uit onze
historie
36
oude wetering
pe indruk achtergelaten Bij het 25-jarig
jubileum releveerde de kassier Jos. Pen
ning de Vries dat in de kranten het grootse
bericht stond vermeld dat een Boerenleen
bank was opgericht. „Met mijn schooljon
gensverstand heb ik bij het lezen van dit
bericht even stil gestaan en er over na
gedacht." Aan enkele nog levende bestuur
ders-oprichters werd hulde gebracht voor
hun trouw en toewijding. „Door weer en
wind zijn zij gekomen om de vergaderingen
bij te wonen." Pastoor Saraber kon dan
ook bij het 50-jarig jubileum in volle over
tuiging schrijven: „De Boerenleenbank is
geen instelling van liefdadigheid, maar wel
dient het bestuur de nodige soepelheid te
het water uit. Toen maakte men een aan
vang met de bemaling, zodat na vrij korte
tijd met de uitgifte van gronden begonnen
kon worden.
En wat kwam Tb. nu over de bank te we
ten?
In de eerste plaats dat kassier „Meester
Th. E. Copray" zijn huis openstelde voor
bestuursvergaderingen a raison van ƒ1,—
per keer, waarvan hij niet veel overgehou
den heeft. De kantoorruimte was alleen
maar te bereiken over een smal paadje
langs een moddersloot, aldus de geachte
cliëntèle tot rust en waardigheid dwingen
de en ondoordachte zijsprongen verhin-
Eerst maar weer een korte verkenning in
het verleden van Oude- en Nieuwe Wete
ring, welke beide dorpen tot de gemeente
Alkemade behoren. Beide weteringen wer
den gegraven in de 13e eeuw en dat zeker
niet tevergeefs, want er ontstond een inten
sief scheepvaartverkeer van Vlaanderen
via Zuiderzee naar Hamburg en verder,
waardoor aller- en velerlei handwerk en
handel zich vestigden.
Wij kunnen ons niet meer indenken dat
„het Woeden des Moers" (werd bedoeld
de Braassemermeer?) menigmaal het dorp
in een akelige toestand heeft gebracht al
hoewel een dijk (die na afdamming van het
Spaarne in 1253 van minder belang werd)
de Heerlijkheid Alkemade tegen het te gul
zige water beschermde.
Al berokkende de Haarlemmermeer veel
schade, de grote plas gaf ook wel eens
iets terug want in 1723 werden Twee Oxs-
hoofden Wijn en 23 Ankers Gedestilleerd in
Veylinghe gehouden, die uit de Meer waren
opgevist. En dat zal wel niet de enige buit
zijn geweest. Na de droogmaking van de
Haarlemmermeer werd de verbinding met
de omgeving gaandeweg gemakkelijker en
beter.
Een indruk van de destijds geldende feo
dale verhouding geeft de
Keure voor de Zondagheiliging
in 1775 gemaakt bij
Baronesse Elisabeth Maria van Wassenaar
over de Eere Gods, de Voorspoed, Rust
en Bloey onzer goede Ingezetenen.
Die „Keure" was lang niet mis. Vrijwel al
les wat niet hoogst noodzakelijk te doen
was, werd verboden. Overtredingen werden
zwaar beboet. Kom daar nu maar eens om!
Als ergens de zinspreuk „Met elkander,
vóór elkaar" opgang doet dan is dat wel
hier in „de weterings". Oprichters van de
bank, nadat in mei 1901 mannen van Oude
wetering, Haarlemmermeer, Leimuiden,
Roelofarendsveen en Nieuwewetering had
den beraadslaagd met Inspecteur Brands,
waren naast agrariërs en ambachtslieden,
de burgemeester, winkeliers, caféhouders,
predikant, pastoor, hoofden van alle scho
len, buurtschippers, artsen en vee-artsen.
Kassier werd „Mijnheer Jansz" (een van
de weinigen die deze titel zo maar van de
bevolking mocht dragen). Een statige figuur
met een gouden hart die hartelijk felici
teerde wanneer men zijn aflossingen kwam
voldoen.
De oprichting heeft bij sommigen een die-
betrachten in strikte eerlijkheid in het be
lang van partijen".
„Vervolgens siere haar het goud der chris
telijke naastenliefde".
Zouden wij dan tóch een beetje anders
dan anderen zijn gebleven?
Na dit korte bezoek wenden wij het stuur
in de richting van Nieuwveen waar de bank
„Ter Aar" Is gevestigd.
Tb. kreeg ook van Nieuwveen een oude-
prentkaartenboekje ter inzage en veroor
looft zich ook daaruit (zoals uit andere niet
altijd genoemde werkjes) enkele wetens
waardigheden te putten.
Verdienen de eerste bewoners, vissers en
jagers, die omstreeks 1150 zich hier ves
tigden respect? Tb. meent van niet. Deze
ontginners van barre moerassen, werkend
met zeer primitieve hulpmiddelen, wisten
niet beter of het hoorde zo, maar toch leg
den zij de basis voor de thans gecultiveer
de landschappen. Voor de nodige warmte
zorgde de overvloedig aanwezige turf,
waarvan reeds de Romeinen gewag maak
ten. De verturving veroorzaakte echter op
nieuw grote waterplassen waardoor gehele
dorpen werden ondermijnd en verzonken
Omstreeks 1800 stak alleen de huidige
bebouwde kom van Nieuwveen nog boven
Oude Wetering, zoals het was in de 18e
eeuw.
derend. Niet alle geachte cliënten waren
even eerlijk. Een aanvrager bleek niet van
onbesproken gedrag maar wèl drankzuch
tig. Hij gaf bovendien iemand als borg cp
die van niets af wist. Kassier heeft dat
„varkentje op gepaste wijze gewasen".
Zijn salaris voor dat alles was 50,- per
jaar en dat was blijkbaar ruimschoots vol
doende want nog in 1903 vernam hij dat
zijn salaris ongewijzigd zou blijven. „Kas
sier dankte voor die beslissing" (Zijn - ver
moedelijk - sarcastisch stemgeluid is he
laas niet voor ons bewaard.) Om gemakke
lijker en spoediger aan geld te kunnen
komen werden pogingen in het werk ge
steld met naburige ,,zuster"banken reke
ningen-courant te openen, maar met die
concurrentie was de Centrale Bank beslist
niet ingenomen, juist nu deze centrale zo
sterk werd dat bij de reis- en verblijfkos
ten van den Inspecteur zelf wel wilde dra
gen. Dit werd uiteraard door de leden met
groote vreugde vernomen.
Fraudeurs zijn er altijd geweest en zullen
