invoering nieuw
rechtspersonen
recht
24
wat is een rechtspersoon?
leden en aandeelhouders
Prof. Stein, al jaren hoogleraar aan
de Juridische Faculteit van de Uni
versiteit van Amsterdam, is zijn band
met onze organisatie nog niet ver
geten. Hij was indertijd hoofd van
de Juridische Afdeling van de voor
malige Utrechtse Centrale Bank. Uit
zijn vroegere artikelen in ons blad
weten wij, dat hij steeds bewust er
naar streeft de voor velen vaak on
toegankelijke juridische materie een
voudig en duidelijk aan onze lezers
te brengen. Hier komt zijn eerste ar
tikel over het komende nieuwe
rechtspersonenrecht. Een tweede ar
tikel zal binnenkort volgen.
De schrijver is ook in ander opzicht
nog nauw verbonden met onze or
ganisatie. Hij is voorzitter van de
raad van toezicht van de Rabobank
Sloten-Badhoevedorp en is lid van
onze Structuurcommissie.
In het kader van de herziening van het
Burgerlijk Wetboek wordt in de loop van
het jaar 1976 de invoering verwacht van
een nieuw Tweede Boek van het Burgerlijk
Wetboek. Daarin zal het rechtspersonen
recht zijn geregeld. Het rechtspersonen
recht is om twee verschillende redenen van
belang voor onze banken. In de eerste
plaats natuurlijk, omdat de banken door
kredietverlening of anderszins in relatie
staan met vele rechtspersonen; in de twee
de plaats omdat de banken zelf rechtsper
sonen zijn. Meer in het algemeen gespro
ken zal men kunnen constateren, dat han
del en nijverheid voor een aanmerkelijk
deel door rechtspersonen worden uitge
oefend, hetgeen de grote betekenis van
het rechtspersonenrecht aantoont. Er is
dus alle aanleiding, aan de komende wij
ziging van het Burgerlijk Wetboek aan
dacht te besteden.
ledereen heeft wel een idee, wat een
rechtspersoon is: een organisatievorm, die
door het recht als een eenheid wordt be
schouwd en aan het rechtsverkeer kan
deelnemen op dezelfde wijze als een na
tuurlijke persoon. Onder „natuurlijke per
soon" verstaat men de mens. Een rechts
persoon kan, evenals een mens, goederen
in eigendom hebben en contracten sluiten.
In werkelijkheid is de vraag, wat een
rechtspersoon is, veel moeilijker te beant
woorden, als wij ons eenmaal realiseren
dat een rechtspersoon niets anders is dan
een constructie van het recht, bestemd om
aan een bepaalde relatie tussen mensen
gestalte te geven. Men neme bijv. een
coöperatieve vereniging. Deze kan de ei
gendom verkrijgen van het gebouw waarin
zij haar bedrijf uitoefent; zij sluit contrac
ten met leveranciers en afnemers. In dit
opzicht verschillen de handelingen van de
coöperatieve vereniging als rechtspersoon
niet van die welke ook door een natuurlijke
persoon zouden kunnen worden verricht.
Er zijn echter bij de coöperatieve ver
eniging nog andere factoren in het spel
en daarvan worden wij doordrongen zo
dra wij denken aan de lidmaatschapsver
houding. De leden hebben zeggenschap in
Prof. mr. P. A. Stein
de coöperatieve vereniging door middel
van de besluitvorming in de algemene ver
gadering en door de bevoegdheid, het be
stuur en de raad van toezicht te benoemen
en te ontslaan. De leden der vereniging
zijn aan de andere kant betrokken bij het
bedrijfsrisico van de coöperatieve vereni
ging door middel van de aansprakelijk
heidsconstructie Men zal dan ook de co-
operatieve vereniging kunnen beschouwen
als een hulpmiddel om de rechtsverhou
ding te regelen tussen de leden enerzijds
en degenen die met de vereniging als han
delspartners in relatie staan anderzijds. In
economisch opzicht vormt de coöperatieve
vereniging, die zich bijv. de verwerking van
de produkten van haar leden ten doel stelt
- de z.g. verwerkingscoöperatie - de scha
kel tussen de producenten en de afnemers.
De rechtspersoonlijkheid is de juridische
vorm, waarin deze relatie is gegoten. Op
soortgelijke wijze kan men de positie van
de naamloze of de besloten vennootschap
bekijken: deze vennootschap vormt de re
geling van de verhouding tussen de aan
deelhouders als kapitaalverschaffers ener
zijds, en de handelsrelaties anderzijds.
