agrarische
kroniek
30
ir. c. j m. van valkengoed en b. varekamp
ontwikkeling
van kosten en prijzen
energiecrisis
vleesproduktie: laag
prijsniveau
Dagelijks is in de kranten te lezen over
stijgende kosten en de daarmee samen
hangende prijzen. Algemeen wordt daarbij
gesteld, dat de gestegen kosten voor het
merendeel mogen worden doorberekend in
de prijzen. Bij marktprodukten, zoals de
agrarische produkten, is deze doorbereke
ning echter vrijwel onmogelijk. Het ver
schijnsel kan zich dan ook voordoen, dat de
kosten oplopen, terwijl de prijzen ongewij
zigd blijven of zelfs dalen. Een dergelijke
situatie doet zich sinds enige tijd voor.
Tot medio 1973 stegen de kosten in een
normaal tempo, terwijl de prijsontwikkeling
van het merendeel van de produkten rela
tief gunstig was. Hoe kwetsbaar dit „even
wicht" tussen prijzen en kosten was, bleek
in het najaar 1973. Door ernstige tekorten
aan eiwitrijke grondstoffen stegen de prij
zen op de wereldmarkt van onder meer
sojaschroot en vismeel onrustbarend. Het
effect op de veevoederprijzen kon niet uit
blijven; deze stegen dan ook fors. De ge
volgen waren op dat moment echter niet
zo ernstig als zich in eerste instantie liet
aanzien, omdat de prijzen van de produkten
op een relatief hoog peil lagen. Dit laatste
was in veel mindere mate het geval in de
pluimveehouderij, die het dan ook zwaar
te verduren kreeg.
De situatie van hoge veevoederprijzen werd
echter opgevolgd door de energiecrisis.
Zoals bekend heeft deze crisis verregaande
gevolgen voor de economische situatie van
ons land. Enkele sectoren, waarvan de
glastuinbouw er een is, zijn daarbij echter
zeer zwaar getroffen. In genoemde bedrijfs
tak maken de energiekosten een groot deel
uit van de totale produktiekosten. De prijs
stijgingen van het laatste half jaar beteke
nen dan ook een grote aanslag op de ren
tabiliteit van deze sector. Na aandrang van
uit deze sector heeft de overheid een aan
tal maatregelen getroffen ter ondersteuning
van de glastuinbouw. Dit programma be
staat uit twee hoofdpunten, te weten de
bevordering van de noodzakelijke structu
rele aanpassingen en een voorschotrege
ling voor de aankoop van brandstoffen.
Het actieprogramma ter bevordering van
de structurele aanpassingen, waarmee in
totaal 20 miljoen is gemoeid, is vooral ge
richt op de omschakeling op aardgas en de
stimulering van de bedrijfsbeëindiging. Ge
noemde omschakelingspremie is ontoerei
kend voor verspreid liggende bedrijven,
waarvan de aansluitingskosten aanmerke
lijk hoger liggen. De voorschotregeling be
staat uit een garantie voor leningen tot een
maximum van 30 gulden per ton zware olie
of 3 cent per liter lichte olie. Over deze
lening wordt een rentesubsidie verstrekt,
zodat de tuinders slechts 5 voor eigen
rekening krijgen. Deze voorschotregeling
is van kracht voor het lopende stooksei-
zoen. Op basis van de rentabiliteitsbereke-
ningen, die het L.E.I. voor 1 maart 1975 zal
uitvoeren, zal de overheid beslissen of zij
de aflossing op de gegarandeerde leningen
voor haar rekening neemt.
Hoewel de gevolgen voor de tuinbouw ver
reweg het grootst waren zijn ook voor de
overige agrarische bedrijfstakken de ge
volgen niet uitgebleven. De algemene kos
tenstijging werkt ook in deze sectoren
door. Deze kostenstijging wordt op het mo
ment zeker niet gecompenseerd in de prij
zen van de eindprodukten. Het tegendeel is
veeleer het geval. Meerdere agrarische be
drijfstakken worden momenteel geconfron
teerd met een uitzonderlijk laag prijsni
veau. Dit geldt met name voor bedrijfstak
ken die gericht zijn op de vleesproduktie.
De belangrijkste oorzaak van dit lage prijs
niveau ligt in het te grote aanbod in ver
houding tot de vraag. Door de bijzondere
goede prijsontwikkeling in het voorafgaan
de jaar is de (varkens)vleesproduktie nogal
toegenomen, terwijl de vraag daarbij is ach
tergebleven. Door de enigszins stagneren
de economie is de vleesconsumptie enigs
zins gedaald in de plaats van de verwachte
toename.
De onlangs door de E.E.G.-Ministerraad
verhoogde richtprijzen zullen hierin voor
de meeste produkten op korte termijn wei
nig verandering brengen, omdat het prijs
niveau nog boven de vastgestelde interven
tieprijzen ligt. Op iets langere termijn zullen
de prijzen wellicht tenderen naar de ver
hoogde richtprijzen. Deze zijn met name
