coöperatieve
banken lossen
problemen op
van kameroenezen
26
eigen gebruik, zoals knollen, maïs en aardnoten, en verkopen kleine overschot
ten op de markt. De mannen verbouwen in het algemeen de handelsgewassen
zoals koffie en cacao, die uiteindelijk naar het westen geëxporteerd worden.
rentes van 100 per maand
sparen in de kerk
onopvraagbare besparingen
besparingen bepalen
leencapaciteit
Drs. J. M. Buysse De heer Buysse is sinds enige maanden
werkzaam op de Centrale Bank bij de
Stafgroep Studiedienst.
Daarvoor is hij twee jaar werkzaam ge
weest in Kameroen in het kader van de
Stichting Nederlandse Vrijwilligers.
Kameroen is een van de 25 armste landen van de wereld. Het ligt in West-
Afrika, net boven de evenaar, en het strekt zich uit van de Atlantische Oceaan
(in het zuidwesten) tot aan het Tsjaadmeer (in het noorden). Het landschap
varieert van dicht tropisch oerwoud, via bergachtige graslanden tot het woes
tijnachtige Sahelgebied. De bevolking van naar schatting 6,5 miljoen, woont
verspreid over een gebied dat 12 x zo groot is als Nederland. De voornaamste
bestaansbron is de landbouw. De vrouwen verbouwen voedselgewassen voor
Er wordt hard gewerkt aan de ontwikkeling
van het land, onder meer met financiële en
personele hulp uit het buitenland. Een klei
ne bijdrage in die personele hulp wordt ge
geven door de Stichting Nederlandse Vrij
willigers, die mensen uitzendt die enkele
jaren daadwerkelijk ontwikkelingshulp wil
len bieden.
Er worden verpleegsters, huishoudkundi
gen, technici, landbouwkundigen en coöpe-
ratievoorlichters uitgezonden. Tot de laatste
groep behoorde ik, bij mijn plaatsing in het
Credit Union-project in westelijk Kameroen.
(Hetzelfde gebied waar Pater Groot werk
zaam is die vorig jaar een gift kreeg van de
Stichting Steun door Rabobanken voor het
opzetten van een palmolieproject).
De eerste coöperatieve banken (Credit
Unions) werden in 1963 opgericht onder
leiding van een Nederlandse missionaris
„father Jansen". Bij de bevolking was er
behoefte ontstaan aan een plaats waar het
spaargeld veilig bewaard kon worden en
waar men zo nodig geld kon lenen. Voor
heen verborg men namelijk zijn spaargeld
onder de grond, in het rieten dak van de hut
of ergens in een verborgen hoekje, waar het
bloot stond aan de vraatzucht van ratten en
witte mieren, aan het gevaar van brand en
diefstal. Het gebeurde dan ook regelmatig
dat het met veel moeite samen gespaarde
geld op de een of andere manier verloren
ging. Maar ook de mensen die geld nodig
hadden verkeerden in een moeilijke situatie.
Het was niet gemakkelijk om een plaats te
vinden waar men krediet kon krijgen, en als
die plaats dan gevonden was, moest er vaak
een rente betaald worden van 10% tot
100 per maand!
Het is dan ook niet verwonderlijk dat in deze
omgeving de ideeën van Raiffeisen goed
aanspraken en dat de bevolking al gauw
enthousiast werd voor het opzetten van Cre
dit Unions.
Sinds 1963 zijn er in heel westelijk Kame
roen zo'n 180 Credit Unions opgezet die
samen meer dan 25.000 leden hebben. Het
zijn, vergeleken met onze Rabobanken,
slechts uiterst kleine dwergjes.
Het werkkapitaal wordt gevormd door de
besparingen van de leden.
In de kleinste Unions is dat 500,tot
1.000,en in de grootste 500.000,—.
De uitzettingen zijn de leningen aan de le
den en de tegoeden bij de league (de cen
trale bank). Ondanks de, in onze ogen,
kleine omvang, is de Credit Union voor vele
Kameroenezen een werkelijke oplossing
van hun problemen. Dat blijkt wel uit de
tafreeltjes die je wekelijks kunt zien als er
op zondag zitting gehouden wordt. Omdat,
op enkele uitzonderingen na, de Unions
geen eigen gebouw en geen full-time per
soneel hebben, wordt 's zondags na de
kerkdienst achter in de kerk, in een school-
gebouwtje, in een kroeg of buiten onder
een boom aan de leden de gelegenheid ge
geven hun bankzaken te doen. Dan komen
de leden hun spaargeld van die week bren
gen. Dit varieert van enkele dubbeltjes tot
enkele tientjes. Bij het beoordelen van deze
bedragen moet men zich wel realiseren dat
ze niet zonder meer vergeleken kunnen
worden met de Nederlandse situatie. Een
landarbeider verdient daar per dag onge
veer 2,en vele boertjes verdienen zelfs
nog minder. Ondanks deze geringe inkom
sten vindt men het toch belangrijk om te
sparen, omdat men tegenwoordig, veel
meer dan vroeger, voor goederen en dien
sten moet betalen. Arbeid op het land of bij
de bouw van een huis was vroeger een
vriendendienst, terwijl er nu voor betaald
moet worden. Ook zijn er veel nieuwe za
ken gekomen: zoals kunstmest, scholen,
medische zorg, waarvan men in het alge
meen slechts gebruik kan maken als men
geld heeft.
Het is de Credit Union die de bevolking
hierbij helpt. Daar kan iedereen het geld,
dat hij wekelijks of maandelijks kan missen,
deponeren. Men noemt dit sparen, hoewel
het niet precies is wat wij onder sparen
verstaan. Het geld in de Credit Union is na
melijk niet opvraagbaar, tenzij men zijn lid
maatschap beëindigt.
De leden nemen dus eigenlijk aandelen in
hun Union. Het is niet toevallig dat men
voor dit systeem gekozen heeft. Als de be
sparingen opvraagbaar zouden zijn, dan zou
in tal van Unions het werkkapitaal rond
Kerstmis tot minder dan de helft geredu
ceerd worden. Dan zijn er talrijke evene
menten waaraan al het beschikbare geld
uitgegeven wordt Het is duidelijk dat er in
zo'n systeem slechts weinig ruimte zou zijn
voor kredietverlening.
Omdat een van de doelstellingen van de
Credit Union is het verlenen van krediet, en
wel aan iedereen die het nodig heeft, en het
hele jaar door, is gekozen voor onopvraag
bare spaartegoeden.
Dat men hier gelukkig mee is, blijkt wel uit
het feit dat zelden iemand zijn lidmaatschap
beëindigt en uit de snelle groei van de Cre
dit Unionbeweging, die haar ledental van
1969 tot 1974 zag stijgen van 5.200 tot bijna
25.000.
Uit de gespaarde gelden kan de Credit
Union leningen aan haar leden verstrekken.
De maximale omvang van deze leningen
wordt bepaald door het bedrag dat men ge
spaard heeft. Het is namelijk niet toegestaan
meer te lenen dan 3 x het bedrag dat men
zelf gespaard heeft. Hierdoor wordt voor
komen dat enkelen grote leningen nemen,
waardoor andere leden teleurgesteld zou
den moeten worden. De rente die betaald
moet worden over de leningen is zeer'ge-
ring en bedraagt 1 per maand: slechts
