24
de 70er jaren
lotende stukken
giraal effectenverkeer
van de betrokken stukken ook moest wor
den afgehandeld met de ter beurze betrok
ken tegenpartij. De betekenis van de effec-
tenclearing is nu, dat de levering van de
stukken door de verkoper niet langer plaats
vindt aan de koper van de stukken, maar aan
de effectenclearing. Tevens ontvangt de
koper zijn stukken niet meer van de ver
koper, maar van de effectenclearing. Bij de
afhandeling van de beursaffaires in de vorm
van stukken-levering of in geld wordt dus de
effectenclearing tegenpartij voor alle ver
kopers en kopers ter beurze. Ontvangt zij
effecten van partijen die een leveringsposi
tie in de effectenclearing hebben wegens
verkopen, dan zal zij deze in het algemeen
toewijzen aan de deelnemers met de oudste
openstaande ontvangstposities in de res
pectieve fondsen.
Elke deelnemer aan de effectenclearing
ontvangt dagelijks een pakket slips waarop
een verantwoording staat per fondsensoort
waarin de deelnemer stukken ontvangt of
levert, waarin hij de voorgaande beursdag-
stukken heeft gekocht of verkocht danwel
waarin hij een niet muterende openstaande
positie heeft.
In het voorgaande werd reeds aangegeven
dat voor fondsen welke ook in CF-vorm
worden uitgegeven aan de effectenclearing
uitsluitend in CF-vorm geleverd mag wor
den.
Hierdoor wordt bereikt, dat de ponskaart
welke iedere aan de effectenclearing leve
rende partij bij elke fondsensoort moet voe
gen, niet alleen wordt gebruikt ter afboeking
van zijn leveringspositie in de effecten
clearing, maar tevens ter afboeking tot het
zelfde aantal stukken van het betreffende
fonds van zijn positie bij het CF.
Vanzelfsprekend ontvangt men van de effec
tenclearing nooit K-stukken van fondsen
welke in CF-vorm voorkomen.
Het bovenstaande is van belang om enig be
grip te verkrijgen van de functies van het
CF, de ruildepots en van de effectenclearing
binnen het Nederlandse effectenbedrijf. In
de afgelopen jaren zijn opnieuw enkele ont
wikkelingen op gang gekomen, welker con
sequenties groot zijn.
In november 1972 ging een aantal banken
ertoe over eigen bewaar B.V.'s te stichten.
Zij ontwikkelden een werkwijze die wordt
aangeduid als het VABEF-systeem (Vereen
voudigde Administratie en Beheer van Effec
ten). De stukken zijn in feite in de kluizen
van de betreffende banken blijven liggen,
maar voor de cliënt treedt niet langer zijn
bank op als bewaarder van zijn effecten,
maar de opgerichte bewaar B V. De opzet
hiervan was de nummerverantwoording je
gens de cliënt te kunnen loslaten, daarbij
de rechtspositie van de cliënt als eigenaar
van zijn effecten zo goed mogelijk veilig
stellend. In dit bestek gaan wij voorbij aan
de juridische consequenties die aan deze
maatregelen verbonden waren. Ondanks de
enorme kostenbesparingen welke het in
voeren van deze maatregel bij het behan
delen van effectentransacties betekende,
meenden de directies van de destijds nog
niet gefuseerde CCRB, Utrecht en CCB,
Eindhoven, de nummerverantwoording aan
hun cliënten te moeten blijven garanderen
totdat een degelijke wettelijke regeling het
verantwoorden van stuknummers van effec
ten aan cliënten overbodig zou maken.
Om u een indruk te geven van een verschil
in de werkwijze bij onze instelling, waar nog
nummers verantwoord worden en bij een
bank waar men zonder nummerverantwoor
ding aan de cliënt werkt, geven wij hieronder
een voorbeeld.
