'X:
pa
rkonht /-\4
~'4:-
- r\G
?v/>
tonckens
30
w ir-n-a-
beginnende ondernemers
pacht
erfpacht
grondbank
De stijging
t.y' *c*vi
<v: >>a *f a,
van het renteniveau in het afgelopen jaar betekent voor veel ondernèmers een
jke verzwaring van hun financiële lasten. Het was niet zonder schroom
dat de banken herhaalde malen bun kredietnemers een verdere verhoging van de rente
moesten aankondigen. Gelukkig kan worden geconstateerd dat bij de cliënten veel begrip
bestfat voor het feit. dat een hoog renteniveau een onvermijdelijke consequentie is van de
huidige inflatoire ontwikkeling. De kredietnemers betalen de prijs voor de inflatie, waar
van zij anderzijds profiteren doordat allerlei bezittingen intussen ook in waarde zijn
tr- *V5c
Veel minder gunstig echter zijn de conse
quenties van een inflatoire ontwikkeling
voor diegenen die een bedrijf willen gaan
beginnen. Globaal gesproken kan men stel
len dat die de prijs voor de inflatie twee
keer moeten betalen. Eerst namelijk in de
gestegen prijzen van de bedrijfsmiddelen
(de roerende- en de onroerende activa) en
dan nog een keer in de vorm van een fors
gestegen rentepercentage. Het laat zich
daarom verstaan dat de financiering van
de bedrijfsovername thans meer moeilijk
heden met zich brengt dan ooit tevoren.
Het bovenstaande kan worden geïllustreerd
met het volgende voorbeeld. Stel dat over
een bepaalde periode de prijzen van land
bouwgrond stijgen met 25% en dat de
rentevoet in diezelfde periode eveneens
stijgt met 25 bijvoorbeeld van 8 tot 10
Voor de reeds gevestigde boeren houdt dit
in dat hun rentelast stijgt met 25
De jaarlijkse rentelasten voor de begin
nende boeren zijn door deze ontwikkeling
echter niet met 25 maar met ruim 56
gestegen. Hieruit blijkt dus wel dat de finan
ciering van de bedrijfsovername bijzonder
veel moeilijker is geworden als gevolg van
de inflatie.
Een ander aspect van de financieringspro-
blematiek speciaal met betrekking tot land
bouwgrond is het feit, dat de van over
heidswege toegestane maximum pachtprij
zen bij de inflatoire ontwikkeling ten ach
ter blijven. Doordat circa 60 °/o van de Ne
derlandse boeren de door hen gebruikte
grond geheel of gedeeltelijk pachten, be
staat bij de landbouworganisaties een grote
weerstand tegen een sterke verhoging van
de pachtprijzen. Het verpachten van land
bouwgrond wordt evenwel voor de ver
pachters steeds minder aantrekkelijk, het
geen tot uiting komt in een geleidelijke te
ruggang van het areaal verpachte land
bouwgrond. Het directe gevolg hiervan is,
dat de mogelijkheid voor een beginnende
boer om landbouwgrond te pachten steeds
kleiner wordt
Het ontbreken van de mogelijkheid voor
veel aspirant boeren om op basis van een
gepacht bedrijf of met behulp van gepacht
land zelfstandig ondernemer te worden,
heeft er toe geleid dat men is gaan zoeken
naar alternatieve oplossingen. Daarbij ligt
het voor de hand te denken aan de moge
lijkheid van erfpacht. Voor erfpacht geldt
namelijk niet de van overheidswege inge
stelde pachtprijsbeheersing mits de erf
pachtstermijn ten minste 25 jaar bedraagt.
Geconstateerd kan evenwel worden dat
slechts in weinig gevallen institutionele en
particuliere beleggers van de mogelijkheid
gebruik hebben gemaakt om door het aan
gaan van langjarige erfpachtscontracten te
ontkomen aan de greep van de pachtprijs
beheersing. Wel is de Staat er toe overge
gaan landbouwgronden in de IJsselmeer-
polders uit te geven in de vorm van lang
lopende erfpacht, maar daarbij wordt de
canon bepaald op het bedrag, hetwelk bij
verpachting van de kavel als pachtprijs zou
kunnen worden bedongen verminderd met
het te verwachten jaarlijks bedrag van de
zakelijke lasten die op de kavel rusten. De
reden voor de Staat om deze uitgiftevorm
toe te passen is gelegen in de overweging,
dat het wenselijk is dat de exploitant ge
bouwen kan stichten die geheel zijn aan
gepast bij de door hem beoogde wijze van
bedrijfsuitoefening.
Behalve op de toepassing van erfpacht in
de IJsselmeerpolders kan ook worden ge
wezen op het bestaan van de zogenaamde
Grondbank.
Sinds 1972 wordt in ons land geëxperimen
teerd met een Grondbank. Aanvankelijk
bleef deze proefneming beperkt tot een
aantal ruilverkavelingsgebieden in de drie
noordelijke provincies, maar dit voorjaar
heeft de regering besloten deze regionale
beperking te laten vervallen. De huidige
activiteiten van de Grondbank hebben tot
doel na te gaan in hoeverre de financie-
ringsproblematiek bij overname van grond
verlicht kan worden door deze grond op
Grondbankcondities aan de ondernemer in
erfpacht te geven.
Zoals bekend worden bij het systeem van
de Grondbank erfpachtovereenkomsten ge
sloten voor een periode van 26 jaar met
betrekking tot een oppervlakte grond waar
op geen gebouwen mogen voorkomen. De
uisluiting van de gebouwen met de daarbij
behorende erven berust op de overweging
dat het wenselijk is dat de ondernemer vol
ledige vrijheid van handelen heeft ten aan
zien van de gebouwen. Anderzijds is het
voor een ondernemer evenwel weinig aan-
