23
structurele problemen
DE KONDRATIEFF-CYCLUS
muleringsprogramma dat niet in een inter
nationaal verband wordt gerealiseerd, wel
voldoende effectief is in haar uitwerking.*)
Bij de beoordeling van de conjunctuuraan-
pak door de regering, wordt volgens mij
echter vaak te weinig rekening gehouden
met de structurele ontwikkeling. In tegen
stelling tot de conjuncturele blijkt de struc
turele ontwikkeling uit de groei van de pro-
duktiecapaciteit. De huidige tijd van laag
conjunctuur en werkloosheid zien som
mige mensen wel eens als een herhaling
van de economische situatie in de dertiger
jaren. Deze vergelijking is niet zo vreemd,
wanneer we de door N. D. Kondratieff op
gestelde golfbeweging in de structurele
economische ontwikkeling bezien:
Uit deze grafische voorstelling blijkt dat
perioden van snelle en trage groei elkaar
in het verleden beurtelings afwisselden.
Weliswaar stelde Kondratieff deze golf
beweging al in 1926 op, maar tot op heden
blijkt hij vrij goed met de werkelijkheid in
overeensemming te zijn. Steeds blijkt dat
na een periode van nieuwe vindingen en
daarmee een aanpassing van de produktie-
capaciteit, de economie sterk aantrekt om
vervolgens weer diep te zakken. De ople
vingen werden in de jaren 18501870 ge-
entameerd door de industriële revolutie en
in de periode 19001920 door de uitvinding
van de benzine-auto. De jaren na de 2e
Wereldoorlog kenmerkten zich door een
groots herstel van de industriële capaciteit
met kapitaalintensieve produktiemethoden.
Alhoewel de grafiek de komende jaren een
dalend verloop geeft te zien, wil dit niet
Nederlandse economie heeft geholpen. Be
studering van onder andere de Kondratieff-
cyclus leert dat de gezamenlijke regeringen
tot structurele maatregelen moeten komen.
Een eerste aanzet is al genomen door de
regeringsleiders van de voornaamste West-
europese landen. Hun besluit om de natio
nale conjunctuurimpulsen in onderling
overleg tot een internationale aangelegen
heid te willen maken, opent perspectieven.
De volgende stap zou kunnen worden ge
vormd door het nemen van gezamenlijke
structurele maatregelen. Projecten die
hiervoor internationaal in aanmerking ko
men zijn bijvoorbeeld de ontwikkeling van
de ruimtevaart en van nieuwe energievor
men.
100--
80-
60
40--
30-
20--
1975
1860
1900
1920
1940
1960
1980
2000
Bron: The Media General Financial Weekly,
augustus 1972
In deze grafiek staan op de horizontale as
de jaren aangegeven. Verticaal is het in
dexcijfer van produktie- en prijsontwikke
ling (gecorrigeerd voor inflatie) getekend
op een logaritmische as.
Zie ook dr. A. J. Verhage: Fundamentele
aanpak vereist. Rabobank 1975, nummer 2.
zeggen dat dit ook per se zo zal zijn. Ge
zien het in de loop der tijden verbeterde
economische instrumentarium, moet de
ontwikkeling kunnen worden omgebogen.
Wil de overheid de huidige recessie te lijf
gaan, dan zal er een goede structuurpoli
tiek moeten worden gevoerd, welke boven
dien een internationaal karakter zal moeten
hebben. Kijken we alleen naar de door de
overheid geëntameerde conjuncturele be
stedingsimpulsen van eind vorig jaar, dan
is het maar de vraag in hoeverre dit de
