15
een knik
middengroep
eenlijnig denken
verschillen groter
tie. Tezamen met de grote verscheidenheid in de landbouw,
het betrokken zijn bij de natuur, worden genoemd sober
heid, werklust, nuchterheid en gezond verstand, die volgens
het rapport juist bij deze bevolkingsgroep naar voren
komen. Voor het overige besteedt het rapport terecht aan
dacht aan hetgeen men met deze goede eigenschappen,
waarvan het bestaan niemand zal ontkennen, kan en moet
doen.
Uitgangspunt van het rapport is dat er een knik in de ont
wikkeling is. De periode van groei is voorbij. Dit is niet
„Doel 1980" enige moeite. Het zijn niet de sterke groeiers
en ook niet degenen die zo snel mogelijk de landbouw
willen verlaten. Er wordt een aantal kenmerken genoemd
waarachter een grote verscheidenheid schuil gaat. Belang
rijk is dat velen van deze bedrijfshoofden zich zelf althans
voor hun generatie als blijver in de landbouw beschouwen
ofschoon de bedrijfsontwikkeling niet optimaal is en dat er
hard moet worden gewerkt en sober moet worden geleefd.
Een voordeel van deze bedrijven is wel dat er relatief veel
eigen vermogen is en er geen grote schuldenlast is waar
onder de sterke groeiers vaak ook psychisch gebukt gaan.
Dit laatste betekent volgens het rapport ook dat het be
schikbare inkomen voor deze bedrijven niet zo ver van dat
van de ontwikkelde bedrijven afligt als men oppervlakkig
zou denken.
Brabantse boerderij met de silo's mooi tussen de bomen
schuilgaand. (Foto Jan van de Kam)
alleen een kwestie van de harde cijfers van afzet, van be
schikbaarheid van grond en van werkgelegenheid voor hen
die de landbouw willen verlaten. Het steeds maar groter
worden van de bedrijven heeft ook de grenzen van het
menselijk kunnen duidelijk gemaakt en de behoefte gewekt
aan meer kwaliteit in de bedrijfsvoering en minder kwan
titeit. Daarbij stellen de vraagstukken van het milieu be
perkingen aan de voortgang van de alleen op produktie-
toename gerichte technieken; ook de boer zelf zal zijn
betrokkenheid bij de natuur waar moeten maken en vol
gens het rapport oog moeten hebben voor een aantrekke
lijk - zij het een levend en veranderend - landschap.
Tegen deze achtergrond meent het rapport dat de aan
dacht de komende jaren vooral gericht moet worden op de
middengroep van bedrijven. Ook in dit opzicht is er een
parallel met het landelijk beleid van de landbouworganisa
ties en de overheid. Het afgelopen jaar is het accent van
het ontwikkelingsbeleid niet alleen gelegd bij de voortrek
kers die via de rentesubsidies van de EG steun krijgen
voor de sterke vergroting van de bedrijven. De criteria
voor het rentesubsidiebeleid zijn verruimd zodat ook de
mindere sterkere groeiers aan bod komen. Verder is het
beleid verbreed, zoals met de subsidiëring van de verbe
tering van gebouwen en de zogenaamde particuliere tech
nische werken waarvan een betrekkelijk brede laag van
bedrijven kon profiteren.
Met de omschrijving van de middengroep heeft het rapport
In „Doel 1980" wordt vooral aandacht gevraagd voor be
drijven uit de middengroep waar een opvolger voor aan
wezig is of waarvan het bedrijfshoofd nog aan het begin
van zijn loopbaan staat. Het rapport komt tot de conclusie
dat door het beëindigen van bedrijven er wat de grond be
treft geen ruimte van enige betekenis komt. Het zal dan ook
nodig zijn dat de middengroep zich vooral richt op een
verbetering van de kwaliteit van de produktie. Het ge
mengde karakter zal gehandhaafd moeten worden of zelfs
ingevoerd, zoals bij de akkerbouw die er een veredelings-
tak (varkens) bij zal moeten nemen. De grond zal zo
efficiënt mogelijk ingedeeld moeten worden waardoor het
gemiddelde bedrijf dan wel niet groter kan worden maar
er toch gemakkelijk te bewerken percelen komen die - in
het geval van de veehouderij - ten dele dicht bij de bedrijfs
gebouwen liggen.
Wat de omvang van het middenbedrijf betreft, geeft het
rapport „om de gedachten te bepalen" de volgende voor
beelden van bedrijven;
- 10-15 ha, 15-25 melkkoeien en varkens of pluimvee
- tuinbouw met 4000 m2 glas met vollegrondsprodukten
- 15-25 ha akkerbouw.
Het rapport verwacht dat de omvang van de produktie de
komende jaren niet zal toenemen. De bedrijven zullen uit
zijn op consolidatie. Een uitzondering vormen de varkens
waarvan de produktie nog zal toenemen. Het rapport waar
schuwt bij de varkens voor markt-, milieu- en mestproble
men (de 3xM) die het nodig maken dat het beter is dat
de nog beschikbare ruimte gebruikt wordt voor bedrijven
die zich nog moeten aanpassen en niet voor de uitbreiding
van de reeds grote varkenshouderijen. Op welke wijze dit
bereikt kan worden is in het rapport niet aangegeven. Men
rekent er waarschijnlijk op dat in de discussies in de
vergaderingen van landbouworganisaties en in de gesprek
ken met voorlichters deze gedachte wordt aanvaard en
zo de handelingen van de producenten gaat beïnvloeden.
Geen dwang of andere overheidsmaatregelen maar door
de opinie te vormen moet het „Doel 1980" vooral bereikt
worden. De ondertitel van het rapport is dan ook niet
toevallig „Denken Op Een Lijn". Hier spreekt een gemeen-
schapsgericht denken dat ook in het recente verleden van
de Brabantse landbouw een grote rol heeft gespeeld.
Enkele malen wordt in het rapport gesteld dat de verschil
len tussen de achterblijvers, de middengroep en de voor
trekkers steeds groter worden. De kleine bedrijven worden
