28
maismolen
landverbetering
waterhuishouding
slot
haïti
trouwengevend begin geweest voor een nu
redelijk ingeburgerde werkmethode.
Inmiddels is die coöperatie uitgegroeid tot
een tamelijk veelzijdige zaak.
Naast zijn kerk en het daaruit voortvloeien
de werk, het leiden van een dispensarium
(geneesmiddelenverstrekking en een zeer
primitieve polikliniek) is Jan nog:
- kassier/bureauhouder van de spaar- en
leenkas
- bouwheer van het molenhuis en repara-
teur/onderdelenbesteller van de maismo-
len
- inkoper en voorraadbeheerder van de
boerenbond voor wat betreft de goederen
die men zelf niet verbouwt, zoals rijst, var
kensvet, lucifers, zeep, potten en pannen
- landmeter en werkregelaar voor de land-
egaliseringsprojecten en tevens administra
teur en uitbetaler
- plannenmaker voor de wegverbetering
naar de buurdorpen
- bouwer van proefsilo's om de eigen mais
en bonen te kunnen bewaren tegen onge
dierte en klimaat etc., etc.
Over enkele van die zaken en vooral die
waar hij uw ondersteuning voor gekregen
heeft en verder nog hoopt te krijgen, zal
ik proberen u nog iets te vertellen.
In 1971 werd bij de bouw van deze mais
molen bijna 7000 gourden geïnvesteerd.
Eén gourde is een vijfde van een US dus
ongeveer 0,50. De molen geeft werkgele
genheid aan een man, die daaraan een
volle dagtaak heeft en 3 gourden per dag
verdient. Naast deze loonkosten van 900
gourden per jaar zijn er aan dieselolie en
reparatie ongeveer 1000 gourden per jaar
uitgegeven terwijl de ontvangsten voor ge
malen mais waren 1971 2500; 1972 4000;
1973 3400; 1974 4200.
De investering is (zonder rente) praktisch
terugverdiend, maar de molen is nu bijna
versleten. Er is een nieuw molenhuis in
aanbouw (materiaal 500 gourden, cement
en dakplaten, loon 1500 gourden) en als al
les meezit kan de nieuwe molen betaald
worden als dat nodig wordt wanneer de
oude het begeeft. Dank zij één gift van
5000,- in 1970 is hier werkgelegenheid
voor 1 gezinshoofd en een geweldig stuk
noodzakelijke dienstverlening aan de ge
hele dorpsgemeenschap.
Aangezien het terrein erg ongelijk is zijn
er twee belangrijke zaken te verbeteren,
voordat men tot een betere landbouwpro-
duktie kan komen. Ten eerste het voorko
men van het wegspoelen van de losge
maakte teellaag door de tropische regen
buien. Om hierin te slagen is terrasaanleg
nodig. Ten tweede het zorgen voor vol
doende vochtigheid in de droge periode
door het aanleggen van bevloeiingskana-
len.
Boven: Het „kantoor" van pater Merkus.
Onder: Op het dak van de pastorie bevindt
zich het waterreservoir.
Met de aanleg van terrassen en het op
trekken van keerschotten aan de rand
daarvan werd hier en daar alwel een proef
gedaan maar veel succes leverde dat niet
op omdat de houten schotten te snel weg
rotten en de terrassen meer toevallig dan
uitgemeten werden aangelegd. Om dit
goed te doen is het nodig dat een flink
stuk van het terrein van boven naar bene
den bewerkt wordt en dat de keerschotten
van steen worden vervaardigd en de wa
terloop ook bij hevige buien op de juiste
plaats blijft. Dit betekent dat de grond ge
durende tenminste één seizoen geen vruch
ten kan voortbrengen en ook moeten er
voldoende werkkrachten ter beschikking
zijn voor het graaf- en sjouwwerk. Het ma
teriaal is in de vorm van stenen in grond
en rivier voldoende voorhanden.
Na de toezegging van de Stichting Steun
door Rabobanken voor hulp in 1974 is een
eerste perceel van ongeveer 2,5 ha in be
handeling genomen. De kosten voor le
vensonderhoud van het gezin dat van die
grond moest leven en de loonkosten van
de werkers zijn ongeveer 8000 gourden
geweest en de eerste oogst stond er bij
mijn bezoek goed bij. Dit werk is op de
volgende voorwaarden uitgevoerd. De kos
ten zijn als lening voorgeschoten en moe
ten na 2 jaar in driejaarlijkse termijnen uit
de meeropbrengst betaald kunnen worden.
Als dit goed gaat en er nog een viertal
soortgelijke percelen op deze voorwaarden
behandeld kunnen worden zou dit soort
werk een zichzelf bedruipende en blijvende
activiteit kunnen worden. Het gaat dan
echter veel te langzaam, want er zijn min
stens 80 ha die zo bewerkt moeten wor
den. Dat kan niet allemaal tegelijk omdat
de bewoners de oogst niet kunnen missen
en omdat er niet voldoende werkers be
schikbaar zijn. We moeten aannemen dat
er na vijf jaar een redelijke herstelronde
moet komen zodat minder werkers ter be
schikking zijn. Een viertal percelen per
jaar te verbeteren zou mogelijk zijn als er
nog gedurende drie jaar ongeveer 5000
ter beschikking zou zijn.
Om het verbeterde land te kunnen be
vloeien en om de rivier te temmen in de
natte tijd hebben we landmetingen gedaan,
waaruit bleek dat we door het graven en
hier en daar metselen van kanalen, de ri
vier in haar bovenloop kunnen aftakken en
zo het water langer boven kunnen hou
den en voor bevloeiing van de terrassen
kunnen gebruiken. Dit project eist naast
lonen ook materiaal zoals cement en be
tonijzer terwijl het terugverdienen uit wa
terverbruik niet mogelijk is. Het is echt een
structuurverbetering waar velen van profi
teren maar waar niemand direct voor kan
opdraaien. Het bestuur van de coöperatie
heeft het plan besproken en vindt dat ie
der lid een bijdrage per jaar in een fonds
zou moeten storten. Aangezien de mensen
heel weinig geld verdienen (2 gourden per
dag als ze werk hebben dat betaald wordt)
is dit meer symbolisch dan effectief. Toch
zien ze in dat er gespaard moet worden
om iets te krijgen en dat plannen maken
en organiseren vruchten afwerpt en daar
om zullen ze dit zo doen. Een hulp van
ongeveer 10.000 zou het mogelijk maken
het werk in twee jaar gereed te hebben.
Er valt nog veel te vertellen over het
werk van Jan Merkus en ik heb slechts
enkele punten kunnen aanstippen, die van
fundamentele betekenis zijn voor een
voortgaande ontwikkeling van de mensen
in Perches. Vele verhalen zouden er nog
te doen zijn over het werken met de boe
renbond en over het zelf construeren van
silo's voor de oogst.
Dan is er nog het werk in de polikliniek en
de arbeid voor de simpele leen- en spaar
bank, die veel vragen van de krachten van
mijn broer en diens onervaren maar en
thousiaste medewerkers. De bedoeling was
echter u een globaal idee te geven van
wat er wordt gedaan met giften, zoals die
van de Stichting Steun door Rabobanken.
Ik hoop te hebben duidelijk gemaakt dat
deze nog zeer lange tijd niet gemist kun
nen worden. Niet door Jan Merkus en
ook niet door zijn vele honderden broeders
en zusters, die over de gehele wereld ver
spreid in stilte en eenvoud hun werk ver
richten.
