JU
27
massa-psychologie
H| s0** w
1964 per saldo jaarlijks voor gemiddeld
circa 330 miljoen aan Nederlandse aan
delen verkocht. Dit verklaart de jarenlange
koersdaling van onze internationals, met
name Koninklijke Olie en Philips. Er zijn
aanwijzingen dat de Amerikanen zo lang
zamerhand uitverkocht zijn in de Neder
landse fondsen, zodat uit dien hoofde geen
grote koersdruk meer is te verwachten. In
het tweede kwartaal van 1973 veranderden
de Engelsen van kopers in verkopers van
Nederlandse aandelen. De gevolgen van
het wegblijven van de buitenlandse vraag,
die vooral op de lokale aandelen was ge
richt, waren niet gering. Er vonden forse
koersdalingen plaats, die nog werden ver
sneld door de oliecrisis die in het vierde
kwartaal van 1973 uitbrak.
Uit deze voorbeelden blijkt wel hoe afhan
kelijk de Nederlandse beurs is van buiten
landse marktpartijen. Het tijdig signaleren
van veranderingen in de buitenlandse be
langstelling voor Nederlandse fondsen is
derhalve van zeer groot belang.
Naast de markttechnische elementen, waar
van wij overigens slechts enkele van de
belangrijkste hebben besproken, spelen
ook psychologische factoren een niet ge
ringe rol bij de koersvorming. Sommigen
zijn zelfs geneigd te stellen dat het hele
beursgebeuren grotendeels afhangt van het
gedrag van een zogenaamde psycholo
gische massa.
Hieronder wordt verstaan een grote hoe
veelheid mensen, bestaande uit duizenden
los van elkaar staande individuen, die
doordat zij tot een massa zijn omgevormd,
in de positie van een soort collectieve
geest worden gebracht, die ze doet denken
en handelen op een wijze die geheel af
wijkt van het gedrag van elk individu af
zonderlijk als hij alleen was. Kenmerkende
eigenschappen van individuen in de massa
zijn een gevoel van onoverwinnelijke
macht, de besmetting, wat een soort ge
meenschapsgevoel inhoudt en ten slotte de
ontvankelijkheid voor suggestie. Is het ge
voel voor verantwoordelijkheid eenmaal
verdwenen, dan is de tijd rijp voor besmet
ting en ontstaat de ontvankelijkheid voor
suggesties en daden van onweerstaanbare
ingeving. Al deze elementen vinden wij te
rug in de eerder beschreven „groeipsy-
chose" uit de jaren zestig in de Verenigde
Staten. Ongebreideld optimisme met be
trekking tot de groeimogelijkheden van be
paalde bedrijfstakken, zoals bijvoorbeeld
Booreiland op sleep; fantasie en nuchter
heid dooreen.
de computerindustrie, de ruimtevaart en,
meer actueel, de off-shore industrie leiden
tot een soort massa-hysterie die alle nuch
terheid en realiteitszin doet verdwijnen. En
het zijn echt niet alleen particuliere be
leggers die zich laten meeslepen; ook vele
institutionele beleggers zoals beleggings
maatschappijen, pensioenfondsen en ver
zekeringsmaatschappijen worden bij tijd en
wijle door de besmetting beïnvloed. Een
zeer fraai voorbeeld in dit verband is de
koersontwikkeling in Hong Kong enkele
jaren geleden. Daar stegen de koersen in
twee jaar tijd tot duizelingwekkende hoog
ten. Niettemin verschenen er begin 1973
diverse serieuze beschouwingen over de
voorspoedige economische ontwikkeling in
de Kroonkolonie. Er werd geconcludeerd
dat de koers/winstverhoudingen van 80 en
meer geenszins overdreven waren en dat
de beurs van Hong Kong voor serieuze be
leggers nog mogelijkheden bood. De daar
op volgende twee jaar is de koersindex
daar met niet minder dan 90% gedaald!
Hieruit blijkt wel dat het vermogen tot rela-
