstellingen, samengevat als
administratieve controle, controle voor
bijzondere doeleinden waaronder krediet-
onderzoeken, schadeonderzoeken, good-
will-bepalingen, toepassing overheids
voorschriften e.d. en als derde de advies
functie op administratief, fiscaal-tech
nisch en bedrijfseconomisch gebied.
Onze partner, die we wel als de heer
R. A. mogen aanduiden, gaf ons gelukkig
geen dorre opsomming, maar benaderde
zijn functie, zijn werk, vanuit een voor
ons onverdachte hoek:
Kijk, zei hij, ieder bedrijf heeft behoefte
aan een geweten. Daar is als het ware
een apart organisme voor nodig. Hoog
ontwikkelde ondernemingen en bedrij
ven - dat zijn de hele grote - hebben
vaak zelf al zo'n geweten gecreëerd in
een eigen accountantsdienst. De meeste
bedrijven hebben dat in die vorm niet. De
accountant is in wezen te vergelijken
met een apart gewetensorganisme, dat
om zo te zeggen van buiten op het orga
nisme van een onderneming of organi
satie wordt ingeschakeld. Hetzij om, bij
de hele groten, te constateren of het
eigen geweten goed functioneert, hetzij
om als zo'n gewetensapparaat niet aan
wezig is dan wel rudimentair is gebleven,
helemaal de plaats van het geweten in te
nemen.
Geweten zou ik willen noemen het ver
gelijken van de realiteit met wat het
desbetreffende organisme en zijn orga
nen maatschappelijk behoren te doen.
Een vergelijking van feit en norm. De
maatschappijnorm vinden we voor een
deel in de wet en is voor het andere deel
gebaseerd op goed koopmanschap.
De heer R. A. vertelde verder hoe hij deze
'filosofie' in zijn praktijk toepast: Uit
gangspunt is dat ik mij onafhankelijk van
de eigenaar of directie opstel. Deze doet
wat en ik kijk of hij het goed doet. Zo
hoort iedere accountant zijn opdracht
gever te benaderen.
In mijn rapportering breng ik tot uitdruk
king enerzijds hetgeen is en anderzijds
hetgeen had behoren te zijn. Zo'n rapport
bestaat dan ook uit drie delen: Ie stuk:
of voldaan wordt aan de voorschriften
van de wet op de jaarrekening, 2e stuk:
mijn vergelijking met wat moest zijn, 3e
stuk: cijfermateriaal waarop de vergelij
king is gebaseerd.
Het accountantsberoep is in
het vrije verkeer ontstaan.
Het gevolg is dat door de
accountants op een breed
terrein van het economisch
leven een grote variatie van
werkzaamheden wordt ver-
richt.Toen de regering in het
begin van de zestiger jaren
wettelijke regelen betreffen
de het accountantswezen
wilde instellen, moest ze er
kennen, dat een nauwkeu
rige afbakening van het be
roep niet mogelijk was. Het
ging haar dan ook niet om
een 'regeling van het ac
countantswezen' maar om
'regelen betreffende het
accountantswezen'.
Sindsdien zijn twee wetten
in het Staatsblad versche
nen: de Wet op de Register
accountants (1962) en de
Wet op de Accountant-admi
nistratieconsulenten (1972).
Aan de Registeraccountants
(RA)wordenvoorde inschrij
ving in het register hogere
kwalitatieve eisen gesteld
dan nodig zijn om ingeschre
ven te worden als accoun
tant-administratieconsulent
(AAC). De terreinafgrenzing
tussen beide groepen is vrij
moeilijk geweest.Het essen
tiële onderscheid is, dat al
leen de registeraccountant
de specifieke bevoegdheid
heeft om ter afsluiting van
zijn onderzoek een verkla
ring af te geven omtrent de
getrouwheid van de gecon
troleerde financiële rekening
In de typische functie van
de registeraccountant domi
neert de controlefunctie, ter
wijl de AAC veel meer een
administratieve functie heeft.
De verklaring van de regis
teraccountant is min of meer
een officieel stuk, dat afge
legd wordt in het belang van
aandeelhouders, overheid,
banken, spaarders enz. en
niet te vergeten de bestuur
ders van de ondernemingen.
Naast deze twee groepen,
wier titels door de wet be
schermd zijn en die in de uit
oefeningvan hun functie aan
strenge erecoderegels ge
bonden zijn, kennen we in
het maatschappelijk leven
nog een veelheid van dienst
verleners, die de bedrijven
ten dienste staan. Zij zijn
geheel vrij in de naam waar
onder zij dat doen: boek-
houdbureaus, belastingcon
sulenten, administratiekan
toren enz.
Ook deze boekhoudbureaus
e.d. nemen een zeer gewaar
deerde plaats in. Juist voor
de kleinere en middelgrote
ondernemers vervullen zij een
onschatbare functie, omdat
zij vaak van dag tot dag de
administratie bijhouden en
ook met hun adviezen van
groot nut kunnen zijn. Aan
deze bureaus zijn vaak
AAC's verbonden.
samenwerking die vorig jaar
ten behoeve van onze cliën
ten ontstaan is met de
Landelijke Vereniging van
Accountants- en Belasting
adviesbureaus VLB en met
de Stichting Automatisering
VLB.
Cliënten en relaties van de
aangesloten banken, die ad
vies en/of begeleiding op fis
caal/juridisch terrein nodig
hebben, kunnen door hun
bank desgewenst in contact
worden gebracht met de des
kundigen van de VLB. Daar
bij wordt niet de voorwaar
de gesteld dat de betrok
kene zich ook voor zijn admi
nistratie bij de VLB moet
aansluiten of anderszins ge
bruik moet maken van de
diensten van de VLB. De
regeling is bedoeld om als
een dienstverlening van de
bank een beroep op deskun
digen mogelijk te maken. Op
soortgelijke wijze zijn ook de
diensten, kennis en ervaring
van de Stichting Automatise
ring VLB binnen het bereik
van onze cliënten gebracht.
Wij hopen hierop te zijner tijd
nog wel eens terug te ko
men, maar richten ons deze
keer speciaal op het werk van
de registeraccountant.