enige aspecten van de
pensioenproblematiek
28
hoge financieringslasten
drs j. g. a. dorresteyn
financieringssystemen
De sociaal-economische en maatschappelijke ontwikkelingen, die zich in de
zestiger jaren en daarna hebben voorgedaan, hebben er onder meer toe geleid
dat in deze periode door het bedrijfsleven veel aandacht is en moest worden
besteed aan de arbeidsvoorwaarden voor de werknemers.
Een belangrijk onderdeel van deze arbeidsvoorwaarden vormt het geheel van
pensioenvoorzieningen. Binnen de Rabobankorganisatie vormden de pensioen
vraagstukken vooral ten tijde van de harmonisatie van de arbeidsvoorwaarden
langdurig onderwerp van overleg. Dit overleg heeft geleid tot de samenstelling
van een nieuw pensioenadvies. Aan de personeelsleden van de aangesloten
banken kon aldus een pakket van gunstige pensioenvoorzieningen worden aan
geboden. De pensioenbelangen van de werknemers waren hiermede verzekerd.
Voor de werkgevers - de bestuurders van de aangesloten banken - bleef echter
nog een aantal vraagstukken ondoorzichtig en/of onopgelost. De achtergron
den van de pensioenvoorzieningen zijn erg ingewikkeld en de voorzieningen
als zodanig zijn kostbaar.
Vooral de benadering van de omvang van
de financiële verplichtingen die uit de
toegezegde pensioenaanspraken voort
vloeien, is voor velen, om alleszins begrij
pelijke redenen, moeilijk.
De redenen zijn van tweeërlei aard: ener
zijds kan de bank de financiële lasten
moeilijk begroten vanwege enkele speci
fieke bepalingen over de hoogte van de
pensioenen in het pensioenreglement. An
derzijds leven wij met een zorgwekkende
inflatie, die ingrijpend de hoogte van de
premieverplichtingen beïnvloedt, namelijk
omdat de gevolgen van salarisverhogingen
ten gevolge van de inflatie vooral gelden
voor de oudere werknemers.
Overeenkomstig de bepalingen van het
pensioenreglement is de hoogte van het
uit te keren ouderdomspensioen afhan
kelijk van drie elementen:
1. het aantal jaren dat het personeelslid
kan doorbrengen in dienst van de Rabo
bankorganisatie;
2. de hoogte van het salaris dat het per
soneelslid op 62-jarige leeftijd zal berei
ken, vermeerderd met de nadien nog toe
gekende algemene loonronden;
3. in beginsel: de hoogte van de A.O.W.-
uitkering aan ongehuwden, die geldt in het
laatste jaar dat voorafgaat aan de pensio
nering. Dit is een ouderdomsvoorziening
van overheidswege en behoeft dus niet te
worden meeverzekerd.
Met name vanwege het onder punt 2 ge
stelde, zal het bedrag van het toegezegde
pensioen in de loop der jaren stijgen. Voor
elke stijging moet premie worden betaald,
vóórdat de verzekerde de leeftijd van 65
jaar bereikt. Voor iedere pensioenaan
spraak dient op de pensioendatum een be
paalde reserve aanwezig te zijn, ongeacht
in welke periode die reserve wordt opge
bracht. Naarmate het personeelslid ouder
wordt zal het kapitaal, dat nodig is ter
financiering van de verhogingen van de
toegekende pensioenaanspraken, in een
steeds kortere periode moeten worden be
taald. Dit is vooral van belang bij verho
gingen, die op latere leeftijd worden toe
gekend.
De inflatie, dus de geldontwaarding, leidt
tot salarisverhogingen in de vorm van alge
mene loonronden en prijscompensaties,
waar de individuele werkgever geen of
vrijwel geen invloed op kan uitoefenen.
Vooral dit jaar is duidelijk gebleken hoe
groot het effect van de inflatie op de om
vang van de salarisverhogingen kan zijn.
Een dergelijke ontwikkeling kan, met na
me voor de oudere werknemers, tegen de
achtergrond van de daaruit voortvloeiende
verhoging van de pensioenaanspraken, tot
ernstige financiële problemen voor de
werkgever leiden.
De invloed van salarisverhogingen, vooral
die welke op latere leeftijd worden ver
strekt, veroorzaakt derhalve een sterke
stijging van de pensioenpremieverplichtin
gen bij de aangesloten banken. Dit kan
niet worden voorkomen respectievelijk
worden bestreden door het eigen onder
nemingspensioenfonds. De Stichting Pen
sioenfonds Rabobanken werkt optimaal in
het belang van de banken en hun verze
kerde personeelsleden. Maar dit houdt
tevens in, dat de S.P.R. verzekerings-tech-
nisch een verantwoord beleid moet voe
ren, Met andere woorden: het fonds dient
van de banken een zodanig bedrag aan
premies te ontvangen, dat zij hieruit haar
verplichtingen terzake van de pensioen
aanspraken van de verzekerden kan na
komen.
De bank kan haar verplichtingen, voort
vloeiend uit de toegezegde pensioenen op
verschillende manieren financieren.
1. Bijna alle aangesloten banken hanteren
thans het systeem van inhaalpremiën. De
werking van dit systeem is als volgt. Bij de
samenstelling van het pensioenreglement
is uitgegaan van de gedachte dat er een
redelijke en verantwoorde verhouding dient
te bestaan tussen het laatstgenoten sala
ris, het totaal aantal te behalen dienstja
ren en de hoogte van de pensioenbedragen.
Deze verantwoorde verhouding wordt be
reikt door de pensioenbedragen voortdu
rend aan te passen op basis van het laatst
genoten salaris en door rekening te hou
den met de „volledige" diensttijd van de
verzekerden. Het komt er dus op neer dat
verhogingen van pensioenbedragen voort
vloeien uit salarisverhogingen. Deze dienst
tijd kan worden gesplitst in twee delen: de
reeds verstreken en de toekomstige dienst
tijd. Voor zover de verhogingen op de ver
streken diensttijd betrekking hebben, wor
den de desbetreffende premieverplichtin
gen in onze organisatie - en in het alge
meen ook daarbuiten - voldaan gedurende
de nog resterende, toekomstige diensttijd.
In deze periode wordt dus de premie voor
de gedeelten van de pensioenbedragen,
die voortvloeien uit de verstreken dienst
tijd, „ingehaald". Vandaar dat men bij de
ze financieringssystematiek spreekt van
inhaalpremiën.
Uiteraard moet ook de premie voor de
pensioeners berekend over de toekomstige
diensttijd, in die periode worden betaald.
2. De verplichtingen tengevolge van ver
hoging van de pensioenbedragen kunnen
ten dele ook middels koopsommen worden
voldaan. Het gedeelte van de verplichting,
dat betrekking heeft op de pensioen
rechten die voortvloeien uit de verstreken
diensttijd, wordt dan in een bedrag-ineens
betaald (koopsom). Daarnaast wordt ook
nog een jaarpremie betaald. Deze heeft
betrekking op de verhoging van de pen-
