betalingsbalans en -evenwicht economische begrippen toegelicht: 29 drs. h. a. de werker streven naar evenwicht de lopende rekening SALDO LOPENDE REKENING VAN DE BETALINGSBALANS (MLN. GULDENS) Bij het begrip balans zijn we doorgaans geneigd om te denken aan de bedrijfs- balans die een overzicht geeft van de be zittingen en schulden zoals die op een bepaald moment in een bedrijf aanwezig zijn. Het saldo van de bezittingen en schulden geeft dan de omvang van het eigen vermogen aan op het betreffende tijdstip. Voor wat de betalingsbalans betreft is deze indruk misleidend. De betalingsbalans geeft namelijk een samenvattend overzicht van alle financiële transacties met het buitenland in een bepaalde periode. De betalingsbalans is derhalve geen moment opname zoals de bedrijfsbelans, maar een periode-overzicht. Naar de aard van de transacties kan de betalingsbalans schematisch als volgt worden onderverdeeld: Evenwicht op de betalingsbalans wordt gezien als één van de doelstellingen van economische politiek, als uitvloeisel van de principiële keuze in internationaal verband na de Tweede Wereldoorlog - I.M.F.-over eenkomst - voor een systeem van vaste wisselkoersen. Bij een systeem van vaste wisselkoersen worden de koersen binnen vastgestelde grenzen gehandhaafd door dat de overheid in casu de centrale bank zich heeft verplicht om bij een dreigende overschrijding van de officieel vastgestel de grenzen de desbetreffende valuta's aan te bieden of te vragen. Dit betekent dat tot het bedrag van een betalingsbalansoverschot (aanbodover schot van deviezen) de centrale bank als vrager van valuta's heeft moeten optreden of tot het bedrag van een betalingsbalans tekort vraagoverschot van deviezen) als aanbieder van vreemd geld. Een land kan niet voortdurend als netto-aanbieder van deviezen optreden omdat dan al gauw de deviezenreserves uitgeput zullen raken. BETALINGSBALANS 1. Handels balans: 2. Diensten balans: 3. Kapitaal- en opbrengsten balans: goederen- uitvoer verstrekte diensten kapitaal opbrengst goederen- invoer ontvangen diensten kapitaal- lasten 4. Kapitaal balans: kapitaal- invoer kapitaal- uitvoer 5. Goud- en deviezen- balans: goud- en deviezen- afname goud- en deviezen- toename De eerste 4 deelbalansen vertonen aan de linkerzijde de deviezenontvangsten en aan de rechterzijde de deviezenuitgaven. Op de goud- en deviezenbalans wordt het saldo van de ontvangsten en uitgaven tegengesteld geboekt zodat de balans for meel telkens in evenwicht is. In werkelijk heid spreken we echter van een betalings balansoverschot of -tekort wanneer de eerste 4 deelbalansen te zamen een saldo vertonen en derhalve de goud- en devie- zenpositie toe- of afneemt. Voordat het zover komt zullen derhalve in het betreffende land maatregelen moeten worden genomen die gericht zijn op een opheffing van het betalingsbalanstekort: afremmen invoer en stimuleren uitvoer. Een devaluatie zou daarbij slechts als uiterste middel moeten worden toegepast omdat dit ingaat tegen het uitgangspunt van vaste wisselkoersen. Omgekeerd zal ook een land dat in een aanhoudende overschotpositie verkeert zijn beleid moeten richten op het herstel van betalingsbalansevenwicht. Weliswaar bestaat aan een aanhoudend overschot geen technische begrenzing zoals bij een voortdurend tekort, maar van belang is vooral dat door een terugdringen van het overschot wordt bijgedragen tot het op heffen van de tekorten elders. Immers, tegenover een betalingsbalansoverschot in een land staan tot hetzelfde bedrag elders hoe dan ook tekorten. Blijven overschot- landen handhaving van die overschotposi tie nastreven, dan wordt het voor de landen met een tekort alleen maar moeilijker om dit tekort op te heffen. Een systeem van vaste wisselkoersen vergt derhalve een belangrijke mate van inter nationale solidariteit. Mede het ontbreken van deze solidariteit heeft geleid tot het veelvuldig optreden van valutacrises in het verleden en tot de huidige situatie waarin nog slechts enkele landen - Duitsland, de Beneluxlanden, Noorwegen, Denemar ken en Zweden - vasthouden aan onder ling vaste wisselkoersen. Tot nu toe hebben we telkens gesproken over het saldo van de betalingsbalans inclusief het kapitaalverkeer. In de prak tijk gaat de meeste aandacht echter uit naar het saldo van de zogenaamde lopen de rekening - handels-, diensten- en kapi- taalopbrengstenbalans te zamen - omdat dit het meeste de uitdrukking vormt van een structurele ontwikkeling. In het kapi taalverkeer kunnen sterke schommelingen optreden die betrekkelijk los staan van fundamentele economische verhoudingen. Tot besluit willen we daarom een kort overzicht geven van de recente ontwikke ling van de lopende rekening van onze betalingsbalans. 1970 1971 1972 1973 1974 - 1.819 - 625 3.623 4.850 2.250*) prognose van het Centraal Planbureau. Duidelijk spreekt de overgang van een te kort naar een overschotpositie. In 1974 zal het overschot teruglopen als gevolg van de sterke stijging van de invoerprijzen voor olie en andere grondstoffen. Deze daling zal echter geringer zijn dan aan vankelijk werd verwacht.

Rabobank Bronnenarchief

blad 'Rabobank' | 1974 | | pagina 31