Stel, een VABEF-bank en een „nummer-
bank" doen beide op een beursdag de vol
gende affaires in Philips:
40 cliënten verkopen gezamenlijk 250 stuks
Philips,
30 cliënten kopen gezamenlijk 200 stuks
Philips.
Onder beide systemen zullen voor de ge
noemde 70 affaires 70 aan- en verkoopnota's
moeten worden vervaardigd. Het vervaardi
gen van 70 depot- of lichtingsbewijzen
wordt door sommige VABEF-banken reeds
nagelaten, maar vindt bij de „nummerbank"
vanzelfsprekend plaats, omdat nummers
aan de cliënt verantwoord moeten worden,
zowel bij verkoop als bij aankoop.
Beide banken moeten per saldo aan de ef
fectenclearing 50 stuks Philips leveren. Bij
een VABEF-bank verwerkelijkt men deze
levering aan de effectenclearing door een
voudig 50 stuks Philips te laten lichten uit
de kluis welke in gebruik is bij de bewaar
B.V. Bij nummerverantwoording aan de
cliënt echter moeten nummer voor nummer
de verkochte effecten worden opgezocht en
gelicht. Daarna dienen in de 30 depots van
cliënten die Philips hebben gekocht, num
mer na nummer de stukken weer gedepo
neerd te worden, waarna het restant van 50
stuks Philips aan de effectenclearing gele
verd wordt. Tegenover het fysiek muteren
in 70 depots onder een systeem met num-
mer-veranwoording kan een VABEF-bank
volstaan met slechts één mutatie van 50
stuks Philips!
Gelet op deze enorme werkbesparing kan
men zich voorstellen dat het voor ons des
tijds geen gemakkelijke beslissing geweest
is te blijven vasthouden aan het verantwoor
den van stuknummers aan onze cliënten.
Gelet op de vele misverstanden welke be
staan over de gang van zaken bij loting is
het nuttig ook dit onderwerp enige aan
dacht te geven.
Bij aan- en verkoop doet het niet ter zake
of een obligatie loot of niet loot: de stukken
van de verschillende series van de bewuste
obligatie worden dooréén geleverd. Op het
moment dat bekend is dat bijv. de volgende
dag trekking zal plaatsvinden, worden de
deelnemers in de effectenclearing welke
een leveringspositie in het bewuste fonds
hebben, verplicht om de nummers van de
stukken die zij zullen leveren aan de effec
tenclearing op te geven.
Deze geeft de nummers door aan de deel
nemers welke een ontvangstpositie voor
het betreffende fonds hebben. Deze deel
nemers geven de ontvangen stuknummers
door aan de betrokken cliënten die in het
betreffende fonds hun aankoop verricht
hebben maar nog geen stukken hebben
ontvangen. Zodoende wordt bereikt dat de
wegens koop tot de stukken gerechtigde
cliënt bij de trekking zijn lotingskansen uit
oefent.
Nadat de trekking heeft plaatsgevonden zijn
alle niet gelote series van de betreffende
obligatie weer dooréén leverbaar, maar
worden de partijen welke aan de effecten
clearing moeten leveren, verplicht om de
opgegeven stuknummers te leveren voor
zover het uitgelote nummers betreft. De ef
fectenclearing levert de betreffende num
mers dan aan de deelnemers die vlak voor
de trekking het bewuste stuknummer heb
ben opgekregen en hebben doorgegeven
aan hun cliënten.
Daar het regelmatig voorkomt dat de bank
die voor een cliënt obligaties verkoopt op
het moment van verkoop de stuknummers
nog niet kent (de zendcliënt die zijn stukken
nog niet heeft geleverd bij zijn bank) kan het
voorkomen dat de verkopende partij geen
nummers aan de effectenclearing kan opge
ven.
De effectenclearing belast dan de verko
pende partij wegens gemiste lotingskans
en crediteert de ontvangende partij even
eens wegens gemiste lotingskans.
(wordt vervolgd)
