geld- en kapitaalmarkt
34
drs. b. j. kruimel en mevr. mr. h. besangon
geldmarkt
obligatiemarkt juni-juli 1975
Tijdens de verslagperiode is de rente-ontwikkeling onder
werp geweest van vele gesprekken. Gaf half juni de Bank
voor Nederlandsche Gemeenten nog een 8 25-jarige le
ning uit a 100% en kon zij gebruik maken van de moge
lijkheid om het bedrag van ƒ100 miljoen te verhogen tot
Ook in de periode medio juni-begin augustus is de Neder
landse geldmarkt bijzonder ruim geweest. Dit blijkt uit de
tarieven voor 3-maands interbancaire deposito's, welke
medio juni circa 3V4 en begin augustus circa 3V2% be
droegen. De grote ruimte van de laatste maanden moet met
name worden toegeschreven aan de zeer omvangrijke
Rijksbetalingen, welke seizoenmatig in deze periode vallen.
Zo bedroeg het saldo dat het Rijk bij de Nederlandsche
Bank medio februari aanhield nog 5,3 miljard, terwijl zij
eind juli voor 905 miljoen een beroep moest doen op een
speciale rekening ten einde al haar betalingen te kunnen
verrichten.
Deze speciale rekening is ontstaan toen de Nederlandsche
Bank de IMF-positie van het Rijk overnam en is ƒ1.400
miljoen groot. Er kan alleen voor monetair neutrale doel
einden over worden beschikt. Een en ander impliceert dat,
mede gezien het grote financieringstekort, het Rijk een
grote behoefte heeft aan financieringsmiddelen. Gezien
het feit dat er tot medio juli al voor meer dan 1,8 miljard
aan schatkistpapier is uitgegeven, is de directe behoefte
van het bankwezen aan dit papier op het moment minder
groot. Dit heeft tot gevolg dat het bankwezen voor het me
rendeel nog alleen op tenders inschrijft tegen koersen
welke een redelijk rendement geven. Daarbij komt nog dat
het bankwezen vrijwel alleen geïnteresseerd is in vijfjaars
papier. Uit dien hoofde kan dan ook verklaard worden dat
de tenders van 5-jaars papier (ƒ317 miljoen a 57/s en
van 4-jaarspapier (ƒ114 miljoen a 6V2%) geen geweldig
succes zijn geworden. Op 24 juli is het Rijk voor het eerst
sinds 1971 weer begonnen met afgifte van schatkistpapier
over de toonbank. Het betrof hier 5-jaarsbiljetten met een
rente van 63A%. De afgifte werd op 30 juli gestaakt. Er
was toen voor circa 85 miljoen afgenomen.
De Nederlandsche Bank heeft haar politiek om de geld
marktruimte stringent te begeleiden voortgezet. Hierbij
werd het maximum-kasreservepercentage voor de periodes
19 juni tot en met 16 juli en 17 juli tot en met 20 augustus
op 2% gesteld (dat wil zeggen een binding van maximaal
1.090 miljoen bij banken en Postcheque- en Girodienst).
Het gemiddeld per week aan te houden percentage heeft
vanaf 26 juni zowel 1V2 als 2 bedragen.
Ook zijn er weer een aantal emissies van Amerikaans
schatkistpapier geweest, waarmee soms zeer grote bedra
gen gemoeid waren. Zo werd bij een tender van Treasury
Bills met een looptijd van 22 dagen 974 miljoen geplaatst
tegen 3'A
Tevens heeft zij eind juli marktverkrappende 1-maands
dollarswaps afgesloten voor circa 100 miljoen.
Voor de komende periode wordt een verkrapping van de
geldmarkt verwacht, aangezien er voor aanzienlijke bedra
gen belasting betaald moet worden.
150 miljoen, op 31 juli was de situatie zodanig veranderd
dat de koers ter beurze van deze lening daalde tot 92,8
De inschrijvers op deze lening waren op dat moment al
bijna een jaar rente kwijt.
De vraag was of de rentestijging een technische reactie
was op een al te forse rentedaling dan wel of hiermee de
aanzet werd gegeven tot een verdere stijging. Gezien de
toenemende besparingen, de nog steeds geringe geneigd
heid van het bedrijfsleven om te investeren alsmede de
ruime geldmarkt zou men geen forse stijging van de rente
kunnen verwachten. Aan de andere kant staat het begro
tingstekort van de overheid en de financiering daarvan,
hetgeen een verdere opwaartse druk op de rente kan ver
oorzaken. Voorts is de positie van de dollar aan het ver
beteren en stijgt de rente in Amerika, waardoor een beleg
ging in de dollarsfeer zowel uit valutaire als uit rente
overwegingen steeds aantrekkelijker wordt. De belang
stelling vanuit het buitenland voor onze guldenswaarden is
dan ook sterk verminderd zoniet tot nul gereduceerd.
In de tweede helft van juni werd duidelijk dat het aanbod
van met name de langlopende obligaties de overhand
kreeg. De nieuwe emissies, zoals de 83/4% 15-jarige le
ning van de Verenigde Nederlandse Uitgeversbedrijven en
de 8V4 20-jarige lening van de Nederlandsche Midden-
standsbank waren geen groot succes terwijl de 83A 25-
jarige Ziekenhuislening „Het Zonnenhuis" mislukte gezien
de volledige toewijzing. Ook de 8V2 °/o 15-jarige lening
van de Shell Financieringsmij leed onder de terughoudend
heid van de beleggers gezien de geringe reductie die bij
de toewijzing moest worden toegepast. De op 10 juli aan
gekondigde 8V2% 15-jarige Staatslening, waarbij inge
schreven kon worden volgens het tendersysteem, werd dan
ook gezien als een test-case voor de rente-ontwikkeling.
Het bericht dat de Staat op een koers van 99,5 een be
drag van 407 miljoen uit de markt nam, kwam als een
grote verrassing. De algemene gedachte was dat de Staat,
wilde zij een bedrag van enige omvang binnenkrijgen, een
koers van uitgifte zou moeten vaststellen van rond de
99 Dat op het laatste moment het getij zich kennelijk
ten gunste van de Staat heeft gekeerd moet voor de markt
een opluchting zijn geweest. De berichten uit Duitsland,
waaruit bleek dat de overheid aldaar, gezien de econo
mische situatie, vastbesloten is om de rente rond het ni
veau van 8 te houden, zullen wellicht mede van invloed
zijn geweest. Dat het Duitsland ernst is met het laag hou
den van de rente moge blijken uit het feit dat de Bundes
bank in juli voor meer dan DM 1 miljard geïntervenieerd
heeft op de obligatiemarkt. Tevens heeft men enige maat
regelen getroffen om kapitaalexport tegen te gaan. De Duit
se zienswijze komt overeen met die van de EEG-commissie,
gezien de eind juli uitgegeven aanbeveling voor verschil
lende EEG-landen om, teneinde de werkloosheid te vermin
deren, o.m. een politiek te voeren die erop gericht is de
rente laag te houden. De vraag is nu of deze politiek, na
melijk om van overheidswege een druk op de rente uit te
oefenen, kans van slagen heeft. Veel zal afhangen van de
omvang van de begrotingstekorten en de financiering daar
van zowel in Nederland als in andere landen van de EEG.
Voorts zal de rente-ontwikkeling in Amerika alsmede de po
sitie van de dollar van grote invloed zijn.
